Ömer Hayyam'ın mezarı, Nişapur, İran.Gıyaseddin Eb'ul Feth Ömer İbni İbrahim'el Hayyam veya Ömer Hayyam (18 Haziran 1048 - 4 Aralık 1131) , Fars şair, filozof, matematikçi ve astronom.
Hayyam Nişabur'ludur. Yaşadığı dönemin ünlü veziri Nizamül-Mülk ve Hasan Sabbah ile aynı medresede zamanın ünlü alimi Muvaffakeddin Abdüllatif ibn el Lübad'tan eğitim görmüş ve hayatı boyunca her ikisi ile de ilişkisini koparmamıştır. Bazı kaynaklar; Hasan Sabbah'ın Rey kentinden olduğu Nizamül-Mülk'ünde yaşca Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah'tan büyük olduğunu ve buna dayanarak aynı medresede eğitim görmediklerini belirtmektedir. Ama yine de Ömer Hayyam, Hasan Sabbah ve Nizamül-Mülk'ün ilişki içinde olduklarını inkar etmemektedir. (Kaynak: Semerkant-Amin Maalouf)
Bir çok bilim adamınca Batıni, Mutezile anlayışlarına dâhil görülür. Evreni anlamak için, içinde yetiştiği İslam kültüründeki hakim anlayıştan ayrılmış, kendi içinde yaptığı akıl yürütmeleri eşine az rastlanır bir edebi başarı ile dörtlükler halinde dışa aktarmıştır.
Çadırcı anlamına gelen 'Hayyam' takma adını babasının çadırcılık yapmasından almıştır. Ayrıca İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bir semte adını da vermiştir. Tarlabaşı bulvarında Sakızağacı ışıklardan başlayıp, Tepebaşına kadar inen caddenin adıdır.
Hayyam aynı zamanda çok iyi bir matematikçiydi Binom Açılımını ilk kullanan bilim adamıdır.
Hayyam, genelde şiirlerindeki eğlence düşkünlüğünün belirgin olmasından dolayı Rubâileri ile ünlenmiştir.
Geçmişte yaşamış bir çok ünlü kişinin aksine Ömer Hayyam'ın doğum tarihi günü gününe bilinmektedir. Bunun sebebi Ömer Hayyam'ın bir çok konuda olduğu gibi takvim konusunda uzman olması ve kendi doğum tarihini araştırıp gün be gün doğru bulmasına dayanmaktadır.
Hayyam Rûbailerinde ''abarttığı'' şarap ve zevk düşkünlüğü, ve islama aykırı düşüncelerini yansıtması ile zamanında ve daha sonra rûbailerini okuyan geniş çevrelerce dışlanmış, sapkın olarak nitelenmiştir. Dönemin hükümdarları ile aynı yerde oturabilmesi ve uzun ömrünün gösterdiği üzere, kendisini tanıyanlarca ne dışlanan bir sapkın ne de sefil ve zevk düşkünü bir ayyaştır.
Hayyam'ın yaptığı ve Celâleddin Melikşah adına Celâli takvimi dediği takvim Gregoryen takvimi kadar sağlıklı olarak nitelenmiştir.
Pek çok Rûbai ünü sebebiyle Hayyam'ınkilerine karıştırılmıştır, bilinen kadarıyla Rûbailerinin sayısı 158dir. Fakat kendisine maledilenler binin üzerindedir.
Ayrıca Ömer Hayyam için tarihteki ilk bilinen savaş karşıtı eylemci yakıştırması da yapılmaktadır.
Eserleri [değiştir]Hayyam'ın eserlerinden 18 tanesinin adı bilinmektedir, çeşitli bilim dallarında birçok eser yazmıştır.
