Evrende bir milyardan fazla galaksi olduğu söyleniyor,her galaksinin içinde ise yine bir milyardan fazla gezegen,yıldız ve güneş olduğunu varsayarsak,bana göre DÜNYA evrende BİR NOKTADIR..
've bu dünya yılan yuvasına benziyor ve bu dünya öyle insanların ayak sesleriyle doludur ki seni öpüyorken kafalarında seni asacakları urganı örüyorlar.'
Güneşten yaklaşık 150 milyon km uzaklıkta bulunan dünyanın, güneş etrafında dolanma hızı ~1.667 Km/saat tir. Kendi ekseni etrafındaki dönüşünü yaklaşık 24 saatte, güneş etrafındaki dolanımını ise 365 gün 6 saatte tamamlar.
1. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi (Günlük Hareket) Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü, batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Buna 1 gün denir. Dünya, kendi ekseni etrafında atmosfer ile birlikte döndüğü için bu dönüş hissedilmez. Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki hızı en fazla Ekvator üzerindedir. Bu hız saatte 1670 km/saattir. Kutuplarda hız sıfırdır.
Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları • Gece ve gündüz birbirini takip eder. • Güneş ışınlarının günlük geliş açıları değişir. • Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. Bunun sonucunda; – Fiziksel çözülme oluşur. – Günlük basınç farkları oluşur. – Meltem rüzgârları oluşur. • Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Bunun sonucunda; – Sürekli rüzgârların (Alize, Batı, Kutup) yönlerinde sapmalar meydana gelir. – Okyanus akıntıları (Gulf - stream, Labrador, vs.) halkalar oluşturur ve yönlerinde sapmalar olur. • Yerel saat farkları meydana gelir. • Cisimlerin gün içindeki gölge uzunlukları değişir. • Güneş doğuda erken doğar, batar ve batıda geç doğar, batar. • Dinamik basınç kuşakları meydana gelir.
Yerküremizin bilimsel olarak anlaşılmasına ilişkin ilk görüşler, M.Ö.VI. yüzyılda başını ünlü matematikçi Pisagor’un çektiği bir gurup bilim adamı tarafından ortaya atılmaya başlanmıştır. Esasen Ege’nin Samos Adası yerlisi olan Pisagor, ne yazık ki İtalya’nın güneyinde ki bir Yunan Kolonisi’ne sürgüne gönderilmiştir. Pisagor dünyanın yuvarlak olduğunu savunuyordu, çünkü ay tutulması esnasında dünyanın ay üzerinde dairesel bir gölge oluşturduğunu gözlemlemişti. M.Ö. III. yüzyılda İskenderiye’deki kütüphanenin ikinci müdürü olan Eratosthenes, yaz mevsimi ortalarındaki bir gün dünyanın çapını hesaplamıştır. Bu hesaplamayı gün ortasında güneş ışığının İskenderiye’ye geliş açısı ile, Aswan’in 750 km güneyi, yani Yengeç Dönencesi’nin bulunduğu yerdeki güneş ışığının geliş açısı arasındaki farktan, dünyanın yuvarlak olduğu ön kabulüyle hesaplamıştır. Daha sonraki dönemde ise Rönesans sonrasına kadar Yerküre’nin şekli ve özellikleriyle ilgili küçük ilerlemeler kaydedilmiştir. XVI. yüzyılda İngiliz Donanması’nın yükselişi ve Amerika kıtasının keşfi gibi olaylar açık okyanuslarda konum belirleme konusunda büyük gelişmelere esin kaynağı olmuştur. 1576 yılında Londra’da denizcilik malzemeleri satan Robert Norman mıknatısın iğnesinin, yatayla olan eğim açısını dikkatlice ölçmüştür. Aynı gözlemi 1580 yılında emekli Deniz Komutanı William Borough (1536-1599) daha da hassas biçimde yapmıştır. Mağnetizma konusunda ki aynı merak, Kraliçe Elizabeth’in doktoru olan William Gilbert’i (1540-1603) cesaretlendirmiştir. William Gilbert, Yer’in mağnetik alanının mıknatıstaşından (magnetit) yapılmış bir küre etrafına konan magnetik iğnelerle modelini oluşturmuştur. Sonrasında Norman ve Brough’un ölçümleri 1622 ve 1635 yıllarında tekrarlanınca görülmüştür ki Londra’daki mağnetik eğim açısı 50 yıl içersinde 7 dereceden fazla değişmiştir. Bu jeomağnetik alanın dinamik bir yapıda olduğunu gösteren dikkate değer bir gözlem olmuştur. Boylamın belirlenebilmesi için ise zamanın kesin olarak ölçülebilmesi gerekiyordu. 1670 yılında Fransız ‘Académie Royale Des Scıences’ (Kraliyet Bilim Akademisi) ,Jean Richer (1630-1696) adında bir gölbilimciye maddi olanak sağlayarak, Fransız Guyanası’ndaki idari bölge merkezi olarak bilinen Cayenne’e göndermiştir. Burada Richer, Paris’e göre ayarlanmış bir sarkaçlı saatin, günde 148 saniye geri kaldığını fark etmiştir. 