Sûfî Gibi Zann İtme Bizi Sübha-be-destüz

I

Sûfî gibi zann itme bizi sübha-be-destüz
Biz dâne-şümâr-i güher-i ‘ahd-i elestüz

Erbâb-i riyânun serine cür’a-nisâruz
Peymâne-i ser-şâr-i mey-i ‘aşk ile mestüz

Kuhlü'l-basaruz sâye gibi dîde-i mihre
Hâk-i kadem-i ehl-i melâmetde ki pestüz

Ka’beyle sanem-hânede yek-reng-i sücûduz
Biz hânkah-i dilde ki Allâh-perestüz

Bilmezse n'ola kadrümüzi zâhid-i hod-bîn
Ol âyineyüz kim kef-i zengîde şikestüz

Ser-geştelerüz dûr olalı menba’umuzdan
Seyl-âb-i sahârî gibi bî-cây nişestüz

Güm-kerde-sürâg-i reh-i hayrânî-i ‘aşkuz
Hızr ile o vâdîde ki biz dest-be-destüz

Sâgar be-kef-i meykede-i ‘aşk-i Hudâyuz
Fark-i felege cür’a-feşân turfe gedâyuz

II

Ey zâhid-i kışrî-suhan-i da’vî-i bâtıl
Bî-zâ’ika-i lübb-i kemâlât-i efâzıl

Tâ key olasın münkir-i erbâb-i hakîkat
İnkâr-i selefde idüp îrâd-i delâ’il

‘Âlim geçinüp olmadasın ehl-i kemâlün
Geh zendaka vü küfrine geh fıskına kâ’il

Te’vîle tevakkuf iden akvâl-i kibârı
Zâhirde koyup itmedesin bâtını zâ’il

Har-mühre-i inkârını ârâyiş idinmiş
Lâ-yefhem olan hayl-i harân-i mütesâfil

Lâyık mı olup mu’tesif-i câde-i tasdîk
Dünbâle-rev-i tab’un ola bir nice câhil

Hıfz itmek ile cerbeze-i felsefiyâtı
Zann itme ki oldun reh-i tahkîkde ‘âkil

Bildün mi nedür mebde’ ile semt-i ma’âdı
‘İlm anlama ey tîre-derûn nakş-i sevâdı

III

Erbâb-i şühûdun suhanı keşf-i hikemdür
Makbûl-i sanâdîd-i suhan-dân-i ümemdür

Endîşe-i hüccâb-i nihân-hâne-i esrâr
Miftâh-i tılısmât-i ma’ânî-i kıdemdür

Âyîne-i kalbinde o rûşen-güherânun
Jeng-i ene’iyyet eseri mahz-i ‘ademdür

Yektâ-güher-i vahdete tâlib olup anlar
Enhâr gibi vâsıl-i ser-menzil-i yemdür

Sûretde gedâyân-i nemed-pûş-i melâmet
Ma’nâda selâtîn-i melik-hayl ü haşemdür

İn’âmları bahşiş-i feyz-i ezelîdür
Anlar hulefâ-yi rüsül-i pâk-şiyemdür

‘Âdetleri hep bezl-i le’âlî-i hakîkat
İhsânları gencîne-i enfâs-i himemdür

Gördükleri âsâr-i şu’ûnât-i İlâhî
Seyr eylediler Hakkı mazâhirde kemâ-hî

IV

Gûş eyle merâtibde nedür ‘ilm-i hakîkat
Erbâb-i şühûd eylediler böyle rivâyet

Olmışdı o mahbûb-i serâ-perde-i lâ-reyb
Itlâk-i nikâb-i harem-i gayb-hüviyyet

Bi'z-zât idüp şîve-i âgâz-i ta’ayyün
Âyîne-nümâ oldı cemâl-i ehadiyyet

Esmâ vü sıfât ile zuhûr eyledi a’yân
Çün itdi duvum mertebede cilve mahabbet

Ervâh-i besâ’itde ki oldı mütecellî
Ta’yîn idemez anı ser-engüşt-i işâret

Düşdükde merâyâ-yi misâliyyeye ‘aksi
Sahrâ-yi tahayyülde görindi nice sûret

Bu mertebeden sonra semâvât ü ‘anâsır
İtdi se mevâlîd ile tertîb-i şahâdet

İnsân olup enmûzec-i kül zât ü sıfâta
Pes mazhar-i tâm oldı bu cümle hazerâta

V

Oldı hat-i mecmû’a-i pîşânî-i insân
Hükm-i ÊUL0— …—u# v* ë*¼« o*•

Bak dîde-i ‘ibretle o âyîne-i pâke