1.Ziyc-i Melikşahi. (Astronomi ve takvime dair, Melikşah'a ithaf edilmiştir) 2.Kitabün fi'l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind. (Geometriye dair) 3.Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele. (Cebir ve denklemlere dair) 4.Müşkilat'ül Hisab. (Aritmetiğe dair) 5.İlm-i Külliyat (Genel prensiplere dair) 6.Nevruzname (Takvim ve yılbaşı tespitine dair) 7.Risaletün fil İhtiyal li Marifet. (Altın ve gümüşten yapılmış bir cisimde altın ve gümüş miktarının bilinmesine dair. Almanya Gotha kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.) 8.Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat(Öklid'in bir probleminin çözülmesi metoduna dair, Hollanda Leiden kütüphanesinde bir nüshası vardır. F. Woepcke fransızcaya çevirmiştir.) 9.Risaletün fi Vücud (Felsefede ontoloji bahsine dair. Britanya kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.) 10.Muhtasarun fi't Tabiiyat (Fizik İlmine dair) 11.Risaletün fi'l Kevn vet Teklif (Felsefeye dair) 12.Levazim'ül Emkine (Meskûn yerlerin iklimi ve hava değişikliklerine dair) 13.Fil Cevab Selaseti Mesâil ve fi Keşfil Hicab (Üç meseleye cevap ve alemde zıtlığın zorunlu olduğuna dair) 14.Mizan'ül Hikem (Pırlantalı eşyaların taşlarını çıkarmadan kıymetini bulmanın yöntemine dair) 15.Abdurrahman'el Neseviye Cevab (Hak Teâlâ'nın alemleri yaratmasının ve insanları ibadetle yükümlü kılmasının hikmetine dair) 16.Nizamülmülk (Arkadaşı olan vezirin biyografisi) 17.Eş'arı bil Arabiyye (Arabça rûbaileri) 18.Fil Mutayat (İlim prensipleri)
Hani yaşamın çok zor anları olur keşke olmasa dediğimiz ve o an sarhoş olup herşeyi unutmak istediğimiz...Hayyamın rubaileri işte şarabın o sarhoşluğunu verir insana..Unutursunuz herşeyi...Gerisi de boştur zaten...Şarapla anılması bundandır bence....
Can bir şaraptır, insan onun destisi; Beden bir ney gibidir, kan o neyin sesi. Hayyam, bilir misin nedir bu ölümü varlık: Hayal fenerinde bir ışık pırıltısı.
Geldimse bu dünyaya ne bulmuş dünya? Gitsem de eğer kıymeti eksilmez ya! Bir kimse çıkıp da anlatıp söylemedi Gelmekte ve gitmekteki hikmet ne ola? ÖMER HAYYAM...
insan bastigi topragi hor görmemeli: Kim bilir hangi güzeldir, hangi sevgili. duvara koydugun kerpiç yok mu, kerpiç? Ya bir Sah kafasidir, ya bir vezir eli!
Için temiz olmadiksan sonra Haci hoca olmussun, kaç para! Hirka, tespih, post, seccade güzel; Ama Tanri kanar mi bunlara?
şarap yapımı,üretimi, içimi vel hasil şarap kültürü konusunda otoriter bi şahsiyet..
ek iş olarak, şair lik yaptığı bilinmektedir(şair olmak şiir yazmak meslekmi işmi tartışılır ama günümüz örnekleri bunun böyle olduğunu göstermektedir)
ömer hayyam ömründe şarap içmemiş bir insandır. onun ser(kafa,baş) + hoş (tatlı) olmasıın sebebi kafasındaki ikilemler yanıtsız kalmış sorulardan ötürü bir atıftır sadece..
AŞK VE KALP Bir kalp ki onun sevmesi aldanması yok. Tutkunluğu yok, bir güzele yanması yok. Bin kez yazık olsun sevisiz yüreğe. Aşksız geçecek günlerin faydası yok.
Sen sofusun, hep dinden dem vurursun; Bana da sapik, dinsiz der durursun. Peki, ben ne görünüyorsam oyum: Ya sen? Ne görünüyorsan o musun? Için temiz olmadiksan sonra Haci hoca olmussun, kaç para! Hirka, tespih, post, seccade güzel; Ama Tanri kanar mi bunlara?