1687 yılında Sir Isaac Newton ünlü yapıtı ‘Principia’ sını (Doğa Yasalarının Matematiksel İlkeleri) ortaya koymuştıur. Bu “İlkeler” adlı yapıtında; Yerküre’yi tutan kuvvetin gravite kuvveti olduğu ve merkezkaç kuvvetinin bir sonucu olarak, dünyanın çapının ekvatorda, kutuplardakinden 1/229 kat daha fazla olması gerektiğini belirtmiştir. Newton ve Richer’in gözlemleri sonucu; ikisi de gravitenin ekvatorda azaldığı görüşünde birleşmişlerdir. Daha sonra Fransız jeodezik araştırma grubunun Akdeniz kıyılarından, Manş Denizi Adalarının kıyılarına kadar olan araştırması, 1718 yılında araştırma başkanı Jacques Cassini (1677-1756) ’nin açıklamasıyla tamamlanmıştır. Araştırma sonucunda Cassini, Newton’un tahminlerinin aksine dünyanın şeklinin yumurta gibi (elipsoid) olduğunu açıklamıştır.1735 yılında ise üç Fransız matematikçi Pierre Louis Moreau de Maupertuis (1698 -1759) , Pierre Bouguer (1698 – 1758) ve Alexis-Claude Clairaut (1713 –1765) kendilerine Kraliyet Bilim Akademisi (L’ Académie Royal Des Sciences) tarafından maddi olanak sağlanarak, Peru ve Lapland’daki enlemlerin derecelerini araştırmak ve karşılaştırmak ve de Yer’in esas şeklini bulabilmek için yola çıkmışlardır. Lapland’deki araştırma 14 ay içinde tamamlanırken Peru’daki araştırma tam 9 yıl sürmüştür. Araştırmanın sonucu, Newton’un dediklerini doğrulamıştır yani Yerküremizin kutuplardan basık olduğu kabul edilmiştir. Maupertuis, Bouger ve Clairaut, çalışmaları sırasında Yer’in çekim kuvveti konusunda uzmanlaşmışlardır. Clairaut gravitenin enlemle değişimi arasındaki ilişkiyi saptamış ve Bouguer’dePeru’da ki araştırmasında yüzeye yakın kayaçlarının yoğunluğunun gravite ve yükseklik üzerindeki etkisini keşfetmiştir. 1744 yılında İngiliz astronot Royal Nevil Maskelyne (1732 –1811) iki nokta arsındaki en kısa mesafeyi, gökyüzündeki sabit yıldızları referans alarak ölçmüştür. İskoçya’da izole edilmiş Schiehallion dağının her iki yanında konumlanmış iki çekül doğrultusunda düşeyden uzaklığı ölçmüştür. Bunların bağıl garvitasyonel çekiminden dolayı, Maskelyne Yer’in ortalama yoğunluğunun, ölçüm yaptığı dağın ortalama yoğunluğunun iki katı olduğunu söylemiştir. Daha duyarlı bir belirleme, ağırlıkları bilinen iki kütle arasındaki çekimin hassas olarak ölçülmesinden yola çıkarak Newton’un ‘yerçekimi sabiti’ni ölçen Henry Cavendish (1731-1810) tarafından XVIII. yüzyılın sonlarında yapmıştır. Cavendish, Yer’in ortalama yoğunluğunun, suyunkini 5,48 katı olduğunu ve bu değerin yeryüzünde bulunan kayaçların ortalama yoğunluğunun neredeyse iki katı olduğunu bulmuştur. Kaşif, iklim bilimci, coğrafyacı ve hatta jeofizikçi Baron Friedrich Von Humboldt (1769-1859) ’un kişisel girişimleri sonucu, 1830’lu yıllarda Magnetik Gözlemevleri dünyanın belirli yerlerinde kurulmuştur. Büyük matematikçi Karl Ferdinand Gauss (1777-1855) , 1807-1855 yıllları arasında Göttingen Üniversitesi Rasathanesi müdürü olmuş ve bir yüzyıldan fazla kullanılan çok duyarlı bir magnetometre icat etmiştir. Gauss ayrıca, 1836’dan 1841’e kadar tüm Avrupa’da rasgele magnetik gözlemlerin koordine edildiği Magnetik Araştırma Derneği’nide (Magnetischer Verein) kurmuştur. 1835’de Gauss, yer magnetik alanının dipolden türemeyen küçük bir alana sahip olduğunu keşfetmiştir. XVIII. yüzyıl sonlarında buhar gücüyle çalışan pompaların kullanılması, madenlerde kazı yapılırken daha derine inme imkanı sağlamıştır. Sonuç olarak yerin içine inildikçe sıcaklığın arttığını ölçebilme imkanı sağlamıştır (1800’lerin ilk yılları 500 m yer içi derinliğene inilmiştir) . 1797 yılında İskoçya’da James Hall (1761- 1832) kayaç eriyiklerini yüksek ısıda eritip, birleştirip,kristalize ederek deneyler yapmaya başlamıştır. 1830 yılında madenlerde ölçülen ekstrapole edilmiş sıcaklık artışı en az 80 km derinlikteki bilinen kayaçların erime eğrileri ile örtüşür. Ergimiş bir kaya rezervuarı üzerindeki ince katı bir yerkabuğu modelini içeren bir Yerküre kavramı tartışılmıştır.Bunlar, 1838 yılında Cambridge’de matematikçi olan William Hopkins’in açıklamalarıyla son bulmuştur.Hopkins yer gel-gitlerinin olmadığını(Earth tides) ve dünya eksenininde, güneş ve ayın etkisi ile meydana gelen yerin eksenindeki yönlenme kaymalarının olduğunu ve dünyanın en az 1600 km derinliğe kadar katı olması gerektiğini ortaya koymuştur. Yer’in içiyle ilgili en büyük ve önemli buluş XIX. yüzyılın sonlarında ‘sismograf’ın keşfiyle meydana gelmiştir. Sismograf bir deprem sonucu oluşan yer hareketini sürekli olarak kaydeden bir düzenektir. Sismograf ile uzaktaki depremlerin titreşimlerini ilk olarak İngiliz fizikçi James Ewing (1856 –1935) Tokyo’da çalışırken 1880 yılında kaydetmiştir. 