Olsun dir isen pertev-i tahkîk nümâyân

‘Ârif isen ey tâlib-i Hak sen seni anla
Gencîne-i mahfîye mahaldür dil-i vîrân

Bil geldügüni mülk-i vücûda ne içündür
Sa’y it olasın pâdşeh-i kişver-i ‘irfân

Meftûhdur ebvâb-i kerem iste Hudâdan
Olmaklıga zânû-zede-i sohbet-i pîrân

Sarf eyleme evkâtüni bâzîçe vü lehve
Dîvâne gibi olma sakın suhre-i sıbyân

Ancak bu hevâ vü heves-i nefs ise maksûd
Bu mâddede müşterek oldı sana hayvân

Ref’ eyle gönülden hücüb-i zulmet ü nûrı
Nezzâre-i dîdâra degiş cennet ü hûrı

VI

‘Ârif isen ol perde-ber-endâz-i hafâyâ
Tâ kim olasın mahrem-i halvetgeh-i ma’nâ

Bir kerre nigâh eyle pes-i perde-i râza
Üstâd-i suver-bâz olur ol demde hüveydâ

Çün kâr-i nihânî-i meşiyyet ola ma’lûm
Çekme gam-i imrûz ile endîşe-i ferdâ

Sıdk ile rızâ-dâde-i takdîr-i Hudâ ol
Virme halecân kalbüne tedbîr ile aslâ

Seng atsa da kûdek-menişân olma şikeste
Mecnûn-reviş ol ‘âkil isen ey dil-i şeydâ

Âyîne gibi tasfiye-i levh-i derûn it
Tâ sana keder virmeye nîk ü bed-i dünyâ

Yek-reng ü müsâvât gerekdür nazarunda
Tevbîh-i ‘adû dûst-nevâzî-i ehibbâ

Mestâne-i ser-bâz-i tarab-hâne-i cân ol
Müstagnî-i ‘işretkede-i her dü cihân ol

VII

Sâkî sun o meyden ki ola neş’e-dih-i tâk
Bir câm ile kıl def’-i humâr-i dil-i gamnâk

Ol bâde ki nâ-şüste-ruh-i gerd-i riyâyı
Mînâ gibi sâbûn-i kef-i mevci ider pâk

Ol âteş-i seyyâle-i nâmûs-i hıred-sûz
Pâ-mâl-kun-i zühd ü vera’ çün has ü hâşâk

Ol bâde-i pür-feyz ki geldükde hurûşa
Teh cür’ası hâk oldı habâbı bu nüh eflâk

Şem’-i harem-efrûz-i dil-i tîre-nihâdân
Bir katresidür mıskal-i âyîne-i idrâk

Ref’ eyle bizi hâkden ey pîr-i harâbât
Kaldur bir ayag ile yapış destüme bî-bâk

Leb-teşnelerüz câm-i mey-i ‘aşka Kelîmün
Bu beytin idüp vird-i zebân-i dil-i sad-çâk

VIII

Mutrib ele al nây-i pesendîde-makâli
Germ eyle defâsâ dil-i berhem-zede-hâli

Feyz-i negam-i sâmi’a-sûzıyla rebâbun
Âteşlere yak sîne-i ‘uşşâk-i cemâli

Def’ eyle meded çûbek-i santûr ile dilden
Darb idüp usûliyle ser-i şahs-i melâli

Te’sîrini inkâr idemem nagme-i sâzun
Lutf eyler iken cân ü dile cezbe-i hâli

Nây-i şekerîn-nagme ider hokka-i gûşı
Kand-i kasab-i sükker-i hâlât-i me’âli

Pürdür güher-i feyz ile sandûka-i tanbûr
Meyl-i dil-i ‘uşşâk degüldür ana hâlî

Mızrâbda mı çûbda mı mûda mı te’sîr
Zâhid bunı fehm it ko yeter kîl ile kâli

Çaldum taşa ben şîşe-i nâmûs ile nengi
Mutrib kerem it sen dahi çal barbet ü çengi

IX

Dil-beste-i gîsû-yi ham-ender-ham-i ‘aşkam
Dîvâne-i zencîr-be-pây-i gam-i ‘aşkam

Perverde-i âgûş-i mevâlîd-i selâse
Hayrü'l-halef-i silsile-i Âdem-i ‘aşkam

Geh vâdî-i Eymen gehî Mûsî-i tecellî
Geh ‘Îsî-i mu’ciz-nefes-i Meryem-i ‘aşkam

Geh pîr-i sipihrün eline sübha-i pervîn
Geh sâz-i kef-i zührede zîr ü bem-i ‘aşkam

