© Copyright Antoloji.Com 2016. Bu sayfada yer alan bilgilerin her hakkı, aksi ayrıca belirtilmediği sürece Antoloji.Com'a aittir. Sitemizde yer alan şiirlerin telif hakları şairlerin kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.
Toplumsal Kürt Gruplarından Zazalara Genel Bir Bakış
Toplumsal Kürd guruplarından Zazalar, yöreden yöreye kendilerini Kırmanc, Kırd, Dımıli/Dumbıli ve Zaza olarak, konuştukları lehçeyi de Kırmancki, Kırdki, Dımılki ve Zazaki olarak adlandırmaktalar. Kürtçenin diğer lehçelerine nazaran kadim dillerin özelliklerini kendinde daha çok koruyagelen bu lehçe, en geç yazılı alanda kullanılan Kürtçe lehçesidir.
Bu makalede andığım bu Kürt toplumsal grubu ve konuştukları lehçeyle ilgili kısaca genel bilgiler sunmaya çalışacağım.
Coğrafya ve Nüfus
Kırmanclar/Kırdler/Dmıliler/Zazalar yada Zaza Kürtleri, takriben birleşik bir zemin üzerinde Kuzey Kürdistan’ın Türkiye idari sınırları içerisinde bulunan 12 vilayetinde meskundurlar. Bu vilayetler şunlardır:
1) Adıyaman (Semsûr) ilinin Gerger (Aldûş) ilçesinde,
2) Bingöl (Çewlîg) ili ve Adaklı (Azarpêrt) , Genç (Dara Hênî) , Karlıova (Kanîreş) , Kiğı, (Gêxî) , Solhan (Boglan) , Yayladere (Xorxol) ve Yedisu (Çêrme) ilçelerinde,
3) Bitlis (Bidlîs) ilinin Mutki (Motkan) ilçesinde,
4) Diyarbakır (Diyarbekir) ilinin Çermik (Çêrmûge) , Çınar (Çinar) , Çüngüş (Şankûş) , Dicle (Pîran) Eğil (Gêl) , Ergani (Erxenî) , Hani (Hêni) , Hazro (Hezro) , Kocaköy (Karaz) , Kulp (Pasûr) ve Lice (Licê) ilçelerinde,
5) Elazığ (Xarpêt) ili ve Karakoçan (Depe) , Maden (Maden) , Arıcak (Mîyaran) , Palu (Pali) , Kovancılar (Qowancîyan) , Sivrice (Sîvrîce) ve Alacakaya (Xulaman) ilçelerinde,
6) Erzincan (Erzingan) ilinin Çayırlı (Mose) , İliç (Îlîç) , Kemah (Kemax) ve Tercan (Têrcan) ilçelerinde,
7) Erzurum (Erzirom) ilinin Aşkale (Aşqele) , Çat (Çad) , Pasinler (Hesenqele) ve Hınıs (Xinûs) ilçelerinde,
8) Muş (Mûş) ilinin Varto (Gimgim) ilçesinde,
9) Siirt (Sêrt) ilinin Baykan (Hewêla) ilçesinde,
10) Sivas (Sêwas) ilinin Kangal (Qengal) , Zara (Zara) , Ulaş (Ulaş) , İmranlı (Çît) ve Divriği (Dîvrîgî) ilçelerinde,
11) Şanlıurfa (Ruha) ilinin Siverek (Sêwregi) ilçesinde,
12) Tunceli (Dêrsim) ili Çemişgezek (Çemişgezek) , Hozat (Xozat) , Mazgirt (Mazgêrd) , Nazimiye (Qisle) , Ovacık (Pulur) , Pertek (Pêrtage) , Pülümür (Pilemurîye) ilçelerinde meskundurlar. (1)
Bu vilayetlerin bazılarında, örneğin Bingöl (Çewlîg) , Elazığ (Xarpêt) ve Tunceli’de (Dêrsim) çoğunlukta, diğer kimi vilayetlerde ise, bazen birkaç ilçede veya küçük bir bölgede oturmaktalar. (2)
Bu vilayetlerin dışında, Malatya (Meletî) ilinin Pütürge (Putirge) ve Arapagir (Erebgir) ilçelerinde, Kayseri (Qeyserî) ilinin Sarız (Sariz) ilçesinde, Gümüşhane, Niğde ve Aksaray’ın bazı köylerinde, Ardahan ilinin Göle (Golan) ilçesinin kimi köylerinde de oturmaktalar. (3)
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana Türkiye’de Kürt kimliği ve Kürtlere ait her şey yasaklı olduğundan Türkiye sınırları içerisinde yaşayan Kürtlerin nüfusu hakkında elimizde resmi veya somut herhangi bir rakam olmadığı gibi bu grubun nüfusu hakkında da resmi veya somut bir rakam yoktur. Ancak kimi araştırmacılar tarafından üç, üç buçuk milyon civarında bir nüfusa sahip oldukları tahmin edilmektedir. (4) Bu, yaklaşık olarak, Türkiye idari sınırları içerisinde yaşayan Kürt nüfusunun dörtte birine yakın bir rakam olmalı.