1889 yılında Japonya’da meydana gelen deprem, kazayla Almanya’daki çok hassas bir gravimetre tarafından kaydedilmiş ve bu da deprem dalgalarını tüm dünyayı dolaştığını kanıtlamıştır. 1895 yılında İngiliz John Milne (1850-1913) onbeş yıl sonra Japonya’da depremler üzerine çalıştıktan sonra, dünya çapında bir sismik network kurmak için İngitere’ye dönmüştür. Milne kayıtlarını, İtalyan sismik istasyonlarıyla işbirliği içersinde tutarken, Hindistan Jeoloji Kurumu eski başkanı Richard Dixon Oldham (1858- 1936) bu kayıtlardan yararlanarak 1906 yılında dünyanın tam zıt tarafında meydana gelen ikincil “transverse (shear) dalgalarının”Yer’in çekirdeğinden geçerken yavaşladığını açıklamıştır. Oldham ayrıca bağıl hızlar ve bundan dolayı yerin dışı kabuğunun yoğunluklarına dayanarak yerkabuğunun dünyaya kıyasla çok çok küçük kalınlıkta olacağını söylemiştir. Yerküre’ye ait metalik bir çekirdeğin varlığı Gezegenimizin yoğunluğunu oldukça büyük hesaplayan Cavendish’den bu yana, bir yüzyıdan daha fazla bir zamandan beri söylenmektedir. Alman jeofizikçi Emil Wiechert (1861-1928) meteoritlerin birleşimini ve metoritlerdeki elementlerin dağılımını göz önüne alarak, demir-nikel karışımı bir yer çekirdeğin varlığını ileri sürmüştür. Daha sonra 1909 yılında Oldman tarafından yanlış olarak kestirilen çekirdeğin çapı, Wiechert’in bir öğrencisi olan Beno Gutenberg (1889-1960) tarafından, uzak depremlerin hakkında detaylı incelenmsiyle, 7000 km olarak bulunmuştur. Aynı yıl Yugoslav jeofizikçi Andrij Mohorovicic (1857-1936) yerel deprem kayıtlarını kullanarak, Oldham‘ın tahmin ettiği yoğunlukları biri diğerinden farklı olan kabuk ve manto tabakaları arasındaki süreksizliği açıkladı. Daha sonra da bu süreksizliğe “Moho süreksizliği” denmiştir. 1926 yılında İngiliz matematiksel jeofizikçi Harold Jeffreys (1891-1989) çekirdeğin tamamen, enine dalgalar (S) için geçirmez olduğunu ve S dalgalarının sıvı otamda yaılmamasından dolayı da yerin çekirdeğini oluşturan metalin sıvı halde bulunduğunu kanıtlamıştır. Bu görüşten on yıl sonra Danimarka’lı jeofizkiçi Inge Lehmann batı Pasifik depremlerinin titreşimlerini, Avrupa’da kaydedip çekirdeğin içinde/kalbinde kendinden daha yoğun bir katı bir iç çekirdek olduğunu belirlemiştir. 1946’da Amerika’da çalışan alman jeofizikçi Walter Elsaser, yer mağnetik alnının kökenini açıklamak üzere, kendi kendini besleyen bir dinamo modeli için sıvı bir dışı çekirdek olması gerektiğini önermiştir. BöyleceXVI. yüzyılın sonundan beri jeomağnetik alanda gözlenen kaymalar/değişimler yer içindeki akışı yansıtığı görüşü hakim olmuştur. Yer içinde seyahat eden sismik dalgaların yayılma yörüngelerinden elde edilen istasyonlara varış zamanların incelenmesiyle data ayrıntılı yer içi haritalarının elde edilmesini sağlamıştır. 1980’li yılların başlamasıyla, bilgisayarla hızlı işlem yapabilme olanağı doğmuştur.Dünya üzerinde meydana gelmiş tüm deprem kayıtları yardımıyla mantonun üç boyutlu sismik tomografik hız modelleri çizilmiştir. Manto içindeki yüksek ve alçak yoğunluk bölgelerinin yanal dağılımı büyük olasılıkla yer içindeki konveksiyonun yükselip alçalan kolonlarını yansıtmaktadır. Mantonun mineralojik haritalamada yardımcı bilgi olarak derin mağma kanalları ve yüksek basınç fazındaki değişmelerimn deneysel ve teorik araştırmaları sonucu elde edilen bilgiler göz önüne alınmıştır. Sonuç Yer içi çağlar boyunca insanoğlunun gerek bilimsel merakını gidermek ve gerekse ekonomik gereksinimlerini karşılamak için sürekli ilgi odağı olmuştur. Başlangıçta bu merak ve gereksinimlerini “mitoloji” ile karşılayan insanoğlu, bugün “modern bilim ve teknolojinin” en son düzeyi ile yer içinin gizeminin aydınlatılması konusunda oldukça önemli mesafeler kat etmiştir.