Bin sûret ile zîb-i mecâlî-i şu’ûnam
Geh hüsn ü gehî ‘âşık ü geh ‘âlem-i ‘aşkam

Gâhî girih-i musmat-i ma’nâda nihânam
Geh cilvegeh-i sâha-i keyf ü kem-i ‘aşkam

Ma’nâ-yi basît-i eseri kâf ile nûnun
Terkîb-i rumûz-i kelimât-i fem-i ‘aşkam

Mevsûm-i cehûl ü gehî med’uvv-i zalûmam
Mahmil-keş-i ser-bâz-i emânât-i ‘ulûmam

X

Yâ Rab kanı ol dem ki nihân idi bu hâne
Nûr-efgen olan vuslat idi çeşm-i cihâna

Agyâr nihân yâr nihân dil dahi nâ-bûd
Ne resm nümâyân idi ne nâm ü nişâne

Bir bezm idi ol bezm-i safâ kim yog idi hîç
‘Uşşâka temâşâ-yi cemâle bu bahâne

Pür-neşve idi cümlesi bir câm-i safâdan
Hep bâde-i vahdet sunılurdı dil ü câna

Kesret yog idi vahdet-i mahz idi bu ‘âlem
İsbât-i vücûd itmege yer yok digerâna

Hep garka-be-nûr-i ehadiyyet idi eşyâ
Ma’dûm idi a’yânda temyîz-i miyâne

Ma’lûme iken nükte-i ÊU½UL½ Êô«
Sad hayf ki olduk yine pür-hâb-i fesâne

Dil-şîfte-i hüsn-i ezel çeşm-i şühûduz
Hayret-zede-i âyine-i reng-i vücûduz

XI

Ey nûr-dih-i hestî-i eflâk-i ‘anâsır
Feyyâz-i vücûd-i suver-ârâ-yi mazâhir

Dânende-i her müşkil-i ser-beste-i îcâd
Bînende-i esrâr-i hafâyâ-yi zamâ’ir

Bilmekde kemâlâtunı pâ-der-gil-i hayret
‘Akl-i hükemâ vü ‘ulemâ-yi mütebahhir

Pîş-i nazar-i ‘akla temâşâ-yi cemâle
Çekmekde izâfât-i neseb perde-i sâtir

Ey mihr-i ‘amâ burka’-i ıtlâk-i cemâlün
Her zerrede pinhân yine her zerrede zâhir

Zâtun ola ıtlâk-i hakîkî ile mutlak
Derk eylemede dil olur elbet mütehayyir

Bu matla’-i rengîn ile bildürdi Hayâlî
Hayret idügin ehl-i dile menzil-i âhir

XII

Dil mu’tekif-i gûşe-i ebrû-yi Muhammed
Cân silsile-der-gerden-i gîsû-yi Muhammed

Gül-berg-i ruhı munsabıg-i sıbga-i rahmân
Ezhâr-i hakâyıkda nihân bûy-i Muhammed

Tevhîd ider intâk-i İlâhî ile ta’lîm
Tûtî-i dile âyîne-i rûy-i Muhammed

Firdevs-i hakîkatde eb-i Âdem ü Havvâ
Eşyâ ise hep zâde-i yek-mûy-i Muhammed

Ey ‘aşk hidâyet demidür ‘âşık-i zâra
Düşdüm yola göster neredür sûy-i Muhammed

Vâsıl olayum menzil-i maksûda meded kıl
Cismüm ideyüm ferş-i reh-i kûy-i Muhammed

Sad ‘acz ile oldı dil-i mehcûr siyeh-kâr
Bir bende-i nâ-çîz-i senâ-gûy-i Muhammed

Sâmî nice yüz bin salavât ola havâle
Ol rûh-i şerîfe dahi eshâb ile âle

XIII

Hestî-i mecâzîyi nihân eyle İlâhî
Esrâr-i hafâyâyı ‘ıyân eyle İlâhî

Müstagrak-i envâr-i şühûd it dil-i zârı
Keşf-i hücüb-i dîde-i cân eyle İlâhî

Mahv eyle gönülden eser-i nakş-i sivâyı
Gayriyyeti bî-nâm ü nişân eyle İlâhî

Kıl ‘ayn-i yakîn ile bizi vâkıf-i esrâr
Ref’-i tutuk-i reyb ü gümân eyle İlâhî

Bir pîre kul eyle beni kim zıll-i Hudâdur
Mahdûmumı ol sâhib-i şân eyle İlâhî

Ol mazhar-i zâta dilümi eyle mukâbil
Bir zerre iken mihr-i cihân eyle İlâhî

Mevc-i nazar-i lutfı ile ol yem-i cûdun
Kalbüm güher-i cezbeye kân eyle İlâhî

Lutf it beni mahcûb-i vücûd eyleme yâ Rab
Nâ-mahrem-i âsâr-i şühûd eyleme yâ Rab