veba sizce ne demek, veba size neyi çağrıştırıyor?
veba terimi Selin Sonsuz tarafından tarihinde eklendi
veba terimi Selin Sonsuz tarafından tarihinde eklendi
© Copyright Antoloji.Com 2016. Bu sayfada yer alan bilgilerin her hakkı, aksi ayrıca belirtilmediği sürece Antoloji.Com'a aittir. Sitemizde yer alan şiirlerin telif hakları şairlerin kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.
Avrupada ki, veba salgınını düşünün, 1600 lü yıllar çok mu bayılordular yani kutsal kitaba dönemin uyarıcısı,
Angelus SİLESİUS, ve gene Alman, hala çevirecek amcamlar, çıkmaz ayın son çarşambasını bekliyoruz şimdilik.
bir kısa Seda UMRAN çevirmiş ne tekrar basan var, ne de bulabilirsin sahafta biraz yırtınman lazım, kim uğraşır,
nerdeyse avrupanın dörtte üçünü silip atıyor, yakın zamanda bile Pandemi epey can yaktı, şimdi sıradaki, anlamazsan anlatır yani.
Anlayasınız diye gönderdik.
Kaderlerini gayretlerine bıraktık,
KENDİ,
Bence gene duymayın, lazım da değilsin zaten sen le mi uğraşacak, dünya çok kalabalık, çıkar bir kafayı takmış, ve kurtulur, o da sana takar ve kurtulamazsın.
VEBA
'Veba' Camus'nun Fransa işgali altındaki Cezayir'e ve oradaki direnişe dair yazdığı sembolik bir romandır diyenler haklı olabilir, ancak Veba aynı zamanda hümanizme ve nihilizme de bir eleştridir, zira romanın en çarpıcı anlatımlarından olan kurşuna dizilme sahnesinde gazeteci, mutluluk için, barış için şiddetin bir araç olarak kullanılabileceğini kabul eder..
Hukuk sa bir suç bilimi, yahut bir hak ihlali üstüne geçmiş olsun ziyareti değildir sadece, o insanlığın tarihsel insanca yaşam özleminin savunucusudur,, bu hukukçuluğun baş şartıdır.. ancak her hukuk fakültesi mezunu hukukçu olamıyor ne yazık..
İslamiyete göre (hadislerden yola çıkılmış sanırım) aslan şeklinde görüntüsü olan bir virüs çeşidi. Uzun yıllar avrupayı karabasan gibi sarmıştır.
English History(ingiliz tarihi) dersinde ^^Black Death^^.. (Kara Ölüm) ..olarak görmüştüm ilk kez...
albert camus bknz. edebiyat klasikleri edebiyat nobelleri
avrupayı temizlemek için çok uğraştı veba nedeniyle yaklaşık 20 milyondan fazla insan ölmüştür
VEBA (PLAGUE)
Etkeni Yersinia pertis`dir.
Dış ortama dayanıklıdır.
Vücut dışında ölür. Buzlukta ve karanlıkta kalan pire dışkısı içinde aylarca canlı kalır.
Primer olarak kemirici hayvan hastalığıdır.
Veba (Şehir Vebası ve Orman Vebası)
Şehir Vebası, şehir fareleri ile yakından ilişkilidir.
Fare (enfekte pire) insan Yersinia pestis alır.
Bulaşma Yolları;
Pirenin ısırması
Enfekte hayvan ürünlerinin alınımı
Direkt el ile temas
Akciğer Vebası insandan insana bulaşır.
Vebanın 3 klinik şekli vardır.
Bubonik Veba (en fazla görülen)
Akciğer Vebası
Veba sepsisi (kana karışması)
Vebaya karşı aşı yoktur.
Birçok antibiyotik tedavisine karşılık verir.
Streptomycin, tetracyline ve Chloramphenical… vb.
