Ben mormonlari tanidim yanlis bir seylerini gormedim sigara,icki,normal cay,ve ickiyi kullanmiyorlar bence mantikli ve islam dinine cok benziyor Allah diyorki size aikl verdim yanlisi dogruyu anlattim siz sececekseniz yanlisi ve dogruyu diyor ve mormon kitabi insanlara saygiyi,sevgiyi aileye onemi anlatiyor ve ben katiliyorum aile islam dinindede cok onemli Alah evlilik disi iliskileri yasak etmis sebebinide acik ve net olarak Kurani kerimde anlatmis saglikli toplum icin saglikli evlilik olmali eger evlilik yolunda gitmiyorsa insanlari zor durumda birakiyorsa bosanlamalarinin dogru olcani soylemis mormonlarda boyle yapiyor evlilik farz bosanmak caiz yani evlilkde hic duzelme imkani yoksa bosanmak en dogrusu fakat kucuk seyler insanlarin evliliklerini bitirmelerini istemiyor ve evli iken mutlu degilse evlilini surdurup oteki tarftan baska kadin yada baska erkekle beraber olmayi yasakliyor mantikende boyle olmasi gerekir insan hele bir erkek karisiyla bosanmiyor ve oteki tarfta baska kadinin hayatina zarar veriyor bunu muslumanlarin buyuk bir kismi yapiyor sonrada muslumnaim diye geziyor ickiyi iciyor ama domuz etine gelince ben muslumanim diye domuz olan bir masaya oturmuyor bile halbuki domuz eti yiyen insanin yanina otura bilir kendide helal olan yiyece yer ve boylelikle baska insanlarla dostluk kurar ve onlara saygi gostererek sevgilerini kazanir ben oturuyorum masaya tavuk yada inek eti yiyorum ama ayni masada dostluk icinde ben kendi dinime gore dinimi yasiyorum oteki inancdana olan insanlarada saygili oluyorum Allah dostlugu,yardim severligi,huzuru sever ve emreder
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Kanimizca, Mormonluk Abd'deki diger hristiyan mezheplerinin genel mantiignin disinda yer almaktadir. ABD'deki hristiyan protestan mezheplerdeki genel egilim eski ahite dönüs psikozudur. ABD'yi protestan püriten göcmenler kurmustur. Püriten ahlak ve yasam bicimi dinin öz ve esasina uygun tutumun önemini vurgulamaktadir. Kendilerine saf, berrak, yani; püriten denilmesinin nedeni de bu tutumdan gelmektedir. ONlar hazreti Musa'nin yasalarina harfiyen uymaiy isterrler. basit, yalandan uzak bir yasam sade bir hristiyanligi yeglemek püritenligin temel egilimidir. Bu egilim hazreti Musa kanunlarina uymayi toplumsal ve siyasal hayatta da gerceklestirmek ister. Devlet gücü karsisinda, dini siyasal alanda uygulamaya gecirmek güctür. ONlar da sosyal yasam icerisinde hazreti Musa'yi eski ahidi yasarlar. ABD'deki protestan mezheplerinin cogu eski ahiti yasama tutkusu icerisindedir. Bu nedenledir ki, teknolojiyi kullanmak istemeyen, hala at arabasiyla tarlasina giden elektrigi evne sokmayan, eloktronik aygitlardan uzak duran aile ve mezheplerin öyküleriyle zaman zaman karsilasmaktayiz. Medyasa gördügümüz bu tür öyküler bize biraz volklorik, biraz garip gelmekte, isin sosyo politik mahiyetiyle ilgili degerlendirmelere gitmemekteyiz. ABD'deki bu ilginc ve zaman zaman yayginlasma egilimi göstereb bu dinsel tablo, kanimizca laiklik acisindan iirdelenmesi gereken bir sorundur. Acaba, ABD'de yapildigi gibi alternatif özgürlükcü din yorumlarinin yayginlastirilmasini tesvik yöntemi veya, Avrupa'da oldugu gibi felsefe egitimini yayginlastirmakla mi yobazlikla mücadele yoluna gidilmeli, yoksa bizde oldugu gibi, din sosyolojinn verilerini bir kenara birakip jakoben tutumalr mi iznlenmeli?