dünya bir prova...matrix filmi gibi...sadce bir rüya; -) ondan sonra baslior dogru hayat...güzel veya cirkin olabilir...provana bagli... az günah isle güzel 'hayat' yasa...cok günahkar ol 'hayatin' cehennemde gecsin
kadim bir pişmanlık mı büyüyen rüyâ mıdır delikanlı atlasında demirleyen kan bakışı doğuştan buğulu yıldız serçe parmağından düşen yüzükte
abdullah'ın dudağı ellerinden de beyaz tutsun o ellerden günahkar yüzler öpsün biraz
ısırgan ve nergis suyu içerek silindi sayfaları omuzlarının patikasında kesilen adımlar nefesin k a n/s e rdin emrine uyarak şâfî olanın
toprağı okşayan yıldız kokusu teker teker çağırıyor sofrasına ölümü saatlerin oyun halkalarında gece ve gündüz bir
elif / tılsımından yansıyan hüzün kefenliyor adımını gecenin matemini çocukları taşıyacak gündüzün bir yağmur bir duâdır silecek ardınızdan gün/âhı
pencerede taze üzüm yaprağı babanın sakalında çırpınışın izleri yastıkta kan kulaktan kulağa akan akan akan toprak nasıl döner insana ve nasıl düşer toprağa insan
bir şehre gidiyordun düşerinde bir gece 'abi yol bitti' diyordun ben limanlar kuruyorum gözlerinde ıssız ve soğuk yanağımda kurumuş öpücük izlerinden biten ne acıdır ne de hasretin
yüzümüzde saklanan bir ağıt ki tetikte çarpıyor / dağılıyor duvarında odanın bir sülüs hattır gözlerinin dokunduğu durakladığı nefesin
yağmura tutarak bakışlarını devralan hangi çiçek meydanda çoğalan ağlayışı mazinin ateşten bir ırmak boğazımda kuruyan dediğin gibi 'bir yıldız hep kayacak'
aslına çağrılan kelebek yolcuları saçlarında kararan beyazlığı toprağın ağrıyan sesiyle bir anne oğul o ğ u l... oğul ...v e i n n a i l e y h i r a c i u n' mehmet şamil
1 DÜNYA kuranı allah cc luhu peygamber vasıtası ile bize indirdi ve efendimiz dünyanın ne işe yaradığını anlayacağımız şekilde bizlere ta o günden bu güne kadar ap acık tebliğ etmiştir sallalahu aleyhi vesellem allah ın tum rahmeti bereketi ve bütün güzellikleri onun üzerine ve sair peygamber efendilerimizle sahabiler ve salihler üzerine olsun.dünyayı ve dünyada nasıl yasamamız gerektiğini en güzel bir şekilde biz insanlara sunup anlatmıstır şüpesiz.dünyada yasayan milyonlarca yaratılmış mahlukatın en şereflisi olan biz insanlar.rabbimizi allah cc luhuyu tanımamız lazım ılk önce. biz daha kendimizi tanıyamıyoruz çeşit türlü safsatalar insanların beyinlerini karıştırmakta en mükemmel kaynak kuran ı kerimdir ilk önce onu okuyup anlayalım biz şerefli varlık olarak onu okuyup uygularsak hem kendimizi hem rabbimizi tanımış olup bu şerefli varliğın nereden gelip nereye gittiğini ap acık anlayacağız insallah daha güzel bir yol yoktur en güzel yol kuran ve sevgili peygamber efendimiz hz muhammed mustafa sallallahu aleyhi vesellemin yoludur ve onun al ve ashabı ve islam alimleridir ancak onların yolundan gidilirse doğru bulunur yoksa bizim gözümüzle gördüğümüz kulağımızla duyduğumuz bize ısık vermez kendi fikrimizi dine mal etmek tüm insanları öldürmekten daha kötüdür .allah a hamdü senalar olsun o bizi insan olarak yarattı ve kendine muattab eyledi
Gel, gel, ne olursan ol yine gel, İster kafir, ister mecusi, ister puta tapan ol yine gel, Bizim dergahımız, umitsizlik dergahı değildir, Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel...
Dünya fani....Geriye kalan sa, sadece hoş bir seda şu gökkubbede....
''Ey dünya, bana hizmet edene hizmetçi ol! Sana hizmet eden de senin hizmetçin olsun.'' Hadis-i Kudsi
Evrende bir milyardan fazla galaksi olduğu söyleniyor,her galaksinin içinde ise yine bir milyardan fazla gezegen,yıldız ve güneş olduğunu varsayarsak,bana göre DÜNYA evrende BİR NOKTADIR..
'..sından boşalmayan kaba ukba dolmuyor..'imiş..
Eyvah ki eyvah Efendim..
'bilmez misin ki dünyanın
bin damada gelin olduğunu? ' (hafız)
Niye Efendim..
Niye çekersin, bu cilveyi vü nazı..(!)
birinin eksiği öbüründe gizli iki dünya....doğu ve batı.....
.
dünya: hayat, anlam,yaşam,burası,babam,olağan üstü birşey,gerçek,
yaşamak,kocaman
've bu dünya yılan yuvasına benziyor
ve bu dünya
öyle insanların ayak sesleriyle doludur ki
seni öpüyorken
kafalarında seni asacakları urganı örüyorlar.'
