Kültür Sanat Edebiyat Şiir

Ahıska Türkleri Kimdir


Bu Türk boyu 1944'den önce, Gürcistan'ın Acara Özerk bölgesinde, Meshet sıradağlarının bulunduğu yörelerde ve Türk sınırına komşu bölgelerde yaşamakta idi.


Ahıska Türklerinin Anavatanları Ahıska bölgesindeki varlıklarının tarihçesi çok eskidir. Bazı görüşlerde Ahıska'da Türklerin siyasî varlığından ancak geç dönemlerde söz edilebileceği vurgulanırken; etnik açıdan bölgedeki Türk varlığının milattan öncelere dayandığı ifade edilmektedir. Ahıska'da İslam öncesi dönemlerde Sakalar, Masagetler, Hunlar, İlk Kıpcaklar, Alanlar, Savurlar gibi çeşitli Türk topluluklarının yerleştiği yine bazı kaynaklarda zikredilmektedir. XI yy.'da Anadolu'da Türk siyasî varlığının pekişmesiyle de bölgede Türk nüfusun yoğunlaştığı gözlenmektedir. Ahıska Bölgesi; Kafkaslar, Orta Doğu ve Doğu Anadolu'da kurulan çeşitli Türk devletleri ve siyasî oluşumları içerisinde yer almış, İslam dininin Gürcistan'da da yaygınlaşmasıyla artık tam bir 'Türk Yurdu' olmuştur.


Ülkemiz içinde de Türkiye dışındaki Türk Cumhuriyetleri için; bazı basın organlarında, yayınlarda veya yazışmalarda; 'Türki Cumhuriyetler' ve 'Türkiler' ifadeleri kullanılmıs bu davranış dışarıdaki bu topluluklar üzerinde kırgınlık yaratmıştır. Bunun üzerine bin devlet adamamız bu konuya dikkat çeken bir yazı kaleme alarak ilgili kuruluşlara göndermiş asağıdaki hususlara önemle eğilerek; 'Türkiye Türkleri ne kadar Türk ise Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında bulunan Türkler de o kadar Türktürler. 'Türki' 'Turcic' gibi ifadeler diğer Türk topluluklarının Türklüğünü inkâr ve onları Türklükten koparmak üzere uydurulmuş sözlerdir. Bu tabirlere, bu topluluklar da tepki göstermekte, 'Turk'lüğün sadece Anadolu Türklerine ait olmadığını ifade ile bu kullanama eseflerini bildirmektedirler. Çünkü 'Türki' 'Türcic' tabiri, menşe itibari ile Türk olmayan, ancak Türk Kültür dairesinde bulunmuş olan topluluklara ifade etmektedir. Kendini Türk kabul edenleri dışlamaya hakkımızın olmadığı pek tabidir. Bu bakımdan Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan Cumhuriyetlerinden söz edilirken Türk Cumhuriyetleri, Türk halklarından söz ederken de; Azerbaycan Türkü, Türkmen Türkü, Özbek Türkü, Kırgız Türkü, Kazak Türkü, Tatar Türkü, Başkurt Türkü, Karaçay Türkü, Balkan Türkü, Nogay Türkü, Bulgaristan Türkü, Yunanistan Türkü, Kıbrıs Türkü gibi ifadeler kullanılması gerekir' demiştir.


Bazı kaynaklarda ise Ahıska yöresinde yaşayan ve 1944'de Türk ya da Türki olduğu için sürgüne tabi tutulan bir kısım halkın da Gürcü asıllı olduğu ancak, XVI. yy'da bölgenin Osmanlı İmparatorluğu'nun hâkimiyetine geçmesiyle İslâmiyeti kabul ederek Türkleştikleri iddiaları yer almaktadır. Ne var ki, bu iddiaları ciddiye almak biraz hatta epeyce güçtür. Aynı bölgede oturan ve İslâmiyeti kabul eden Acaraların milliyetleri değişmemiş, Türkleşmemişlerdir. Ancak, Rusların 1829 Edirne Anlaşmasıyla kendi sınırları içerisinde kalan Kuzey Mesketya'da yaşayan bir kısım Türkleri baskıyla. Ortadoks Hıristiyan yaptığı ve bu insanları Gürcü nüfus arasında erittiği saklanamayan gerçeklerdir. Bazı Ahıskalılarırı soyadları Gürcüce olması yine bu yanlış iddialara mesnet olarak ileri sürülmektedir. Fakat, soyadı milliyeti belirleyen tek ölçü değildir. Olamaz da. Rus soyadı taşıyan yüzlerce Gürcü vardır; hele hele Sisianov, Mouravov, Anazonikov gibi ünlü Gürcüler Rus soyadı taşımışlardır. Oysa bunların Gürcü milletinden olduğunu ne Gürcüler ne de Ruslar inkâr edebilirler. Öte yandan soyadları taşıma mecburiyeti başladığında Ahıska'nın köylü nüfusu bu işleme gereken önemi veremiyecek kadar mazlum ve güçsüzdü. Hatta imamlar bile Gürcü soyadı almışlardı. Oysa ki yönetimin ileriye dönük planları ve uygulamaya koydukları senaryoları mevcuttu. Ahıska'nın ileri gelen aydınlarından Ömer Faik, Türklerin oturduğu bölgelerde Türklük duygusunu, Türkçeyi yoketmek niyetinin her zaman temel amaç olarak görüldüğünü yazmıştır. Türk soyadlarını yok etmek için Alioğlu yerine Alidze soyadı kabul ettirilmiştir. ('Açık Söz' gazetesi. 18 Ocak 1917) . Fakat doğal olarak böyle uygulamalar beklenen sonucu veremediği gibi tam tersine büyük tepkiler uyandırmıştır. Bilhassa o dönemde milliyet faktörü mühim rol oynamadığı gibi Osmanlıların hâkimiyetleri altına aldıkları bölgelerdeki yerli halkları Türkleştirmek gibi bir endişe ve programlarının olmadığı bilinen tarihi bir gerçektir. Bu duruma en iyi örneklerden birini, Yugoslav müslümanları teşkil eder. Mesela Hırvat (çok az bir kısmı) ve Sırpların bir kısmı ve Arnavutların çoğunluğu Osmanlı hâkimiyeti altına girdikten soma İslâmiyeti kabul etmiş olmalarına rağmen milliyetlerini unutarak Türkleşmemişlerdir. Dolayısıyla Mesket Türklerinin ırki yönden de Türk oldukları sabittir. Etnologlara göre Mesket Türklerinin aslı Gürcü olmayıp Tatar Türklerine dayanmaktadır. Gerçekten de 1829 Edirne Antlaşmasıyla Osmanli Devletinde kalan Güney Mesketya'da Tatar Türklerinin bir kolu olan Mesketler yaşamaktadır ve bunlar da İslâmiyeti kabul etmişlerdir. Zaten kullandıkları dil Anadolu Türkçesine çok yakındır ve kendilerine değişik bir boy adı almamış olup doğrudan, doğruya 'Türk' demektedirler.