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Mormon dini hristiyanlik icinde yer almakta, ancak farkli özellikleri de icermektedir. Yukarida belirttigimiz gibi icki ve sigara kullanmak 'haram' olarak kabul edilmektedir. COk kadinla evlenme dinsel acidan caiz ancak federal yasalara uyulmasi nedeniyle hukuken yasaklanmis. Bununla birlikte daglarin iuzak köylerinde poligami uygulamasinin yaygin oldugu iddialari da mevcut. Yakin tarihte de bu tür evliligin dogurdugu hukuksal sorunlar dünya medyasina da yansimistir. COk esli mormon bir erkek mahkum edilmisti. ANcak bazi AMerikalilara göre, o olay istisna degildir. Bu tür degerlerndirmelere, Mormon olmayan Amerikalilar da rastlamak mümkün, zaten bazilari icin mormonluk son derece gizemli hatta kuskulu bir din.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Mormonlar genc yaslarda, diger ülkelere giderek oralari tanimakta, o insanlarin dilini ögrenmektedirler. Bu nedenle, Utah'da yabanci dil bilenlere siklikla rastlanmaktadir. Bilindigi giibi genel olarak, 'Amerikali' ingilizce disinda dil ögrenmeyi pek istemez. Ünlü ABD üniversitelerinin mezunlari dahi cogunlukla yabanci dil bilmezler. Oysa MOrmonlar Cinceden Japoncaya, Sirpcaya RUscaya kadar bir cok dili biliyorlar. Henüz lise caglarinda degisik ülkelere gönderilen bu gencler daha sonra ayni yerlere misyoner olarak ulasmakta ve kendi inanc sistemleirni yaymaktadirlar. MEslek sahibi olduktan sonra bu insanlar hem kendi islerini yapmakta, hem de Mormon kilisenin direktiflerine paralel bir calismayi yürütmektedirler. Örnegin meslegini icra eden bir avukat, kilisenin direktifiyle mormon misyonerlerin sikinti cektiighi serbestce faaliyet gösteremedigi ülkelere gidip, bir kkac yil seve seve orada kalmaktadir. Isni gücünü birakip, kilisenin emriyle oraya giden avukat hukuksal yollari acip, Mormon misyonerlerin islerini kolaylastirmaktadir. Iyi para kazanan bir Mormon tabib, kilisenin direktifi ile, misyonerlerin bulundugu yerlere gidip onlara saglik hizmeti vermektedir. Kötü yasam kosullarina gitmek, onlari rahatsiz etmemektedir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Utah'a yerlesilen ilk günlerden itibaren yogun bir misyonerlik faaliyetine baslanmis. Avusturalya, Hindistan, Pasifik okyanusundaki adalar ve kuzey Avrupa'ya din görevlileri gönderilmistir. ABD icindeki diger eyaletlerde de ayni tür faaliyetler gerceklestirilmistir. Bu tür calismalarin sonunda 'vaad edilmis' Kenan Ülkesi'ne binlerce insan gelmeye baslamistir.1857 yilinda toplam kuzey Amerika'da toplam Mormon nüfusu 75.bine ulasmistir. Bu gün dünyada 10. milyon civarinda Mormon'un yasadigi tahmin edilmektedir. ABD'de, büyük bir cogunluk Utah'da ollmak üzere toplam 7-8 milyon, geri kalan kismi da diger ülkelerde bulunmaktadir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
ABD, Mormonlardan Meksika savasina katilmamalarini istemis,500 gönüllü savasa gönderilmistir. Federal devlet artik Mormonlari resmen tanimis bulunmaktadir. Seküler ABD icinde niteligi acik olarak belirtilmis olmasa da dini bir eyalet dogar. Mormonlar federal devlete katilmak icin 1849 yilinda bas vurmuslar, ancak bu talep 1896 yilina kadar askida tutulmustur. Bunun nedeni, MOrmon dinine poligaminin (birden fazla kadinla evlenme) kabul edilmis olmasidir. Mormonlar poligamiden vaz gectiklerini beyan ettikten sonra federasyona katilabilmislerdir. Poligami resmen redd edilmis, ancak uygulama, federal yasalara aykiri bir bicimde devam etmistir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