Pek rengine aldanma felek eski felektir...
benim sonum belli... ya senin sırrın ne? ? dünya
Dünya bir han... gerisi yalan.
yalan ve boş
Güneşten yaklaşık 150 milyon km uzaklıkta bulunan dünyanın, güneş etrafında dolanma hızı ~1.667 Km/saat tir. Kendi ekseni etrafındaki dönüşünü yaklaşık 24 saatte, güneş etrafındaki dolanımını ise 365 gün 6 saatte tamamlar.
1. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi (Günlük Hareket)
Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü, batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Buna 1 gün denir.
Dünya, kendi ekseni etrafında atmosfer ile birlikte döndüğü için bu dönüş hissedilmez. Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki hızı en fazla Ekvator üzerindedir. Bu hız saatte 1670 km/saattir. Kutuplarda hız sıfırdır.
Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları
• Gece ve gündüz birbirini takip eder.
• Güneş ışınlarının günlük geliş açıları değişir.
• Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. Bunun sonucunda;
– Fiziksel çözülme oluşur.
– Günlük basınç farkları oluşur.
– Meltem rüzgârları oluşur.
• Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Bunun sonucunda;
– Sürekli rüzgârların (Alize, Batı, Kutup) yönlerinde sapmalar meydana gelir.
– Okyanus akıntıları (Gulf - stream, Labrador, vs.) halkalar oluşturur ve yönlerinde sapmalar olur.
• Yerel saat farkları meydana gelir.
• Cisimlerin gün içindeki gölge uzunlukları değişir.
• Güneş doğuda erken doğar, batar ve batıda geç doğar, batar.
• Dinamik basınç kuşakları meydana gelir.
Yerküremizin bilimsel olarak anlaşılmasına ilişkin ilk görüşler, M.Ö.VI. yüzyılda başını ünlü matematikçi Pisagor’un çektiği bir gurup bilim adamı tarafından ortaya atılmaya başlanmıştır. Esasen Ege’nin Samos Adası yerlisi olan Pisagor, ne yazık ki İtalya’nın güneyinde ki bir Yunan Kolonisi’ne sürgüne gönderilmiştir. Pisagor dünyanın yuvarlak olduğunu savunuyordu, çünkü ay tutulması esnasında dünyanın ay üzerinde dairesel bir gölge oluşturduğunu gözlemlemişti. M.Ö. III. yüzyılda İskenderiye’deki kütüphanenin ikinci müdürü olan Eratosthenes, yaz mevsimi ortalarındaki bir gün dünyanın çapını hesaplamıştır. Bu hesaplamayı gün ortasında güneş ışığının İskenderiye’ye geliş açısı ile, Aswan’in 750 km güneyi, yani Yengeç Dönencesi’nin bulunduğu yerdeki güneş ışığının geliş açısı arasındaki farktan, dünyanın yuvarlak olduğu ön kabulüyle hesaplamıştır. Daha sonraki dönemde ise Rönesans sonrasına kadar Yerküre’nin şekli ve özellikleriyle ilgili küçük ilerlemeler kaydedilmiştir.
XVI. yüzyılda İngiliz Donanması’nın yükselişi ve Amerika kıtasının keşfi gibi olaylar açık okyanuslarda konum belirleme konusunda büyük gelişmelere esin kaynağı olmuştur. 1576 yılında Londra’da denizcilik malzemeleri satan Robert Norman mıknatısın iğnesinin, yatayla olan eğim açısını dikkatlice ölçmüştür. Aynı gözlemi 1580 yılında emekli Deniz Komutanı William Borough (1536-1599) daha da hassas biçimde yapmıştır. Mağnetizma konusunda ki aynı merak, Kraliçe Elizabeth’in doktoru olan William Gilbert’i (1540-1603) cesaretlendirmiştir. William Gilbert, Yer’in mağnetik alanının mıknatıstaşından (magnetit) yapılmış bir küre etrafına konan magnetik iğnelerle modelini oluşturmuştur. Sonrasında Norman ve Brough’un ölçümleri 1622 ve 1635 yıllarında tekrarlanınca görülmüştür ki Londra’daki mağnetik eğim açısı 50 yıl içersinde 7 dereceden fazla değişmiştir. Bu jeomağnetik alanın dinamik bir yapıda olduğunu gösteren dikkate değer bir gözlem olmuştur.
Boylamın belirlenebilmesi için ise zamanın kesin olarak ölçülebilmesi gerekiyordu. 1670 yılında Fransız ‘Académie Royale Des Scıences’ (Kraliyet Bilim Akademisi) ,Jean Richer (1630-1696) adında bir gölbilimciye maddi olanak sağlayarak, Fransız Guyanası’ndaki idari bölge merkezi olarak bilinen Cayenne’e göndermiştir. Burada Richer, Paris’e göre ayarlanmış bir sarkaçlı saatin, günde 148 saniye geri kaldığını fark etmiştir. 1687 yılında Sir Isaac Newton ünlü yapıtı ‘Principia’ sını (Doğa Yasalarının Matematiksel İlkeleri) ortaya koymuştıur. Bu “İlkeler” adlı yapıtında; Yerküre’yi tutan kuvvetin gravite kuvveti olduğu ve merkezkaç kuvvetinin bir sonucu olarak, dünyanın çapının ekvatorda, kutuplardakinden 1/229 kat daha fazla olması gerektiğini belirtmiştir. Newton ve Richer’in gözlemleri sonucu; ikisi de gravitenin ekvatorda azaldığı görüşünde birleşmişlerdir.