'Dedim: Artık bilgiden yana eksiğim yok; Şu dünyanın sırrına ermişim az çok. Derken aklım geldi başıma, bir de baktım: Ömrüm gelip geçmiş, hiçbir şey bildiğim yok.'
dönemınde sahıp olunabılecek tum ılımlerı bıldıgı rivayet edilen şair filozof....
Amin maalouf 'un 'Semerkant' kitabına ilham kaynağı olmuş rubaileri dildn dile dolaşan şair...
Cennette huriler varmış, kara gözlü
İçkinin de ordaymış en güzeli
Desene biz çoktan cennetlik olmuşuz
Bak bir yanda şarap, bir yanda sevgili..
ÖMER HAYYAM
Ömer Hayyam'ın mezarı, Nişapur, İran.Gıyaseddin Eb'ul Feth Ömer İbni İbrahim'el Hayyam veya Ömer Hayyam (18 Haziran 1048 - 4 Aralık 1131) , Fars şair, filozof, matematikçi ve astronom.
Hayyam Nişabur'ludur. Yaşadığı dönemin ünlü veziri Nizamül-Mülk ve Hasan Sabbah ile aynı medresede zamanın ünlü alimi Muvaffakeddin Abdüllatif ibn el Lübad'tan eğitim görmüş ve hayatı boyunca her ikisi ile de ilişkisini koparmamıştır. Bazı kaynaklar; Hasan Sabbah'ın Rey kentinden olduğu Nizamül-Mülk'ünde yaşca Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah'tan büyük olduğunu ve buna dayanarak aynı medresede eğitim görmediklerini belirtmektedir. Ama yine de Ömer Hayyam, Hasan Sabbah ve Nizamül-Mülk'ün ilişki içinde olduklarını inkar etmemektedir. (Kaynak: Semerkant-Amin Maalouf)
Bir çok bilim adamınca Batıni, Mutezile anlayışlarına dâhil görülür. Evreni anlamak için, içinde yetiştiği İslam kültüründeki hakim anlayıştan ayrılmış, kendi içinde yaptığı akıl yürütmeleri eşine az rastlanır bir edebi başarı ile dörtlükler halinde dışa aktarmıştır.
Çadırcı anlamına gelen 'Hayyam' takma adını babasının çadırcılık yapmasından almıştır. Ayrıca İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bir semte adını da vermiştir. Tarlabaşı bulvarında Sakızağacı ışıklardan başlayıp, Tepebaşına kadar inen caddenin adıdır.
Hayyam aynı zamanda çok iyi bir matematikçiydi Binom Açılımını ilk kullanan bilim adamıdır.
Hayyam, genelde şiirlerindeki eğlence düşkünlüğünün belirgin olmasından dolayı Rubâileri ile ünlenmiştir.
Geçmişte yaşamış bir çok ünlü kişinin aksine Ömer Hayyam'ın doğum tarihi günü gününe bilinmektedir. Bunun sebebi Ömer Hayyam'ın bir çok konuda olduğu gibi takvim konusunda uzman olması ve kendi doğum tarihini araştırıp gün be gün doğru bulmasına dayanmaktadır.
Hayyam Rûbailerinde ''abarttığı'' şarap ve zevk düşkünlüğü, ve islama aykırı düşüncelerini yansıtması ile zamanında ve daha sonra rûbailerini okuyan geniş çevrelerce dışlanmış, sapkın olarak nitelenmiştir. Dönemin hükümdarları ile aynı yerde oturabilmesi ve uzun ömrünün gösterdiği üzere, kendisini tanıyanlarca ne dışlanan bir sapkın ne de sefil ve zevk düşkünü bir ayyaştır.
Hayyam'ın yaptığı ve Celâleddin Melikşah adına Celâli takvimi dediği takvim Gregoryen takvimi kadar sağlıklı olarak nitelenmiştir.
