Mehmet Çoban Şiirleri - Şair Mehmet Çoban

Selim donuk bir şekilde elindeki kâğıda bakıyordu. Yüzü bembeyaz, bakışları anlamsız, boşluğa bakıyordu. Birkaç defa göz göze gelmemize rağmen beni görmedi. İçeri girerken selam verdim almadı. İşyerine ait mütevazı çalışma büromuzda yaklaşık on yıldır beraberiz. Selim otuz beş yaşlarında, orta boylu, hafif kumral, ela gözlü bir arkadaştı. Konuşkan, hoş sohbetliydi. Konuşmaya başlayınca çenesini hiç tutamazdı. Onun konuşkanlığı benim suskunluğumu dengeliyordu. Mükemmel bir kadınla evli, bir oğlan, bir kız harika iki çocuğu vardı. Ailecek birlikte olmayı çok isterdim. Ancak benim hanımla karısı fazla anlaşamazdı. O nedenle bizde aile arkadaşlığı yerine, erkek erkeğe arkadaşlıkla hayatımızı sürdürüyorduk. Kimse alınmasın, Selim benim için kardeşten de öteydi. Onu on yıl boyunca hiç böyle görmemiştim. Daima neşeli, pozitif olan Selim, bugün suskun, donuk, şaşkın, boşluktaydı. Birkaç defa normal, yüksek olmayan sesle “Selim neyin var? ” dedim ama duymadı. Onun için bu defa bağırarak,

- Selim neyin var?

Dedim. Sanki sesimi derinlerden duymuş gibi, kafasını yavaşça bana döndürdü. Gözlerime boşluğa bakar gibi baktı. Hiç duymadığım bir ses tonuyla,

Nedense bu yıl Eskişehir beni bu kez çok yormuştu. Her zaman severek gezdiğim sokakları, hamam yolu caddesi bütün güzelliğine rağmen sıkıntılarımı gidermemişti. Sinemaları eskisi kadar ilgimi çekmiyordu. Eskişehir adına, tatar börekçisinin dışında hiçbir şeyi aramıyordum. Sınıfları çift dikiş geçtiğim okulun son sınıfı bunaltmıştı. Köprübaşından porsuk çayının kenarında ilerleyen piknik alanları pislik içindeydi. Dolaşırken insanın içini karartıyordu. Eskişehir Ticari İlimler Akademisi, Akademiler içinde ünlü bir yere sahipti. Hemen herkes Eskişehir’de okuyanların hemen iş bulabileceklerini söylüyorlardı. Hâlbuki bana pek öyle gelmemişti. Heyecanla başladığım okul artık bıktırmıştı. Bu yıl, okumaktan nefret ediyordum. Sınavlar, Eskişehir’e gelip gitmeler bıktırmıştı. Bir an önce bitirip bir daha Eskişehir’e gelmeyi düşünmüyordum. Aslında 1975 yılı benim için hiç iyi gitmiyordu. Eskişehir’e gelmeden de birçok aksilik yaşamıştım. Belki de, 1975 yılı hayatımın karabasan yılı olacaktı. Hiçbir şey istediğim gibi gitmiyordu. Kişisel problemlerin gün geçtikçe artıyor. Aile içindeki problemler beni geriyordu. İşyerindeki sorunlar olaylara tuz biber oluyordu. Her zaman birlikte dolaştığım yakın arkadaşımın İstanbul’a gidişiyle tamamen yalnız kalmıştım. İçimi yakan, beni sımsıkı yakalayan sorunlarımı içtenlikle paylaşacak kimsem yoktu. Sokaklarda yalnız yürümeyi hiç sevmezdim. Arkadaşım gidince sokaklarda yalnızdım. Yalnızlığımla sorumlarım iyice büyüyordu. Ruhum yapım bozulmuş. Düşüncelerim dağılmış. Gelecek endişesi yaşıyordum. Eski benden hiçbir eser kalmamıştı. Dengeli, tutarlı, ne dediğini bilen, kararlı halim gitmiş, panik içinde, ne yapacağını bilmeyen biri olmuştum.