Albert Camus’un Veba’yı okudum, (Camus’un hemen belirtiyim en beğendiğim romanı Yabancıdır. Nihilst bir adamın başından geçenleri anlatıyor)
Veba bir çeşit makyavelist (makyavelist bakış açısı amaç için herşey meşrudur değildir) bakış açısı ile yazılmıştır. Albert Camus’un geleneksel, dünyanın saçmalığı ve yaşamın anlamsızlığını romanlarında kahramanları aracılığıyla canlandırması bu romanda yoktur. Vebanın Cezayirde yaşanması ile Cezayir’in Fransız sömürgesi olması arasında bir bağ vardır. Camus romanda halkın vebayı kabullenmesi ve onunla mücadele etmesi ile Cezayirlerin Fransa’yı işgalci olarak anlamaları bu gerçeği görmelerini ve onlarla mücadele etmelerini sembolize etmiştir. Kaderi yenmek ve toplumun özgürleşmesi konusunda önemli bir yapıttır. Romanda vebaya karşı savaşanlar Fransa’da Cezayirdeki işgale karşı çıkan siyasi grupları temsil etmektedir. Vebada korkunç totaliter bir rejimi sembolize etmektedir.
Romanın kahramanı Dr. Rieux diye hatırlıyorum, ilk önce herkeste rastlanılan hastalığın adını veba olduğunu söyler topluma veba ile mücadele etmeleri için vebanın varlığını vebanın varlığını kabul etmelerini gerektiğini söyler. Dr Rieux, elinden geldiğince veba ile mücadele eder bunu tüm yetkililere duyurmaya çalışır. Çözümler üretir. Onun bu çalışmasını farkeden bir gazeteci Dr Rieux’u kahraman ilan eder. Dr.Rieux, kahramanlıkla ilgisinin olmadığını söyler, O’na göre yapılanlar erdemli insanların yapması gereken şeylerdir. Romanın en can alıcı noktası Dürüstlük nedir diye sorulan soruya 'işimi yapmaktır' demesidir. “her durumda insan sağlığını korumak ve yaşatmak”. Romanın önemi bu noktadan kaynaklanmaktadır.(Bakınız İonnes KUÇURADİ, özgürlük)
Hiçbir hukuk düzeni insanların haklarını korumak için doğmamıştır. Hukuk fiili tecavüzden sonra işlemeye başlar. Ve hakkı gaspedilen kişinin hakkı (artık geriye hak kalıyorsa) hukuki korumaya alınır. senin bir yazında belirttiğin koruyucu hekimlikle, hastalığın tedavisi arasında ve hekimin işini yapması arasında bir bağ vardır ama hukukçular iş yapma (tedavi) ile her durumda insan hukukunu ve hakkını koruyabilmeleri (koruyucu hekimlik) arasında bir ayrım yapamıyor. İşte bu roman bu çelişkiyi ortaya koyduğu için çok değerlidir.
Bu söylem sevgili ve saygıdeğer PEACEFUL'a aittir..
Bir de Albert Camus'un ^^Veba^^ adında bir kitabı mevcutmuş..
Bu arada Nostradamus da tıp eğitimi aldığı esnada hafızam beni yanıltmıyorsa veba salgınıyla karşılaşmıştı..
Gelelim tıbben vebaya....
Veba etkeni olan Yersinia pestis’in dünyanın hemen hemen tüm bölgelerinde görülüyor, kültür ortamında kolaylıkla üretilebiliyor, hava yolu ile yani aerosol olarak yayılımının mümkün ve bunun sonucunda yüksek morbidite ve mortalitesi olan pnömomi(akciğer enfeksiyonu) formunda hastalığa neden olması biyolojik silah olarak kullanılan ajanlar listesinin başında yer almasına neden olmaktadır. İnsanların tamamında Y. pestis hastalık oluşturabilir, hastalığın geçirilmesi kısa süreli immünite(bağışıklık) yaratmaktadır. Ayrıca pnömoni formunda epidemiler sırasında sekonder yayılım, bir diğer ifade şekli ile insandan insana bulaşma ihtimali olması, biyolojik silah ajanı olarak seçiminde ön plana çıkmasının bir diğer nedenidir.