Ahıskalılar Türklüklerine ve dinlerine çok bağlı bir topluluktur. Bugünkü coğrafyada Eski Sovyetler Birliği'ni oluşturan Cumhuriyetlerde, dağınık halde yaşayan ve 'Ahıska-Mesket' Türkleri olarak adlandırılan soydaşlarımız; Gürcistan Cumhuriyeti'nin Güneybatısında Türkiye sınırına yakın Ahıska ve Ahılkelek çevrelerinde oturmakta iken; Stalin tarafından II. Dünya Savaşında 'komşu ve hasım bir ülkenin istihbarat kuvvetleriyle temaslarda bulunmak'la suçlanarak 1944 Kasım'ında Özbekistan Cumhuriyetine sürülen bir Türk-Müslüman topluluğudur.




Ahıska (Mesketya) Neresidir?


Ahıska (Mesketya) Neresidir? Gürcistan Cumhuriyeti'nin Türkiye sınırına bitişik Ahıska, Aspinza, Adıgen, Ahılkelek ve Boğdanovka ilçelerinde (Rayonlarında) oturan Türk-Müslüman nüfusun Orta Asya'ya sürülmesi ile Ahıska Mesket Türkleri sorunu gündeme gelmiştir(*) . Adı geçen ilçeler, tarihi coğrafya açısından asırlar boyu Ardahan, Çıldır, Posof ve Şavşet'i de içine almak suretiyle hem Ahıska, hem de Mesket adı altında bilinegelmiştir. Mesketya Gürcistan'ın Güneybatısında, Türkiye sınırına 12-30 km. mesafede dağlık bir bölgedir. Bu bölge; Gürcistan'da 'Meskhetia' veya 'Meskhet-Dzhavakheti' olarak anılmaktadır. Bu bölgedeki köyler şunlardır:


1) Minadze, 2) Rustavi, 3) Vertchani, 4) Anaketi, 5) Varteşi, 6) Miraşhani, 7) Çelsund, 8) Alanza, 9) Tmogvi, 10) Toris, 11) Piya, 12) Asçiya, 13) 2edavardziya, 14) Gaveti, 15) Katceti, 16) Treboni, 17) Hirali, 18) Kürt Enteli (Kırgısiztan da) 19) Parchaza, 20) Arduculi, 21) Tise (Turk köyüdür) 22) Blorza, 23) Shkalitibila, 24) Hevoti, 25) Sunda, 26) Odunda. 27) Uravel, 28) Hirtiz, 29) Oşoro'dur



Nüfus Yapısı


Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği resmî kayıtlarında sadece Ahıskalılar 'Türk' olarak adlandırılmışlardır. Dolayısıyla 1926 yılarında yapılan ilk nüfus sayımında 'Turk' nüfusu 137.921 olarak belirtilmiştir. Bu rakam o yıllardaki Gürcistan nüfusunun % 5.2'sini teşkil etmektedir. 1929 yıli basımı Sovyet Ansiklopedisi kayıtlarında ise Ahıska nüfusunun % 55'inin Türklerden oluştuğu kaydedilmektedir. Ancak, Sovyetler Birliğinin 1935-1936 yıllarından itibaren Ahıska Türklerini 'Turk' yerine 'Azerbaycanli' olarak adlandırmaya, hatta okullardaki eğitimi Azerî Türkçesiyle yapmaya başlaması; yine bir kısım Türklerin Gürcü tabiyetini kabul edip Gürcü soyadları almaları nedenlerinden ötürü 1944 yılındaki sürgüne kadar Ahıska'da ne kadar Türk bulunduğunun tespiti yolunda sağlıklı belgeler ve istatistiklere ulaşmak mümkün değildir. Ne var ki bu çerçevede gerçek sayılarının 1926 sayımında dahi 137.92I'in üzerinde olduğu açıktır. Şu anda Ahıska bölgesinde Türk nüfusu neredeyse yok. Bunun nedeniyse 1944 yıllında Türklerin sürgün edilmesi