Gelgitlerimden, mantıksız, akılsızca işlerden yorulmuştum. Delikanlılık çağımın en deli günleriyle baş etmeye çalışıyordum. Aileden aldığım terbiye, okuduğum kitaplardan edindiğim etik değerler nedeniyle, yanlışlarda işim olmazdı. Sigara dışında kötü alışkanlıklarım yoktu. Küçüklüğümde içki içen babamın bıraktığı kötü izler içkiye düşmanlığımı artırmıştı. İçenleri sevmez, asla ağzıma koymazdım. Geleneklerimizdeki kadın erkek arasındaki ayrılıkçı düşüncelere karşı tepkim büyüktü. Özellikle değişik kültürlerden okuduğum, hikâye, roman, bilimsel, fikri kitaplardan elde ettiğim insanlıkla, toplumun bana kazandırmak istediği insanlık arasında büyük farklar vardı.

Erkek arkadaşların her türlü cinsel arayış içine girip, tatminlere ulaştıktan sonra, evlenecekleri kızların bakire olmalarını şart koşmaları beni şaşırtıyordu. Etrafımda yüksek okul okuyan erkek arkadaşlarımın hemen her biri mutlaka karşı cinsten biriyle gayri meşru ilişki kurmuştu. Kimi evli kadınlarla, kimi kızlarla, kimi de genelevine giderek, cinsel ihtiyaçlarını gideriyorlardı. Kaç kez, arkadaşlarla akşam gezisine çıktığımızda, bana fark ettirmeden genelevinin kapısında olurduk. Onlara kızar, bağırır, çağırır, onları orada bırakır geri dönerdim. Bazen de normal karşılar, onların işini bitirmelerini dışarıda beklerdim. Bütün bunlar inançlarıma, düşüncelerime yanlış geliyordu. Daha on dört yaşlarındayken, etrafımda konuşan ağabeylerimin konuşmalarından tiksinmiş, kendi kendime söz vermiştim. “Ben evleneceğim kızın bakire olmasını istiyorsam, kendim de ona bakir varmalıydım” Bu benim etik değerlerimin temeliydi. Kadın erkek arasındaki eşitlik konusunun can damarıydı. Kadın erkek eşitliğini savunan etrafımdaki insanların, gezmeye, tozmaya, cinsel ihtiyaçlarını tatmine gelince kendileri adına istedikleri kadar geniş olan, ama evlenmeye gelince temiz, bozulmamış, hiçbir erkekle yatmamış, gezmemiş, elini erkek eline dokundurmamış aile kızları istemelerine şaşırıyordum. Onlara bazen, “kardeşim, sizler ihtiyaçlarınızı giderecek kızları bulup işinizi görüyorsunuz. Aynı şekilde kız kardeşlerinizde başkalarıyla gezse, tozsa, yatıp kalksa ne yaparsınız? ” dediğimde “onları öldürürüz” diyorlardı. Ama kendileri başkalarının kız kardeşleriyle her türlü haltı yiyorlardı. Yüzlerine bu çelişkilerini vurduğum zaman beni sevmiyorlardı. Hatta beni çağ dışı ilan edip, “yahu kardeşim sen ormanda mı yaşıyorsun? Sen hangi devirde yaşadığını biliyor musun? ” diyorlardı. Cumhuriyet devrinde kadınlara büyük haklar verildiği söylenmesine rağmen, erkeklerin tatmini için genelevleri yasayla açılmıştı. Erkek yöneticiler bir taraftan kadın haklarından söz ederken, diğer taraftan, parasını vererek erkeklerin ihtiyaçlarını giderecek yasal mekânlar (genelevleri) açmışlardı. Erkeklerin ihtiyaçları, yasaların izniyle, polislerin kontrolü altında giderilecekti. Genelevlerine düşürülen kadınların, kızların haklarını arayan hiç kimse yoktu. Toplumumuzda hiçbir kadın, kız, kendi isteğiyle, arzusuyla genelevinde çalışmak istemezdi. Mutlaka birilerinin oyununa, tuzağına düşürülmüş, hakları gasp edilmiş, zorlanmış kadınlar çalıştırılırdı. Yasalar onları yakalayınca haklarını aramaz, ellerine vesika vererek, “gayri meşru değil, yasal çalışın” derlerdi. Böyle bir mantıkla kadın erkek eşitliği nasıl olurdu? Erkekler kısaca diyorlardı ki, “erkeklerin ihtiyacı var, onlara cinsel ihtiyaçlarını tatmin edeceği yasal mekânlar hazırlayalım”. Peki, kadınlar aynı şeyi isteyip, “bizde erkeklerin çalıştırıldığı genel evleri istiyoruz, canımız istediğinde gidip paramızı bastırarak ihtiyaçlarımızı gidereceğiz” deselerdi ne olurdu? Kim onlara haklısınız, bu sizin kadın erkek eşitliği doğrultusunda en tabii hakkınız derdi. Genelevleri yasasını çıkaranlar mı? Kadın erkek eşitliğini savunan kadınlar, erkekler mi? Toplum mu?