İnsanlarda veba, pireler veya kemiriciler ile ısırılma sonrasında, genellikle bulbonik form olarak adlandırılan ateş ve bölgesel lenf nodlarında şişlikler (bubo) şeklinde görülür. Tarih boyunca pandemilere neden olan veba ile ilgili ilk kayıt,541 yılında Mısır’da başlayan ve kısa sürede tüm Avrupa’ya yayılan pandemiye aittir, bugünkü tahminlere göre Kuzey Afrika, Avrupa, Orta ve Güney Asya nüfusun %50-60’ı bu pandemide kaybedilmiştir. Vebanın asıl korku yarattığı ve kara ölüm olarak adlandırıldığı ikinci büyük pandemi,1346’da başlamış ve Avrupa nüfusunun üçte birisini oluşturan 20 ila 30 milyon kişinin ölümüne neden olmuştur, yaklaşık 130 yıl sürdüğü düşünülen bu pandemi, köyden köye, şehirden şehire enfekte insanlar ve fareler aracılığı ile hızla yayılmıştır. Çin ve Hindistan’ı etkileyen üçüncü pandemi 1855’de,12 milyondan fazla yöre insanının ölümüne neden olmuştur. Bugün için gelişen yaşam şartları, halk sağlığı uygulamaları ve antimikrobiyal tedavi olanakları vebanın neden olabileceği pandemi riskini ortadan kaldırırken, küçük ölçekli salgınlar dünya genelinde hala görülmeye devam etmektedir.
Veba, Avustralya dışında dünyanın pek çok bölgesinde görülen, kemiriciler ve bunlarda bulunan pirelerin zoonotik bir enfeksiyonudur. Farelerin yanı sıra yaban hayvanlarından yersincapları, bayırsıçanları ve diğer vahşi kemiricilerde de epizodik enfeksiyonlar şeklinde görülür. Son 50 yıl içerisinde, dünya genelinde her yıl ortalama 1700 veba vakası görüldüğü rapor edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde 1947-1996 yılları arasında 390 vakanın varlığı bildirilmiştir, bu vakaların %84’ü bubonik, %13’ü septik ve %2’si pnömoni şeklindedir. Doğal yollardan gelişen veba vakalarında, enfekte fareleri ısırarak Y. pestis’i alan pirelerin binlere varan oranlarda mikroorganizmayı insanların cildine inoküle etmeleri önemli rol oynar. Bakteri kütanöz lenfatikler aracılığıyla bölgesel lenf nodlarına ulaşır. Fagositler tarafından engalfe edilen Y. pestis, hücre içi öldürme mekanizmalarına direnç gösterir ve hızla çoğalarak, lenf nodlarında yıkıma ve nekroza yol açarak bakteremiye, sepsise, endotoksemiye ve hızla şoka neden olur. Dissemine intravasküler koagülopati ve komaya da neden olabilen Y. pestis, enfekte pireler tarafından ısırılmayı takiben 2-8 gün içerisinde klinik bulgulara neden olur.
Bulguları:
Genellikle ani gelişen ateş, titreme ve halsizliği takiben lenf nodu şişliği ve hassasiyeti gelişir. Lenf nodu şişliğinin gelişimi genellikle sistemik bulguları bir gün kadar sonradan takip eder. Sıklıkla oldukça ağrılı olan nenf nodları 1-10 cm boyutlarına ulaşabilir, fluktuasyon vermez ve yüzeyi genellikle hiperemiktir, ingiunal, servikal ve aksiller bölgede gelişir ve zaman zaman ağrı nedeni ile kişinin hareketlerini kısıtlayabilir. Ancak hastaların bir kısmında nadir olmakla birlikte lenf nodlarında fluktuasyon ve süpürasyon, ısırılma yerinde püstül veya ülser gelişebilir. Pireler tarafından ısırılan hastaların küçük bir kısmında Y. pestis sepsisi, bubonik form görülmeden gelişebilir ve primer sepsis olarak adlandırılır. Sepsis esas olarak bubonik form sonrasında görülür. Septisemik veba, dissemine intravasküler koagülapatiye, küçük damarlarda nekroza, purpurik cilt lezyonlarına ve akral bölgelerde gangrene neden olabilir. Hastaların yaklaşık %10’luk kısmında bubonik veya septik vebayı takiben pnömonik veba gelişebilir, hematolojik yolla basillerin akciğere ulaşması ile gelişen bu klinik tablo sekonder pnömonik veba olarak adlandırılır. Çok nadir olmakla birlikte Y. pestis’in inhalasyon yolu ile alınması ile primer pnömonik veba da gelişebilir. İnhalasyon ile basil alındığı için primer pnömonik veba’da gastrointestinal semptomlar; bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal şeklinde ön plandadır. Vebanın diğer çok nadir olan klinik formları, menenjit ve farenjit şeklinde olabilir, menenjit basilin hematojen yolla meningslere ulaşması ile gelişirken, farenjit inhalasyon veya oral yolla alımı takiben gelişir ve sıklıkla servikal lenf adenopati gelişimi eşlik eder.
