Divan Edebiyatında olsun, Hal Edebiyatında olsun seçkin bir yeri olan Bayburtlu Emrah, 1775 yılında Bayburt İli’ne bağlı Aksaçlı (Haşıya) köyünde doğdu. Ailesinin tek çocuğu olan Emrah’ın anası Erzurum’un Tambura köyünden, babası ise Bayburt İli’ne bağlı Konursu kasabasından “KARAOĞLU” Ailesindendir. Ailesinin çok fakir olması nedeniyle Bayburt’un Kaleardı Mahallesi’ne gelip, burada bir süre marabalık yaparlar. Kaleardı’ndan da Bayburt’un Aksaçlı köyüne gidip, burada yerleşirler. Ailenin biricik oğlu oğlu olan Emrah’da bu köydeyken doğar. Çocukluğunu burada geçirirken babası Aksaçlı köyünde ölür. Kimsesiz, çaresiz kalan anası yetim kalan oğlunu alıp, Erzurum’un Tambura köyüne götürerek, ilim öğrensin diye HACI HAŞIL EFENDİ’nin dergahına verir.
Bayburtlu olduğunu hiçbir an unutmayan Emrah; Bayburtlu’luğunu hiçbir an gizlememiş, gurbette hep çocukluğunun ilk yıllarını geçirdiği yeri Aksaçlı köyünün dağlarını, bayırlarını, şiirleriyle dile getirmiştir. Aynı dönemde yaşayan Bayburtlu Zihni (1797-1859) gibi O’da Bayburt’unun özlemini çekmiş, şiirlerinde Çini Mescit Kalesi’ni, doğup çocukluğunu geçirdiği, babasının mezarının bulunduğu kendi köyü Aksaçlı’yı unutmamış, “Divanyurdu” Dağlarını şiirlerine sokmuştur. ERZURUMLU OLMASI DURUMU; O DÖNEMDE BAYBURT’UN ERZURUM’A BAĞLI OLMASI İLE İLGİLİ OLUP, DİĞER BİR ÖNEMLİ NEDENİ İSE: ANASININ ERZURUM TAMBURA KÖYÜNDEN OLMASIDIR. Gerçek anlamıyla Bayburtlu Emrah’ın kendisini yetiştirmesinde buradaki Hacı Haşıl Efendi’nin oldukca büyük katkıları olmuştur.
BAYBURTLU ZİHNİ’NİN ERZURUM’DAN SÖZ EDEN ŞİİRLERİ YANINDA BAYBURT’U KONU EDEN ŞİİRLERİ GÜNÜMÜZE KADAR ULAŞMAMIŞ OLSALARDI, O’DA “ERZURUMLU ZİHNİ” OLARAK TANINACAKTI. KALDIKİ: “ ERZURUMLU ŞAİRLER ” KONU EDİLDİĞİNDE, BİRÇOK YERDE: BAYBURTLU ZİHNİ’YE YER VERİLMİŞ OLDUĞU DA AYRI BİR GERÇEKTİR. Medrese öğrenimini Erzurum’da tamamlayan Emrah, birçok Anadolu şehrini dolaşıp, Niksar’a yerleşmiştir. 1860 yılında Niksar’da ölen aşığımızın kabri, Tekkebayırı Mezarlığı’nda Ali Pehlivan Türbesi’nin yanındadır.
Bayburtlu Emrah’tan geriye (günümüze) kalan: “ Erzurumlu Emrah’ın Divanı ” adlı bir yapıtıyla,inançla yoğrulmuş, tatlı-temiz anılarıdır. Bayburtlu (Erzurumlu) Emrah’ıın şiirleri ile Ercişli Emrah’ın şiirleri birbirlerine karıştırıldıkları olmuş ise de, araştırıldığında gerçekler ortaya çıkartılabilmektedir.
* Bayburtlu Aşık Emrah’tan Bir Şiir:
E Ğ R İ Bilmem ben ne yaptım o şivekare, Yine bugün yüz göz eğri, kaş eğri, Yıkmış fesin kakül düşmüş kenare, Servi boylum dalgın geçmiş baş eğri.
Açmış gelir yar sıvamış kolunu, Üftadeler tutmuş sağla solunu, Gelip rakib beklemesin yolunu, Dokunmasın ayağına taş eğri.
EMRAH cane yetti bu nar-ı hasret, Kesti dört yanımı gam ü kasavet, Ya RAB bilmem nedir bu sırr-ı hikmet, Sardı can evimden bir ataş eğri.
sabahtan uğradım ben bir fidana
dedim mahmur musun dedi ki yok yok
ak elleri boğum boğum kınalı
dedim bayram mıdır dedi ki yok yok
dedim inci nedir dedi dişimdir
dedim kalem nedir dedi kaşımdır
dedim on beş nedir dedi yaşımdır
dedim daha var mı dedi yok yok
dedim Erzurum nen nedi ilimdir
dedim gider misin dedi yolumdur
dedim Emrah nendir dedi kulumdur
dedim satar mısın söyledi yok yok
bknz.diyalog da çok şeker :)
şair asıl söhretini hece ölçüsüyle söylediği siirlerle elde etmiştir.koşma ve semailerde yer yer tekke şiirinin izleri vardır.
