Sayd-ı insana tevazu gibi bir dam olmaz ...

Şirler pençe-i zur aver ile ram olmaz
Sayd-ı insana tevazu gibi bir dam olmaz
Mahmut NEDİM PAŞA

Meali;
Aslan’lar pençe gücüyle insana boyun eğmez
İnsanın gayreti konusunda alçak gönüllü olmak gibi bir tuzak olmaz.
Manası;
Aslan gibi yürekli,yiğit insanlar bilek gücüyle,zorbalıkla yenilmez.
Amel için her zaman çaba gerekir, bu konuda alçak gönüllü olmaya yer yoktur.
Bu neden böyledir denilecek olursa,zalimler,zorbalar gücün Hakta değil,Hakkın güçte olduğu,güçlünün zayıfı
ezdiği bir düzen kurarak halkı istibdatla yönetmek isterler.Halbuki,ilahi dinlerin hepsinin hedefi Hakkı hakim
kılmak içindir.Zulme,haksızlığa karşı ne yapalım buda Allah’tandır deyip susmak,sineye çekmekte hiçbir fazilet yoktur.Zulme sabır zillettir.Böylesine kaderci,teslimiyetçi yanlış inanç ve itikatları yıkmak için vatan şairimiz Mehmet AKİF büyük bir mücadele vermiş,şiirlerinde çoğu kez insan onuruna yakışmayan milletleri muasır medeniyetler çizgisinden uzaklaştıran,her konuda esarete mahkum eden kaderci,teslimiyetçi anlayışı çürütmeye ve kökünden yıkmaya çalışmıştır.Esasen İslam’ın cihat ruhuna aykırı olan bu kaderci anlayışın sonu,haşa Allah’a
zulüm isnadına kadar dayanır ki Alemlerin
Rabbi Allahu Teala yı (.C.C.) tenzih ederiz.Aşağıda meal'en verilen ayet bu konuda tartışmaya
mahal bırakmayacak kadar açıktır.
“İnsanlardan gelen fitneyi Allah’ın azabı gibi tanıtıverir. (29/10)
“İnsanların kendi elleriyle işledikleri yüzünden karada,denizde fitne zuhur etti (30/41)
Yukarıdaki mısraların yorumu;
Aslan yürekli,yani özgürlüğe aşık cesur ve çalışkan insanlar top,tüfek ve bombalarla sindirilemez,Allah'tan
başka hiçbir güç onlara boyun eğdiremez.İnsanın çalışma ve
gayreti konusunda alçak gönüllü olmak şeytanın tuzaklarından müthiş bir tuzaktır.
Herhangi bir konuda ben oldum,artık bu işin ordinaryusu,pröfösörü oldum demek o konudaki çalışmaları
yeterli lüzumsuz,abesle iştigal gibi görmek kişiyi ilmiyle mağrur hale getirir.
Gurur ve kibir ise insanı hangi makamda olursa olsun tepe takla,gerisin geriye esfele çeker.
Nitekim Kur'anda bir ayeti kerimede şöyle buyuruluyor:
'Boş kaldığın zaman da hemen bir işe koyul.'
Diğer bir çok ayette kulun çalışma ve gayreti övülüyor:
'İnsana kendi çalışmasından başka (nasip) yoktur.'