Daha sonra Fransız jeodezik araştırma grubunun Akdeniz kıyılarından, Manş Denizi Adalarının kıyılarına kadar olan araştırması, 1718 yılında araştırma başkanı Jacques Cassini (1677-1756) ’nin açıklamasıyla tamamlanmıştır. Araştırma sonucunda Cassini, Newton’un tahminlerinin aksine dünyanın şeklinin yumurta gibi (elipsoid) olduğunu açıklamıştır.1735 yılında ise üç Fransız matematikçi Pierre Louis Moreau de Maupertuis (1698 -1759) , Pierre Bouguer (1698 – 1758) ve Alexis-Claude Clairaut (1713 –1765) kendilerine Kraliyet Bilim Akademisi (L’ Académie Royal Des Sciences) tarafından maddi olanak sağlanarak, Peru ve Lapland’daki enlemlerin derecelerini araştırmak ve karşılaştırmak ve de Yer’in esas şeklini bulabilmek için yola çıkmışlardır. Lapland’deki araştırma 14 ay içinde tamamlanırken Peru’daki araştırma tam 9 yıl sürmüştür. Araştırmanın sonucu, Newton’un dediklerini doğrulamıştır yani Yerküremizin kutuplardan basık olduğu kabul edilmiştir. Maupertuis, Bouger ve Clairaut, çalışmaları sırasında Yer’in çekim kuvveti konusunda uzmanlaşmışlardır. Clairaut gravitenin enlemle değişimi arasındaki ilişkiyi saptamış ve Bouguer’dePeru’da ki araştırmasında yüzeye yakın kayaçlarının yoğunluğunun gravite ve yükseklik üzerindeki etkisini keşfetmiştir.
1744 yılında İngiliz astronot Royal Nevil Maskelyne (1732 –1811) iki nokta arsındaki en kısa mesafeyi, gökyüzündeki sabit yıldızları referans alarak ölçmüştür. İskoçya’da izole edilmiş Schiehallion dağının her iki yanında konumlanmış iki çekül doğrultusunda düşeyden uzaklığı ölçmüştür. Bunların bağıl garvitasyonel çekiminden dolayı, Maskelyne Yer’in ortalama yoğunluğunun, ölçüm yaptığı dağın ortalama yoğunluğunun iki katı olduğunu söylemiştir. Daha duyarlı bir belirleme, ağırlıkları bilinen iki kütle arasındaki çekimin hassas olarak ölçülmesinden yola çıkarak Newton’un ‘yerçekimi sabiti’ni ölçen Henry Cavendish (1731-1810) tarafından XVIII. yüzyılın sonlarında yapmıştır. Cavendish, Yer’in ortalama yoğunluğunun, suyunkini 5,48 katı olduğunu ve bu değerin yeryüzünde bulunan kayaçların ortalama yoğunluğunun neredeyse iki katı olduğunu bulmuştur.
Kaşif, iklim bilimci, coğrafyacı ve hatta jeofizikçi Baron Friedrich Von Humboldt (1769-1859) ’un kişisel girişimleri sonucu, 1830’lu yıllarda Magnetik Gözlemevleri dünyanın belirli yerlerinde kurulmuştur. Büyük matematikçi Karl Ferdinand Gauss (1777-1855) , 1807-1855 yıllları arasında Göttingen Üniversitesi Rasathanesi müdürü olmuş ve bir yüzyıldan fazla kullanılan çok duyarlı bir magnetometre icat etmiştir. Gauss ayrıca, 1836’dan 1841’e kadar tüm Avrupa’da rasgele magnetik gözlemlerin koordine edildiği Magnetik Araştırma Derneği’nide (Magnetischer Verein) kurmuştur. 1835’de Gauss, yer magnetik alanının dipolden türemeyen küçük bir alana sahip olduğunu keşfetmiştir.
XVIII. yüzyıl sonlarında buhar gücüyle çalışan pompaların kullanılması, madenlerde kazı yapılırken daha derine inme imkanı sağlamıştır. Sonuç olarak yerin içine inildikçe sıcaklığın arttığını ölçebilme imkanı sağlamıştır (1800’lerin ilk yılları 500 m yer içi derinliğene inilmiştir) . 1797 yılında İskoçya’da James Hall (1761- 1832) kayaç eriyiklerini yüksek ısıda eritip, birleştirip,kristalize ederek deneyler yapmaya başlamıştır. 1830 yılında madenlerde ölçülen ekstrapole edilmiş sıcaklık artışı en az 80 km derinlikteki bilinen kayaçların erime eğrileri ile örtüşür. Ergimiş bir kaya rezervuarı üzerindeki ince katı bir yerkabuğu modelini içeren bir Yerküre kavramı tartışılmıştır.Bunlar, 1838 yılında Cambridge’de matematikçi olan William Hopkins’in açıklamalarıyla son bulmuştur.Hopkins yer gel-gitlerinin olmadığını(Earth tides) ve dünya eksenininde, güneş ve ayın etkisi ile meydana gelen yerin eksenindeki yönlenme kaymalarının olduğunu ve dünyanın en az 1600 km derinliğe kadar katı olması gerektiğini ortaya koymuştur.