Ne sağlamdı
Hayat algısında
Altı boş, üstü boş dünyada
Kor ateş dünyanın ortasında
Ha patladı, ha patlayacak yazgısında
Tepesinden kızgın güneş bakmakta

Çerçeveden çıkmış bir resimim
Çerçevemi çizen düzenin
Çizgilerine resti çekenim
Anarşist değil düşünenim

Düşüncelerin kırık kanadında

Bugün dünden sıcak olacak. Haberler böyle söylüyor. İzmir Bostanlı mevkii rüzgâr almasına rağmen çok sıcaktı. Diğer yerlere gitmiyorum. Konuştuğum arkadaşlar böyle söylüyorlar. Meltem esiyor. Ateş gibi. 1981 Temmuz ayın sıcakları neredeyse sıcakların doruk noktasıydı. Dün sıcaklık gölgede kırk dereceye çıkmıştı. Son yüzyılın en sıcak günlerini yaşadığımız söyleniyordu. Bu yıl ramazan Temmuz sıcaklarına denk gelmişti. Ortalık kavrulurken oruç nasıl tutulurdu ki?

Üç kişilik bir ekiple çatı onarım işi aldık. Ev sahibi Ramazan bayramı gelmeden bitirmeli diyordu. Bahçeli dubleks bir bina. Ev sahipleri yerli İzmirliler. Çalışmak için geldiğimizde bizi ev sahibinin hanımı karşıladı. Ustamız Hasan usta elli yaşlarında kara kuru zayıf bir insandı. Benden on yaş büyük Osman, Mardin’den yeni gelmiş, sıcaklara alışkındı. Bense askerden yeni gelmiştim. İzmir’de doğup büyümeme rağmen İzmir’in sıcaklarına alışkın değildim.

Hasan Usta ev sahibesiyle konuşurken, kadının kıyafetine bakarak, “oruç tutmaz bu kadın” diyerek sevinmiştim. Sıcaklarda oruç tutmak zordu. Hele inşaatlarda çalışırken daha da zor oluyordu. Biz ise çatıyı tamir edecektik. Güneşin altında çalışırken oruç tutmak bizim için kolay değildi.

İnce
Kıldan, kılıçtan keskince
Duygular kalbime

Özlem
Özlediğime

Pencere açılınca
Saldırırlar odaya
Temiz bir hava
Gürültülü sesler caba
Yazın boğun eğ sinek vızıltısına
Ah çetrefilli dünya

Mevsimlerin döngüsüne
Mühürlendi gözlerim
Maviliklerinde denizin
Masmavi gökyüzünün
Martılı musikilerinin
Menekşeli bahçelerin

Nasıl bir şeydir?
Hiç düşündüm mü?
Hiç düşündük mü?

Söylemimizi değiştiren
Ümitlerimizi söndüren

Sırrıma ermek için çok düşler kurdum
Oyun oynamadığım belliydi hayatta
Renkler içinde kurulmuş yaşarken
Umutların yittiği yerler vardı dünyada
Medeniyet diye öğrendiğim bencilliği
Liberal düşünceyle egemen kılmışlardı