Yersinia pestis’in biyolojik silah şeklinde kullanılması durumunda, olası temas inhalasyon yolu ile olacaktır ve bulgular hastalığın doğal formundan ve klinik seyrinden farklı gelişecektir. Pnömonik veba salgını şeklinde ortaya çıkacağı düşünülen biyolojik saldırı durumunda, ilk klinik bulgular diğer ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına benzer. Semptomlar temastan 1 ila 6, sıklıkla 2-4 gün sonra gelişir ve semptomların çıkışını takiben hızla mortalite görülür. Vebanın görülmediği coğrafyalarda hastalığın tespit edilmesi, risk grubunda yer almayan kişilerde hastalığın tespiti ve aniden artan vaka sayısı vebanın biyolojik silah olarak kullanıldığının göstergesi olarak kabul edilir. Ayrıca doğal veba vakalarından önce görülen farelerdeki ölümler olmadan insan vakalarının tespit edilmesi de biyolojik saldırı işareti olarak değerlendirilebilir. İlk semptomlar ateş, solunum sıkıntısı ve öksürük şeklinde olur. Nadiren balgam klinik tabloya eşlik edebilir, balgam kanlı, köpüklü ve seyrek olarak da pürülan olabilir. Gelişebilecek gastrointestinal semptomlar bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal şeklinde olabilir. Gelişen pnömoni, sekonder veba pnömonisinden veya hızla gelişen ciddi diğer pnömonilerden farklı değildir. Biyolojik saldırı sonrasında gelişen inhalasyon pnömonisinde genellikle lenf adenopati görülmez, ancak nadiren servikal bubolar gelişebilir..
Vebanın, özellikle pnömoni formunun nadir görülüyor olması, hastalığın tanı almasının önündeki en önemli engeldir, bu nedenle hızlı progresyon gösteren lenfadenopati gelişiminin eşlik ettiği vakalarda veba olasılığının düşünülmesi tanıya olanak sağlar. Ayrıca, kısa süre içerisinde birkaç vakanın görülmesi ortak bir kaynağı veya biyolojik saldırı olasılığını akla getirmelidir. Bugün için hava yolu, inhalasyon şeklinde yapılabilecek biyolojik silah saldırılarını tespit edebilecek, erken uyarı sistemleri veba için mevcut değildir. Olası durumlarda, kısa süre içerisinde ateş, solunum sıkıntısı, öksürük, göğüs ağrısı, septik seyir gösteren birkaç vakanın ardarda görülmesi, veba veya şarbon ile biyolojik saldırıyı düşündürür. Böyle bir durumda kanlı balgam varlığı da veba olasılığını artırır.
Vebanın erken tanısı için kullanılabilecek hızlı bir laboratuar yöntemi rutin kullanıma sunulmuş değildir. Antijen tespit yöntemleri, IgM enzim immünassay tayini, immun boyama yöntemleri ve polimeraz zincir reaksiyonu ile düşünülen tanının desteklenmesi sağlanabilir ancak bu yöntemler rutin kullanıma sunulmuş değildir. Klasik olarak kullanılan pasif hemaglütünasyon antikor testi ise ancak, retrospektif olarak titrasyonda artışın gösterilmesi ile, hastalığın klinik bulguları geliştikten birkaç hafta sonra oluşan antikorların tespiti ile tanıyı destekler. Mikrobiyolojik olarak, balgam veya daha nadiren kanda Gram boyama ile Gram negatif basil veya kokobasil tanı koydurucu olur. Wright, Giemsa veya Wayson boyama yöntemleri ile bipolar boyanmanın gösterilmesi tanıyı destekler.