1846 yilinda, peygamber Smith'in yerine gecen Brigham Young, Mormonlari toplar ve uzun bir yürüyüsten sonra onlari Great Salt Lake kiyilarina getirir. Ilk gelen 148 kisiye kitleler iltihak eder. Salt Lake, tipki ölü denize Lut gölüne benzemektedir. Brigham Young, vaad edilen topraklara (TEvrattaki Kenan ülkesi) geldigiini ima eden sözler söylemistir. Ssanki eski ahidde öngörülen yasama dönülmüstür. Mormonlar ABD devletine de artik ters düsmek istememislerdir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Josef Smith kisa zamanda, müritler edinir. Fakat 'tutucu Amerikalilar' ve devlet mormonluga tepki gösterir. Mormonlar eziyet cekmeye baslarlar. Ve oradan oraya göcerler.1839 yilinda 11.000 kisiden olusan bir Mormon toplulugu Illinois'te bir kent kurarlar. Bu tür bir yapilasma simseklerin daha da fazla üzerlerine gelmesine yol acar. Joseph Smith ve kardesi Hyrum Smith hapse atilirlar. Hapseneyi basan bir grup insan onlari 24 Haziran 1844'te öldürür.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Mormonluk, hristiyan inanc sistemi icinde yer almakta, ancak marjinal kalmaktadir. Inanclarina göre, m.ö.6. yy.'da kudüste yasayan 'peygamber sülalesine' mensup Lehi ardinda birinin Sariya adli karisindan 4 oglu olur. Lehi, mesihin hangi dönemde gelecegini önceden bildirir. Basindan türlü sikintilar gecer. Daha sonra onun sülalesinden gelen baba ogul Mormon ve Maroni ayni hususlari halka anlatir ve onlari eski ahitin ilkelerine uymaya cagirir. Dahah sonra bu insanlar Amerika kitasina göcerler ve bu kitada yerlilere tek tanrili dini anlatirlar. Hazreti Isa carmiha gerildikten sonra, yeniden yer yüzüne iner, Amerika'ya gider ve tek tanrili dini burada canlandirir. Zamanla insanlar tekrar aymazlik icine düser. Ve nihayet 1823 yilinda, Josef Smith adindaki Mormon peygamberine Maroni gökyüzünden iner ve 'Antik tek tanrili Amerikan Uygarligiyla' ilgili kutsal kitabin nerede bulundugunu bildirir. Josef Smith cok genctir, bir deneme sürecinden gecirilir. Daha sonra 1827 yilinda New York eyaletinin Ontario Manchester köyü yakinlarinda, Palmira adli yerde büyük bir tasin altindaki aralikta, altin varaklar üzerine yazilmis 'Mormon' kitabini bulur ve hemen Ingilizceye cevirir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Utah eyaleti ABD'nin bati bölgesinde,10-12 milyon insanin yasadigi asagi yukari Türkiye büyüklügünde bir eyalet. Nüfusun yarisindan fazlasi Mormon. Eyaletin baskenti Salt Lake city, ayni zamanda mormonlarin genel merkezinin bulundugu kent. Mormonlar buraya kocaman bir mabed dikmisler, mabede mormon olmayanlarin girmesi yasak. Mabedin tam karsisinda 23 bin insanin rahat bir sekilde oturarak, müzik dinleyebilecegi bir konser salonu kurmuslar.340 kisilik, dünyanin ünlü Tabernacle Choir, dünyanin en büyük orglarinin birinin esliginde konser vermekte. Utah ABD'nin en zengin eyaletlerinden biri. Burada MOrmon olmayanin yükselme sansi yok. toplumsal ve ekonomil hayata egitime tamamiyle mormonlar hakim. Mormon mezhebinde sigara icmek, alkollü icki kullanmak günah. Icenlere de pek iyi gözle bakilmiyor. Dinsel nedenlere bagli olarak sigara icilmesi acik havada bile bazi yerlerde yasaklanmis. Örnegin Brigham young Üniversitesinin kampüsünün avlusunda sigara icilmesi, para cezasindan da öte yaptirimlari iceren bir yasaklama konumunda. Her türlü hosgörüsüzlükle ilgili konusmalarin