Yer’in içiyle ilgili en büyük ve önemli buluş XIX. yüzyılın sonlarında ‘sismograf’ın keşfiyle meydana gelmiştir. Sismograf bir deprem sonucu oluşan yer hareketini sürekli olarak kaydeden bir düzenektir. Sismograf ile uzaktaki depremlerin titreşimlerini ilk olarak İngiliz fizikçi James Ewing (1856 –1935) Tokyo’da çalışırken 1880 yılında kaydetmiştir. 1889 yılında Japonya’da meydana gelen deprem, kazayla Almanya’daki çok hassas bir gravimetre tarafından kaydedilmiş ve bu da deprem dalgalarını tüm dünyayı dolaştığını kanıtlamıştır. 1895 yılında İngiliz John Milne (1850-1913) onbeş yıl sonra Japonya’da depremler üzerine çalıştıktan sonra, dünya çapında bir sismik network kurmak için İngitere’ye dönmüştür. Milne kayıtlarını, İtalyan sismik istasyonlarıyla işbirliği içersinde tutarken, Hindistan Jeoloji Kurumu eski başkanı Richard Dixon Oldham (1858- 1936) bu kayıtlardan yararlanarak 1906 yılında dünyanın tam zıt tarafında meydana gelen ikincil “transverse (shear) dalgalarının”Yer’in çekirdeğinden geçerken yavaşladığını açıklamıştır. Oldham ayrıca bağıl hızlar ve bundan dolayı yerin dışı kabuğunun yoğunluklarına dayanarak yerkabuğunun dünyaya kıyasla çok çok küçük kalınlıkta olacağını söylemiştir.
Yerküre’ye ait metalik bir çekirdeğin varlığı Gezegenimizin yoğunluğunu oldukça büyük hesaplayan Cavendish’den bu yana, bir yüzyıdan daha fazla bir zamandan beri söylenmektedir. Alman jeofizikçi Emil Wiechert (1861-1928) meteoritlerin birleşimini ve metoritlerdeki elementlerin dağılımını göz önüne alarak, demir-nikel karışımı bir yer çekirdeğin varlığını ileri sürmüştür. Daha sonra 1909 yılında Oldman tarafından yanlış olarak kestirilen çekirdeğin çapı, Wiechert’in bir öğrencisi olan Beno Gutenberg (1889-1960) tarafından, uzak depremlerin hakkında detaylı incelenmsiyle, 7000 km olarak bulunmuştur. Aynı yıl Yugoslav jeofizikçi Andrij Mohorovicic (1857-1936) yerel deprem kayıtlarını kullanarak, Oldham‘ın tahmin ettiği yoğunlukları biri diğerinden farklı olan kabuk ve manto tabakaları arasındaki süreksizliği açıkladı. Daha sonra da bu süreksizliğe “Moho süreksizliği” denmiştir. 1926 yılında İngiliz matematiksel jeofizikçi Harold Jeffreys (1891-1989) çekirdeğin tamamen, enine dalgalar (S) için geçirmez olduğunu ve S dalgalarının sıvı otamda yaılmamasından dolayı da yerin çekirdeğini oluşturan metalin sıvı halde bulunduğunu kanıtlamıştır. Bu görüşten on yıl sonra Danimarka’lı jeofizkiçi Inge Lehmann batı Pasifik depremlerinin titreşimlerini, Avrupa’da kaydedip çekirdeğin içinde/kalbinde kendinden daha yoğun bir katı bir iç çekirdek olduğunu belirlemiştir. 1946’da Amerika’da çalışan alman jeofizikçi Walter Elsaser, yer mağnetik alnının kökenini açıklamak üzere, kendi kendini besleyen bir dinamo modeli için sıvı bir dışı çekirdek olması gerektiğini önermiştir. BöyleceXVI. yüzyılın sonundan beri jeomağnetik alanda gözlenen kaymalar/değişimler yer içindeki akışı yansıtığı görüşü hakim olmuştur.
Yer içinde seyahat eden sismik dalgaların yayılma yörüngelerinden elde edilen istasyonlara varış zamanların incelenmesiyle data ayrıntılı yer içi haritalarının elde edilmesini sağlamıştır. 1980’li yılların başlamasıyla, bilgisayarla hızlı işlem yapabilme olanağı doğmuştur.Dünya üzerinde meydana gelmiş tüm deprem kayıtları yardımıyla mantonun üç boyutlu sismik tomografik hız modelleri çizilmiştir. Manto içindeki yüksek ve alçak yoğunluk bölgelerinin yanal dağılımı büyük olasılıkla yer içindeki konveksiyonun yükselip alçalan kolonlarını yansıtmaktadır. Mantonun mineralojik haritalamada yardımcı bilgi olarak derin mağma kanalları ve yüksek basınç fazındaki değişmelerimn deneysel ve teorik araştırmaları sonucu elde edilen bilgiler göz önüne alınmıştır.
Sonuç
Yer içi çağlar boyunca insanoğlunun gerek bilimsel merakını gidermek ve gerekse ekonomik gereksinimlerini karşılamak için sürekli ilgi odağı olmuştur. Başlangıçta bu merak ve gereksinimlerini “mitoloji” ile karşılayan insanoğlu, bugün “modern bilim ve teknolojinin” en son düzeyi ile yer içinin gizeminin aydınlatılması konusunda oldukça önemli mesafeler kat etmiştir.
misafirhanemiz.....yurdumu ösledim gerçek evimi vatanımı....ahiretimm....:(
kayıp ruhların tutulduğu yer...
dünya dünya yalan dünya
beni benden çalan dünya
dirhem dirhem verdiğini
okka okka alan dünya
dünya dönüyor sen ne dersen de
yıllar geçiyor farketmesen de
Nereye geldiğimizi bilmediğimiz tek yer sanırım..!