Diğer rutin laboratuar incelemelerinde, özgün olmayan polimorfonükleer lökositlerin hakim olduğu, beyaz küre yülsekliği, hafif dissemine intravasküler koagülopati bulgusu olarak değerlendirilebilecek fibrin yıkım ürünlerinin yüksekliği ve multi organ yetmezliğinine bağlı AST, ALT, biluribin, BUN ve kreatin yükseklikleri tespit edilebilir.
Yersinia pestis’e karşı geliştirilmiş,1946 ile 1998 yılları arasında kullanılmış olan formaldehid ile inaktive aşı klasik vebanın önlenmesinde etkili olarak düşünülürken, primer pnömoni veya biyolojik silah olarak kullanılan Y. pestis sonrasında gelişebilecek pnömoni veya sepsisi önlemede etkisizdir. Rutin kullanımda olmayan bu aşı, ABD’de 1998 yılının Kasım ayında üretimden de kaldırılmıştır. Yine ABD’de bu aşı teorik olarak yüksek risk altındaki kişilere önerilmekteydi, risk altındaki grup içerisinde; endemik yörelerde görev alabilecek askeri personel, Y. pestis ile çalışan laboratuar personeli sayılmaktadır. Primer pnömoniye karşı etkili olabilecek aşı üzerinde çalışmalarda devam etmektedir. ABD Ordusu medikal bölümü tarafından üzerinde çalışılan F1-V (füsyon proteini) antijenine yönelik aşı, fareleri bir yıl boyunca inhalasyonla karşılaşma durumunda hastalıktan korumaktadır. Bugün aşı ile ilgili çalışmalarda, bir sonraki basamak olan primatlar üzerindeki denemelerin yapıldığı bilinmektedir.
Vebanın kabul görmüş klasik tedavisi, streptomisindir. Streptomisinin hastalığın erken dönemlerinde kullanılması vebaya bağlı genel mortaliteyi %5-14 oranlarına indirmektedir. Tedavi almayan vakalarda bubonik vebada mortalite %60 civarında, pnömonik vebada ise %100’e yakındır. Streptomisinin alternatifi olarak gentamisin tedavide önerilmektedir. İnvitro ve deney hayvanlarında yapılan çalışmalar gentamisinin Y. pestis’e karşı streptomisinden daha etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca gentamisinin daha uygun maliyetli olması, tedavide ön plana çıkmasını sağlamaktadır. Tetrasiklin ve doksisiklin tedavi ve profilakside kullanılmaktadır. İnvitro çalışmalarda, bu iki antimikrobiyal ajan aminoglikozitlerle eşit etkinlik göstermektedir. Ancak Madagaskar’da izole edilen Y. pesitis izolatlarının %13’ü tetrasiklin ve doksisiline dirençlidir. Özellikle bu iki ajanın oral olarak kullanılabiliyor olması bilhassa, biyolojik saldırı durumunda çok sayıda kişinin etkileneceği düşünüldüğünde oral kullanım olanağı olan ilaçlar avantajlı olmaktadır. Böyle durumlarda doksisiklin, gıda alımından etkilenmemesi, oral biyoyararlanımının tetrasikline göre daha üstün olması avantaj sağlamaktadır. Florokinolon grubu antimikrobiyal ajanların Y. pestis’e karşı aminoglikozitlerden daha etkili olduğu laboratuar koşullarında gösterilmiştir. Ancak insanlarda klinik kullanım ile etkinliği kesin olarak kanıtlanmış değildir. Vebanın etken olduğu menenjit vakalarında tarihsel olarak kloramfenikol ile tedavi kabul görmüş yaklaşımdır.