yapildigi sempozyumda bu yasaklamaya degindigimizde, verilen yanitta Üniversite kampüsünün özel mülkiyet oldugu, 'malikin' bu tür yasaklamalari getirebilecegi ifade edildi. Oysa bizim kanimiza ve Avrupa insan haklari anlayisina göre, yasaklamalar ve cezalandirmalarda, zarar ögesi, hazir ve yakin tehlike ana ölcüdür. Sigara sagliga zararlidir, ancak acik havada kimseye zarar vermeden bir iki nefes cekmenin yasaklanmasindaki 'kriminolojik' zarar ve tehlike iceren mantigi anlamak olanaksizdir. Kapali yerlerdeki yasaklamalarda zarar ögesi vardir. Ama acik havadaki yasaklama sadece ve sadece dinsel nedenlere dayaliysa ve bu da bizim laiklik anlayisimiza ters düsmektedir. Sadece bizim degil, kanimizca bu bakis acisi modern cezalandirma sisteminin de ana ölcütlerine aykirídir.
Utah eyaleti bir mormon devletidir. Mormonluk bazi hristiyan mezhepler ve özellikle katolikler acisindan bir sapma olarak kabul edilmektedir. Baska bir anlatimla mormonlar, hristiyanliktan sapmislardir. MOrmon ínancinin sapma olup olmadigi hususunda gecmeden önce, Utah eyaleti ve mormonlorla ilgili bazi gözlemlerimizi aktaralim.
Ben mormonlari tanidim yanlis bir seylerini gormedim sigara,icki,normal cay,ve ickiyi kullanmiyorlar bence mantikli ve islam dinine cok benziyor Allah diyorki size aikl verdim yanlisi dogruyu anlattim siz sececekseniz yanlisi ve dogruyu diyor ve mormon kitabi insanlara saygiyi,sevgiyi aileye onemi anlatiyor ve ben katiliyorum aile islam dinindede cok onemli Alah evlilik disi iliskileri yasak etmis sebebinide acik ve net olarak Kurani kerimde anlatmis saglikli toplum icin saglikli evlilik olmali eger evlilik yolunda gitmiyorsa insanlari zor durumda birakiyorsa bosanlamalarinin dogru olcani soylemis mormonlarda boyle yapiyor evlilik farz bosanmak caiz yani evlilkde hic duzelme imkani yoksa bosanmak en dogrusu fakat kucuk seyler insanlarin evliliklerini bitirmelerini istemiyor ve evli iken mutlu degilse evlilini surdurup oteki tarftan baska kadin yada baska erkekle beraber olmayi yasakliyor mantikende boyle olmasi gerekir insan hele bir erkek karisiyla bosanmiyor ve oteki tarfta baska kadinin hayatina zarar veriyor bunu muslumanlarin buyuk bir kismi yapiyor sonrada muslumnaim diye geziyor ickiyi iciyor ama domuz etine gelince ben muslumanim diye domuz olan bir masaya oturmuyor bile halbuki domuz eti yiyen insanin yanina otura bilir kendide helal olan yiyece yer ve boylelikle baska insanlarla dostluk kurar ve onlara saygi gostererek sevgilerini kazanir ben oturuyorum masaya tavuk yada inek eti yiyorum ama ayni masada dostluk icinde ben kendi dinime gore dinimi yasiyorum oteki inancdana olan insanlarada saygili oluyorum Allah dostlugu,yardim severligi,huzuru sever ve emreder
Bir efsanevi peygamberin adı, J. Smith 1830'larda Amerika'da kurulan din akımının mensubuna denir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Kanimizca, Mormonluk Abd'deki diger hristiyan mezheplerinin genel mantiignin disinda yer almaktadir. ABD'deki hristiyan protestan mezheplerdeki genel egilim eski ahite dönüs psikozudur. ABD'yi protestan püriten göcmenler kurmustur. Püriten ahlak ve yasam bicimi dinin öz ve esasina uygun tutumun önemini vurgulamaktadir. Kendilerine saf, berrak, yani; püriten denilmesinin nedeni de bu tutumdan gelmektedir. ONlar hazreti Musa'nin yasalarina harfiyen uymaiy isterrler. basit, yalandan uzak bir yasam sade bir hristiyanligi yeglemek püritenligin temel egilimidir. Bu