Pek çok Rûbai ünü sebebiyle Hayyam'ınkilerine karıştırılmıştır, bilinen kadarıyla Rûbailerinin sayısı 158dir. Fakat kendisine maledilenler binin üzerindedir.
Ayrıca Ömer Hayyam için tarihteki ilk bilinen savaş karşıtı eylemci yakıştırması da yapılmaktadır.
Eserleri [değiştir]Hayyam'ın eserlerinden 18 tanesinin adı bilinmektedir, çeşitli bilim dallarında birçok eser yazmıştır.
1.Ziyc-i Melikşahi. (Astronomi ve takvime dair, Melikşah'a ithaf edilmiştir)
2.Kitabün fi'l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind. (Geometriye dair)
3.Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele. (Cebir ve denklemlere dair)
4.Müşkilat'ül Hisab. (Aritmetiğe dair)
5.İlm-i Külliyat (Genel prensiplere dair)
6.Nevruzname (Takvim ve yılbaşı tespitine dair)
7.Risaletün fil İhtiyal li Marifet. (Altın ve gümüşten yapılmış bir cisimde altın ve gümüş miktarının bilinmesine dair. Almanya Gotha kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
8.Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat(Öklid'in bir probleminin çözülmesi metoduna dair, Hollanda Leiden kütüphanesinde bir nüshası vardır. F. Woepcke fransızcaya çevirmiştir.)
9.Risaletün fi Vücud (Felsefede ontoloji bahsine dair. Britanya kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
10.Muhtasarun fi't Tabiiyat (Fizik İlmine dair)
11.Risaletün fi'l Kevn vet Teklif (Felsefeye dair)
12.Levazim'ül Emkine (Meskûn yerlerin iklimi ve hava değişikliklerine dair)
13.Fil Cevab Selaseti Mesâil ve fi Keşfil Hicab (Üç meseleye cevap ve alemde zıtlığın zorunlu olduğuna dair)
14.Mizan'ül Hikem (Pırlantalı eşyaların taşlarını çıkarmadan kıymetini bulmanın yöntemine dair)
15.Abdurrahman'el Neseviye Cevab (Hak Teâlâ'nın alemleri yaratmasının ve insanları ibadetle yükümlü kılmasının hikmetine dair)
16.Nizamülmülk (Arkadaşı olan vezirin biyografisi)
17.Eş'arı bil Arabiyye (Arabça rûbaileri)
18.Fil Mutayat (İlim prensipleri)
İÇİN TEMİZ OLMADIKTAN SONRA
HACI HOCA OLMUŞSUN KAÇ PARA!
HIRKA TESBİH POST SECCADE GÜZEL:
AMA TANRI KANAR MI BUNLARA?
Hani yaşamın çok zor anları olur keşke olmasa dediğimiz ve o an sarhoş olup herşeyi unutmak istediğimiz...Hayyamın rubaileri işte şarabın o sarhoşluğunu verir insana..Unutursunuz herşeyi...Gerisi de boştur zaten...Şarapla anılması bundandır bence....
...'neden diyorum nasıl diyorlar/ aşk diyorum akıl diyorlar/ bir meyhane köşesinde körkütük sarhoş/ şarap diyorum ayıl diyorlar'...
şiiri pek sevmememe rağmen rubaileriyle beni kendisine hayran bırakan büyük zat
Can bir şaraptır, insan onun destisi;
Beden bir ney gibidir, kan o neyin sesi.
Hayyam, bilir misin nedir bu ölümü varlık:
Hayal fenerinde bir ışık pırıltısı.
bir beladır aşk, tanrıdan gelme
neden herkes uymaz, tanrı emrine..
bir elimizde kadeh, bir elimizde kur an
ne tam kafiriz ne tam müslüman....
uğrunda dertlere düştüğüm sevgili...
bir başkasına tutulmuş o da dertli
derdimin dermanı kendi derdinde
hekim hasta olunca kime gitmeli...