Ayrıca klasik veba vakalarında sulfanamidler Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen antimikrobiyal ajanlardır. Bugün için rifampin, aztronam, seftazidim ve sefazolinin vebaya karşı etkili olmadığı bilinmektedir, bu nedenle kullanılmamalıdır. Biyolojik silah olarak kullanılması söz konusu olan Y. pestis’in genetik mühendislik yöntemleri ile çoklu direnç paterni gösterir şekle getirilmesinin de söz konusu olduğu akılda tutulmalıdır. Sonuç olarak tercih edilen tedavi, parenteral streptomisin, gentamisin kullanımı olmalıdır.Ancak oral tedavi kullanımının zorunlu olduğu durumlarda doksisiklin, tetrasiklin veya kinolonlar tercih edilmelidir
Maruziyette Koruyucu tedavi..
Olası temas sonrasında profilaksi yaklaşımında, ateşi, öksürüğü gelişen herkese parenteral antimikrobiyal tedavi başlanmalıdır. Süt çocuklarında takipne(sık nefes alıp verme) gelişimi de ip uçu olarak kabul edilmelidir.İnhalasyon sonrasında pnömonik veba gelişmiş kişilerle temas etmiş olan asemptomatik, ev halkı veya gerek hastane ortamında gerekse diğer ortamlarda yakın teması olan kişilere yedi gün süre ile temas sonrası profilaktik antimikrobiyal tedavi verilmeli ve ateş, öksürük, solunum sıkıntısı yönünden de yakın takipleri yapılmalıdır. Veba için yakın temas hasta ile iki metreden daha yakın mesafede bulunma şeklinde tanımlanmaktadır. Temas sonrası profilaksi amacıyla; tetrasiklin, doksisiklin, sulfanamidler ve kloramfenikol kullanılabilir ancak kinolonların kullanım kolaylıkları ve etkinlikleri de avantaj sağlamaktadır.
İzolasyon kuralları olarak solunum yolu ile bulaş ihtimali olduğu için solunum yolu izolasyon kurallarının, standart (eldiven, önlük, göz koruyucu gözlük gibi) izolasyon yöntemlerinin de uygulanması gereklidir. Cerrahi maske kullanımının bulaş riskini önlemede yeterli olduğu literatürde gösterilmiştir.
Ölümü takiben defin işleminde belediye kurallarına göre hareket edilmeli, otopsi yapılacaksa dokuların havaya karışmasını kolaylaştıracak, kemik kesici veya delici aletlerin kullanılmamasına dikkat edilmelidir.
Yersinia pestis, spor oluşturmadığı için dış ortam şartlarına çok dayanıklı değildir. Güneş ışığına ve ısıya karşı da oldukça duyarlı olduğu için konak dışında uzun süre varlığını devam ettiremez.
Sonuç olarak, olası biyolojik tehditlerde beklenmeyen sayıda pnömoni, solunum sıkıntısı gelişen vakalarla karşılaşıldığında Y. pestis’in kullanılmış olabileceği akla gelmeli ve tedavinin ve profilaksinin en erken dönemde başlanması sağlanmalıdır.
1881 yılında kıbrıs adası Osmanlı İmparatorluğu tarafından İngilterê'ye kiralanmıştır...(kıbrıs tarihi hakkındaki KKTC nedirinde ayrıntılar mevcuttur) ...Bu nedenle de İngiltere'nin etkileri kıbrıs üzerinde sıkça görülmüş olup ve hatta trafik akışı bile o günden bugüne soldan devam etmektedir...Diyeceğim şu ki mezun olduğum kolejde English History yani İngiliz Tarihi okutulurdu...ne alaka diye soracaksınız...kolejin temelinin İngiliz egemenliği zamanına dayanmasının yansımalarından biriydi bu...o derste de ^^Black Death^^...yani kara ölüm denilen Veba Salgını da işlenmekteydi..ve hatta sınavda sorulmuştu...
daniel defoe'nün 'die pest zu London'...londraya veba salgini...hakkında bilgim bulunmamaktadır..