BAYBURTLU (Erzurumlu) EMRAH
Divan Edebiyatında olsun, Hal Edebiyatında olsun seçkin bir yeri olan Bayburtlu Emrah, 1775 yılında Bayburt İli’ne bağlı Aksaçlı (Haşıya) köyünde doğdu. Ailesinin tek çocuğu olan Emrah’ın anası Erzurum’un Tambura köyünden, babası ise Bayburt İli’ne bağlı Konursu kasabasından “KARAOĞLU” Ailesindendir. Ailesinin çok fakir olması nedeniyle Bayburt’un Kaleardı Mahallesi’ne gelip, burada bir süre marabalık yaparlar. Kaleardı’ndan da Bayburt’un Aksaçlı köyüne gidip, burada yerleşirler. Ailenin biricik oğlu oğlu olan Emrah’da bu köydeyken doğar. Çocukluğunu burada geçirirken babası Aksaçlı köyünde ölür. Kimsesiz, çaresiz kalan anası yetim kalan oğlunu alıp, Erzurum’un Tambura köyüne götürerek, ilim öğrensin diye HACI HAŞIL EFENDİ’nin dergahına verir.
Bayburtlu olduğunu hiçbir an unutmayan Emrah; Bayburtlu’luğunu hiçbir an gizlememiş, gurbette hep çocukluğunun ilk yıllarını geçirdiği yeri Aksaçlı köyünün dağlarını, bayırlarını, şiirleriyle dile getirmiştir. Aynı dönemde yaşayan Bayburtlu Zihni (1797-1859) gibi O’da Bayburt’unun özlemini çekmiş, şiirlerinde Çini Mescit Kalesi’ni, doğup çocukluğunu geçirdiği, babasının mezarının bulunduğu kendi köyü Aksaçlı’yı unutmamış, “Divanyurdu” Dağlarını şiirlerine sokmuştur. ERZURUMLU OLMASI DURUMU; O DÖNEMDE BAYBURT’UN ERZURUM’A BAĞLI OLMASI İLE İLGİLİ OLUP, DİĞER BİR ÖNEMLİ NEDENİ İSE: ANASININ ERZURUM TAMBURA KÖYÜNDEN OLMASIDIR. Gerçek anlamıyla Bayburtlu Emrah’ın kendisini yetiştirmesinde buradaki Hacı Haşıl Efendi’nin oldukca büyük katkıları olmuştur.
BAYBURTLU ZİHNİ’NİN ERZURUM’DAN SÖZ EDEN ŞİİRLERİ YANINDA BAYBURT’U KONU EDEN ŞİİRLERİ GÜNÜMÜZE KADAR ULAŞMAMIŞ OLSALARDI, O’DA “ERZURUMLU ZİHNİ” OLARAK TANINACAKTI. KALDIKİ: “ ERZURUMLU ŞAİRLER ” KONU EDİLDİĞİNDE, BİRÇOK YERDE: BAYBURTLU ZİHNİ’YE YER VERİLMİŞ OLDUĞU DA AYRI BİR GERÇEKTİR.
Medrese öğrenimini Erzurum’da tamamlayan Emrah, birçok Anadolu şehrini dolaşıp, Niksar’a yerleşmiştir. 1860 yılında Niksar’da ölen aşığımızın kabri, Tekkebayırı Mezarlığı’nda Ali Pehlivan Türbesi’nin yanındadır.
Bayburtlu Emrah’tan geriye (günümüze) kalan: “ Erzurumlu Emrah’ın Divanı ” adlı bir yapıtıyla,inançla yoğrulmuş, tatlı-temiz anılarıdır. Bayburtlu (Erzurumlu) Emrah’ıın şiirleri ile Ercişli Emrah’ın şiirleri birbirlerine karıştırıldıkları olmuş ise de, araştırıldığında gerçekler ortaya çıkartılabilmektedir.
* Bayburtlu Aşık Emrah’tan Bir Şiir:
E Ğ R İ
Bilmem ben ne yaptım o şivekare,
Yine bugün yüz göz eğri, kaş eğri,
Yıkmış fesin kakül düşmüş kenare,
Servi boylum dalgın geçmiş baş eğri.
Açmış gelir yar sıvamış kolunu,
Üftadeler tutmuş sağla solunu,
Gelip rakib beklemesin yolunu,
Dokunmasın ayağına taş eğri.
EMRAH cane yetti bu nar-ı hasret,
Kesti dört yanımı gam ü kasavet,
Ya RAB bilmem nedir bu sırr-ı hikmet,
Sardı can evimden bir ataş eğri.
Kaynaklar:
Bayburtlu Veysel Gider Belgeliği
www.turkuler.com