egilim hazreti Musa kanunlarina uymayi toplumsal ve siyasal hayatta da gerceklestirmek ister. Devlet gücü karsisinda, dini siyasal alanda uygulamaya gecirmek güctür. ONlar da sosyal yasam icerisinde hazreti Musa'yi eski ahidi yasarlar. ABD'deki protestan mezheplerinin cogu eski ahiti yasama tutkusu icerisindedir. Bu nedenledir ki, teknolojiyi kullanmak istemeyen, hala at arabasiyla tarlasina giden elektrigi evne sokmayan, eloktronik aygitlardan uzak duran aile ve mezheplerin öyküleriyle zaman zaman karsilasmaktayiz. Medyasa gördügümüz bu tür öyküler bize biraz volklorik, biraz garip gelmekte, isin sosyo politik mahiyetiyle ilgili degerlendirmelere gitmemekteyiz. ABD'deki bu ilginc ve zaman zaman yayginlasma egilimi göstereb bu dinsel tablo, kanimizca laiklik acisindan iirdelenmesi gereken bir sorundur. Acaba, ABD'de yapildigi gibi alternatif özgürlükcü din yorumlarinin yayginlastirilmasini tesvik yöntemi veya, Avrupa'da oldugu gibi felsefe egitimini yayginlastirmakla mi yobazlikla mücadele yoluna gidilmeli, yoksa bizde oldugu gibi, din sosyolojinn verilerini bir kenara birakip jakoben tutumalr mi iznlenmeli?
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Mormon dini hristiyanlik icinde yer almakta, ancak farkli özellikleri de icermektedir. Yukarida belirttigimiz gibi icki ve sigara kullanmak 'haram' olarak kabul edilmektedir. COk kadinla evlenme dinsel acidan caiz ancak federal yasalara uyulmasi nedeniyle hukuken yasaklanmis. Bununla birlikte daglarin iuzak köylerinde poligami uygulamasinin yaygin oldugu iddialari da mevcut. Yakin tarihte de bu tür evliligin dogurdugu hukuksal sorunlar dünya medyasina da yansimistir. COk esli mormon bir erkek mahkum edilmisti. ANcak bazi AMerikalilara göre, o olay istisna degildir. Bu tür degerlerndirmelere, Mormon olmayan Amerikalilar da rastlamak mümkün, zaten bazilari icin mormonluk son derece gizemli hatta kuskulu bir din.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Mormonlar genc yaslarda, diger ülkelere giderek oralari tanimakta, o insanlarin dilini ögrenmektedirler. Bu nedenle, Utah'da yabanci dil bilenlere siklikla rastlanmaktadir. Bilindigi giibi genel olarak, 'Amerikali' ingilizce disinda dil ögrenmeyi pek istemez. Ünlü ABD üniversitelerinin mezunlari dahi cogunlukla yabanci dil bilmezler. Oysa MOrmonlar Cinceden Japoncaya, Sirpcaya RUscaya kadar bir cok dili biliyorlar. Henüz lise caglarinda degisik ülkelere gönderilen bu gencler daha sonra ayni yerlere misyoner olarak ulasmakta ve kendi inanc sistemleirni yaymaktadirlar. MEslek sahibi olduktan sonra bu insanlar hem kendi islerini yapmakta, hem de Mormon kilisenin direktiflerine paralel bir calismayi yürütmektedirler. Örnegin meslegini icra eden bir avukat, kilisenin direktifiyle mormon misyonerlerin sikinti cektiighi serbestce faaliyet gösteremedigi ülkelere gidip, bir kkac yil seve seve orada kalmaktadir. Isni gücünü birakip, kilisenin emriyle oraya giden avukat hukuksal yollari acip, Mormon misyonerlerin islerini kolaylastirmaktadir. Iyi para kazanan bir Mormon tabib, kilisenin direktifi ile, misyonerlerin bulundugu yerlere gidip onlara saglik hizmeti vermektedir. Kötü yasam kosullarina gitmek, onlari rahatsiz etmemektedir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Utah'a yerlesilen ilk günlerden itibaren yogun bir misyonerlik faaliyetine baslanmis. Avusturalya, Hindistan, Pasifik okyanusundaki adalar ve kuzey Avrupa'ya din görevlileri gönderilmistir. ABD icindeki diger eyaletlerde de ayni tür faaliyetler gerceklestirilmistir. Bu tür calismalarin sonunda 'vaad edilmis' Kenan Ülkesi'ne binlerce insan gelmeye baslamistir.1857 yilinda toplam kuzey Amerika'da toplam Mormon nüfusu 75.bine ulasmistir. Bu gün dünyada 10. milyon civarinda Mormon'un yasadigi tahmin edilmektedir. ABD'de, büyük bir cogunluk Utah'da ollmak üzere toplam 7-8 milyon, geri kalan kismi da diger ülkelerde bulunmaktadir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
ABD, Mormonlardan Meksika savasina katilmamalarini istemis,500 gönüllü savasa gönderilmistir. Federal devlet artik Mormonlari resmen tanimis bulunmaktadir. Seküler ABD icinde niteligi acik olarak belirtilmis olmasa da dini bir eyalet dogar. Mormonlar federal devlete katilmak icin 1849 yilinda bas vurmuslar, ancak bu talep 1896 yilina kadar askida tutulmustur. Bunun nedeni, MOrmon dinine poligaminin (birden fazla kadinla evlenme) kabul edilmis olmasidir. Mormonlar poligamiden vaz gectiklerini beyan ettikten sonra federasyona katilabilmislerdir. Poligami resmen redd edilmis, ancak uygulama, federal yasalara aykiri bir bicimde devam etmistir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
1846 yilinda, peygamber Smith'in yerine gecen Brigham Young, Mormonlari toplar ve uzun bir yürüyüsten sonra onlari Great Salt Lake kiyilarina getirir. Ilk gelen 148 kisiye kitleler iltihak eder. Salt Lake, tipki ölü denize Lut gölüne benzemektedir. Brigham Young, vaad edilen topraklara (TEvrattaki Kenan ülkesi) geldigiini ima eden sözler söylemistir. Ssanki eski ahidde öngörülen yasama dönülmüstür. Mormonlar ABD devletine de artik ters düsmek istememislerdir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Josef Smith kisa zamanda, müritler edinir. Fakat 'tutucu Amerikalilar' ve devlet mormonluga tepki gösterir. Mormonlar eziyet cekmeye baslarlar. Ve oradan oraya göcerler.1839 yilinda 11.000 kisiden olusan bir Mormon toplulugu Illinois'te bir kent kurarlar. Bu tür bir yapilasma simseklerin daha da fazla üzerlerine gelmesine yol acar. Joseph Smith ve kardesi Hyrum Smith hapse atilirlar. Hapseneyi basan bir grup insan onlari 24 Haziran 1844'te öldürür.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Mormonluk, hristiyan inanc sistemi icinde yer almakta, ancak marjinal kalmaktadir. Inanclarina göre, m.ö.6. yy.'da kudüste yasayan 'peygamber sülalesine' mensup Lehi ardinda birinin Sariya adli karisindan 4 oglu olur. Lehi, mesihin hangi dönemde gelecegini önceden bildirir. Basindan türlü sikintilar gecer. Daha sonra onun sülalesinden gelen baba ogul Mormon ve Maroni ayni hususlari halka anlatir ve onlari eski ahitin ilkelerine uymaya cagirir. Dahah sonra bu insanlar Amerika kitasina göcerler ve bu kitada yerlilere tek tanrili dini anlatirlar. Hazreti Isa carmiha gerildikten sonra, yeniden yer yüzüne iner, Amerika'ya gider ve tek tanrili dini burada canlandirir. Zamanla insanlar tekrar aymazlik icine düser. Ve nihayet 1823 yilinda, Josef Smith adindaki Mormon peygamberine Maroni gökyüzünden iner ve 'Antik tek tanrili Amerikan Uygarligiyla' ilgili kutsal kitabin nerede bulundugunu bildirir. Josef Smith cok genctir, bir deneme sürecinden gecirilir. Daha sonra 1827 yilinda New York eyaletinin Ontario Manchester köyü yakinlarinda, Palmira adli yerde büyük bir tasin altindaki aralikta, altin varaklar üzerine yazilmis 'Mormon' kitabini bulur ve hemen Ingilizceye cevirir.
galatasaray üniversitesi iletisim fak. sosyoloji ana bilim dali ögretim görevlisi Prof. dr. niyazi öktem'in mormonlarla ilgili türkiye günlügü - mart 2001 tarihli yazisindan... devamla....
Utah eyaleti ABD'nin bati bölgesinde,10-12 milyon insanin yasadigi asagi yukari Türkiye büyüklügünde bir eyalet. Nüfusun yarisindan fazlasi Mormon. Eyaletin baskenti Salt Lake city, ayni zamanda mormonlarin genel merkezinin bulundugu kent. Mormonlar buraya kocaman bir mabed dikmisler, mabede mormon olmayanlarin girmesi yasak. Mabedin tam karsisinda 23 bin insanin rahat bir sekilde oturarak, müzik dinleyebilecegi bir konser salonu kurmuslar.340 kisilik, dünyanin ünlü Tabernacle Choir, dünyanin en büyük orglarinin birinin esliginde konser vermekte. Utah ABD'nin en zengin eyaletlerinden biri. Burada MOrmon olmayanin yükselme sansi yok. toplumsal ve ekonomil hayata egitime tamamiyle mormonlar hakim. Mormon mezhebinde sigara icmek, alkollü icki kullanmak günah. Icenlere de pek iyi gözle bakilmiyor. Dinsel nedenlere bagli olarak sigara icilmesi acik havada bile bazi yerlerde yasaklanmis. Örnegin Brigham young Üniversitesinin kampüsünün avlusunda sigara icilmesi, para cezasindan da öte yaptirimlari iceren bir yasaklama konumunda. Her türlü hosgörüsüzlükle ilgili konusmalarin yapildigi sempozyumda bu yasaklamaya degindigimizde, verilen yanitta Üniversite kampüsünün özel mülkiyet oldugu, 'malikin' bu tür yasaklamalari getirebilecegi ifade edildi. Oysa bizim kanimiza ve Avrupa insan haklari anlayisina göre, yasaklamalar ve cezalandirmalarda, zarar ögesi, hazir ve yakin tehlike ana ölcüdür. Sigara sagliga zararlidir, ancak acik havada kimseye zarar vermeden bir iki nefes cekmenin yasaklanmasindaki 'kriminolojik' zarar ve tehlike iceren mantigi anlamak olanaksizdir. Kapali yerlerdeki yasaklamalarda zarar ögesi vardir. Ama acik havadaki yasaklama sadece ve sadece dinsel nedenlere dayaliysa ve bu da bizim laiklik anlayisimiza ters düsmektedir. Sadece bizim degil, kanimizca bu bakis acisi modern cezalandirma sisteminin de ana ölcütlerine aykirídir.
Utah eyaleti bir mormon devletidir. Mormonluk bazi hristiyan mezhepler ve özellikle katolikler acisindan bir sapma olarak kabul edilmektedir. Baska bir anlatimla mormonlar, hristiyanliktan sapmislardir. MOrmon ínancinin sapma olup olmadigi hususunda gecmeden önce, Utah eyaleti ve mormonlorla ilgili bazi gözlemlerimizi aktaralim.