Dünyamı! ?
yuvarlak bi top.! ,öküzün başında, öküz başını sallayınca işte deprem meprem oluyo :)
cok 406hb5042r DUNYA...
benim döneklerle bir işim olmaz..dünyada dönek bi şey
düzen böyle, hiç söylenme
üzülme asla
böyle gelmiş, böyle gitmez
değişir zamanla
///...............değişmez, değiştirmek lazım
dünya bir prova...matrix filmi gibi...sadce bir rüya; -) ondan sonra baslior dogru hayat...güzel veya cirkin olabilir...provana bagli...
az günah isle güzel 'hayat' yasa...cok günahkar ol 'hayatin' cehennemde gecsin
kalleş durdu mu tam duruyor ama...
Kurtlar vadisi,futbol, paparazi, dedikodu
Adina Dünya dediler, böyle gelmis böyle gider.
i n n a l i l l ah...
kadim bir pişmanlık mı
büyüyen rüyâ mıdır
delikanlı atlasında demirleyen kan
bakışı doğuştan buğulu yıldız
serçe parmağından düşen yüzükte
abdullah'ın dudağı ellerinden de beyaz
tutsun o ellerden günahkar yüzler
öpsün biraz
ısırgan ve nergis suyu içerek
silindi sayfaları omuzlarının
patikasında kesilen adımlar
nefesin
k a n/s e rdin
emrine uyarak şâfî olanın
toprağı okşayan yıldız kokusu
teker teker çağırıyor sofrasına ölümü
saatlerin oyun halkalarında
gece ve gündüz
bir
elif / tılsımından yansıyan hüzün
kefenliyor adımını gecenin
matemini çocukları taşıyacak gündüzün
bir yağmur
bir duâdır silecek ardınızdan gün/âhı
pencerede taze üzüm yaprağı
babanın sakalında çırpınışın izleri
yastıkta kan
kulaktan kulağa
akan
akan
akan
toprak nasıl döner insana
ve nasıl düşer toprağa insan
bir şehre gidiyordun düşerinde bir gece
'abi yol bitti' diyordun
ben
limanlar kuruyorum gözlerinde
ıssız ve soğuk
yanağımda kurumuş öpücük izlerinden
biten ne acıdır ne de hasretin
yüzümüzde saklanan bir ağıt ki tetikte
çarpıyor / dağılıyor duvarında odanın
bir sülüs hattır
gözlerinin dokunduğu
durakladığı nefesin
yağmura tutarak bakışlarını
devralan hangi çiçek
meydanda çoğalan ağlayışı mazinin
ateşten bir ırmak boğazımda kuruyan
dediğin gibi
'bir yıldız hep kayacak'
aslına çağrılan kelebek yolcuları
saçlarında kararan beyazlığı toprağın
ağrıyan sesiyle bir anne
oğul
o ğ u l...
oğul
...v e i n n a i l e y h i r a c i u n'
mehmet şamil
Üzerinde yaşadığımız bu dünya biz için bir deneyim, öğrenim ve görgü okuludur...
1 DÜNYA kuranı allah cc luhu peygamber vasıtası ile bize indirdi ve efendimiz dünyanın ne işe yaradığını anlayacağımız şekilde bizlere ta o günden bu güne kadar ap acık tebliğ etmiştir sallalahu aleyhi vesellem allah ın tum rahmeti bereketi ve bütün güzellikleri onun üzerine ve sair peygamber efendilerimizle sahabiler ve salihler üzerine olsun.dünyayı ve dünyada nasıl yasamamız gerektiğini en güzel bir şekilde biz insanlara sunup anlatmıstır şüpesiz.dünyada yasayan milyonlarca yaratılmış mahlukatın en şereflisi olan biz insanlar.rabbimizi allah cc luhuyu tanımamız lazım ılk önce. biz daha kendimizi tanıyamıyoruz çeşit türlü safsatalar insanların beyinlerini karıştırmakta en mükemmel kaynak kuran ı kerimdir ilk önce onu okuyup anlayalım biz şerefli varlık olarak onu okuyup uygularsak hem kendimizi hem rabbimizi tanımış olup bu şerefli varliğın nereden gelip nereye gittiğini ap acık anlayacağız insallah daha güzel bir yol yoktur en güzel yol kuran ve sevgili peygamber efendimiz hz muhammed mustafa sallallahu aleyhi vesellemin yoludur ve onun al ve ashabı ve islam alimleridir ancak onların yolundan gidilirse doğru bulunur yoksa bizim gözümüzle gördüğümüz kulağımızla duyduğumuz bize ısık vermez kendi fikrimizi dine mal etmek tüm insanları öldürmekten daha kötüdür .allah a hamdü senalar olsun o bizi insan olarak yarattı ve kendine muattab eyledi
Gel, gel, ne olursan ol yine gel,
İster kafir, ister mecusi, ister puta tapan ol yine gel,
Bizim dergahımız, umitsizlik dergahı değildir,
Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel...
Dünya fani....Geriye kalan sa, sadece hoş bir seda şu gökkubbede....
Mevla dünyaya şöyle emretmiştir..! !
Bana ulaşmak isteyenin peşinde koş, seni elde etmek isteyini peşinde koştur...! !