Geldimse bu dünyaya ne bulmuş dünya?
Gitsem de eğer kıymeti eksilmez ya!
Bir kimse çıkıp da anlatıp söylemedi
Gelmekte ve gitmekteki hikmet ne ola?
ÖMER HAYYAM...
içkiyi ne ile içmeli teneke ile hmm :)
kadınlar için yazmamış (demek ki) ..:PP
Yazık...
Bknz: Ömer Hayyam'ı yanlış tanımak, anlayamamak, kadın, şarap ve şiir üçlemesiyle kısıtlayıp basite indirgemek....
insan bastigi topragi hor görmemeli:
Kim bilir hangi güzeldir, hangi sevgili.
duvara koydugun kerpiç yok mu, kerpiç?
Ya bir Sah kafasidir, ya bir vezir eli!
Için temiz olmadiksan sonra
Haci hoca olmussun, kaç para!
Hirka, tespih, post, seccade güzel;
Ama Tanri kanar mi bunlara?
Sevgiyle yoğrulmamışsa yüreğin
Tekkede manastırda eremezsin
Bir kez gerçekten sevdin mi dünyada
Cennetin de Cehennemin de üstündesin
Bu ucsuz bucaksız dünya içinde, bil ki,
Mutlu yaşamak iki türlü insana vergi:
Biri iyinin kötünün aslını bilir,
Öteki ne dünyayı bilir ne kendini.
kendimi buldugum sairdir, isyankardir, cesurdur, umitsizliktir, siirleri ugrastigi bilime kafa tutar, kendine, kenidi yaratana..her seye..
kendisinin adı hep şarapla falan anılıyo.... ama aslında geometri, matematik, fizik alanlarında da önemli çalışmaları var...
şarap yapımı,üretimi, içimi vel hasil şarap kültürü konusunda otoriter bi şahsiyet..
ek iş olarak, şair lik yaptığı bilinmektedir(şair olmak şiir yazmak meslekmi işmi tartışılır ama günümüz örnekleri bunun böyle olduğunu göstermektedir)
'kaydır artık yazgımı yere vuran yıldızı
kaydır da bitsin tanrım masallardaki koşum
ne yıldızlar şarap kadar kırmızı
ne de ben hayyam kadar sarhoşum'
BASRİ AKDEMİR
Allah en iyisini bilir...
ömer hayyam
ömründe şarap içmemiş bir insandır.
onun ser(kafa,baş) + hoş (tatlı) olmasıın sebebi
kafasındaki ikilemler
yanıtsız kalmış sorulardan ötürü bir atıftır sadece..
AŞK VE KALP
Bir kalp ki onun sevmesi aldanması yok.
Tutkunluğu yok, bir güzele yanması yok.
Bin kez yazık olsun sevisiz yüreğe.
Aşksız geçecek günlerin faydası yok.
ÖMER HAYYAM...
titanikte ağlayanları sırıtarak izleyen şahsımı ağlatan biyografiye sahip kişi...
Sen sofusun, hep dinden dem vurursun;
Bana da sapik, dinsiz der durursun.
Peki, ben ne görünüyorsam oyum:
Ya sen? Ne görünüyorsan o musun?
Için temiz olmadiksan sonra
Haci hoca olmussun, kaç para!
Hirka, tespih, post, seccade güzel;
Ama Tanri kanar mi bunlara?
Şarap içip güzel sevmek mi daha iyi,
İki yüzlü softaları dinlemek mi?
Sarhoşla aşık cehenneme gidecekse,
Kimselerin göreceği yoktur cennet
'Dedim: Artık bilgiden yana eksiğim yok;
Şu dünyanın sırrına ermişim az çok.
Derken aklım geldi başıma, bir de baktım:
Ömrüm gelip geçmiş, hiçbir şey bildiğim yok.'
Ömer Hayyam
Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu