Kültür Sanat Edebiyat Şiir

ÇOCUK VE HÜZÜN

I
Ne zaman bir çocuk ölse
gözü evlerinde
annesinin kavurduğu
helvada
kalır

II
Yoksul bir çocuk görsem
yağmur altında üşüyen
köprü olmak geçer
hiç değilse
içimden

III
Her akşamüstü oyuncakçı
camekanından
çocuk ellerinin
izlerini
siler

SUNAY AKIN

Uzun zamandır kendime sormak istiyorum...

Neden Türkü...

neden söylüyorsun?
neden türkü söylüyorsun?
bu ne biçim türkü söylemek? ..

bunları hiç düşünmedim.
söyledim sadece.
ya da cevapları dağarcığımda hazır değildi.
sormaya güç bulamadım.

bildiğim birşey varsa;
dağlar çiçek açar,
veysel dert açar.
çelik sert, ateş yakıcı,
su bazen boğar insanı,
patron istemese de sömürür...

siz neden söylemiyorsunuz?

yaşamak türküdür biraz.
silahı ve savaşı tanımamış bir çocuk yüreğinin aklığı,
hamile kadınların yalın, tertemiz korkaklığı türküdür biraz.
bilmeden savaşa koşan çocuk,
yüreği ısıtan kurşun,
sarı gagalarını açlıktan göğe dikmeleri serçe yavrularının,
asker postallarının çiçek ezmesi türküdür biraz.

harput’ta dersim’de doğmak,
karnı tok kuzuların oynayışını görmeden ölmek,
hayatı özgürce örmeden ölmek,
siverek’te doğup paris’e gömülmek türküdür biraz.

kömüre saplanan kazma,
alınlardan yağan yağmur,
ter denen kutsal yağmur,
kapıları döven rüzgâr ve ardında bekleyen,
dayak benzini analarımız türküdür.

siz neden söylemiyorsunuz?

“adın büyüsün diye mi söylüyorsun? ” dedi biri.
şöhret denilen çirkin kuşu çoktan yakalamışım.
kurban eder miyim türkülerimi o aptal karanlığa?
yoksa gördük ki, gürül gürül akan bir dünyadır türkülerimiz.

sakız dişli kızlarımızın, yağız delikanlılarımızın umududur türkülerimiz.
yağmur dolu buluttur türkülerimiz.
sıkar suyunu bulutunun…
sivas’tan brezilya’nın gecekondularına bereket dağıtır yılmadan.
haddimi bilemedim, ustalar bağışlasın.
bağışlayın.

İlyas SALMAN

İyi bir Bağlamanın 10 özelliği

Bir bağlama mı almak istiyorsunuz? Ya da bağlamanızı iyi olup olmadığını merak mı ediyorsunuz?
Belki yararı olur düşüncesiyle iyi bir bağlamanın bazı özelliklerini belirtmekte yarar var.


İşte iyi bir bağlamanın 10 özelliği:

1. Tekne
İyi bir bağlama için yapan ve çalan ustaların tercih ettiği teknelik ağaçlar Dut, Ardıç, Gül, Maun, Vengi, Kestane gibi sert ve özgül ağırlığı yüksek ağaçlardır.
Tekne oyma (Tek parça) ise dut ve kestane tercih edilmelidir. Yarma tabir edilen teknelerde damar halkalarının daralıp bittiği yer teknenin tümsek olan arka bitiş noktası olmalıdır. Bunlar daha değerli ve az bulunur teknelerdir.
Yaprak (dilimler halinde birleştirilmiş) teknelerin yaprakları birbirine iyi alıştırılıp yapıştırılmış olmalı, ve dilimler arasında aşırı renk, damar ve genişlik farkı olmamalıdır.
Her iki teknede de form düzgün, orantılar (boy, genişlik, derinlik) doğru ve ağaç kesinlikle kuru ve yıllanmış olmalıdır.

2. Kapak
Kapak bir bağlamanin ses kalitesini en çok belirleyen,hayati önemdeki bölümüdür.
Kapak için tercih edilen ağaç genellikle bir tür çam cinsi olan beyaz ladindir. Kanada ladini de denilen koyu renkli kapaklar bir dönem kullanıldıysa da iyi netice alınamamıştir.
Iyi bir kapak kesinlikle yıllanmış bir kurulukta, damarları düzgün, budaksız ve esnek bir yumuşaklıkta, ve tekneye hafif bir bombeyle oturtulmuş olmalıdır. Maalesef birçok usta sazın sesinin gür çıkması için kapağı gereğinden ince tutmakta bu ise sesin patlamasına ve ileride çökmeye sebep olup sorun yaratmaktadır.
İyi bir usta kapakta gereken kalınlğı düşürmeden iyi sesi yakalayan ustadır.

3. Sap
İyi bir bağlamada sap, damarlarından doğru biçilmiş, kuru, gürgen kelebek gibi sert ağaclardan yapılmış olmalıdır. Sap kalınlığı ve genişliği orantılı ve ele oturur olmalıdır.

4. Burgular ve Eşikler
Burgular Pelesenk, Simşir, Gül, Kelebek gibi ağaçlardan yapılabilir.
Burgu delikleri düzgün, orantılı ve dogru açıyla ve temiz açılmış burgu ve burguluk iyi traşlanıp temizlenmiş olmalıdır. Bazı ustalarca da kullanılan metal gitar burguları ise kanımca geçici bir moda; bağlamaya yakışıp yakışmadığı ise tartışılırdır.
Üst ve dip eşikler şimşir, abanoz bazen de kemikten olabilir. Orta eşikte (Köprü) ise kelebek tercih edilmelidir.
Tüm eşikler düzgün bir işçiliğe sahip olmalı gereğinden yüksek veya düşük olmamalıdır. Teller eşığe asla gömülmemeli. Tel aralıkları orantılı, dip eşikteki delikler dar ve düzgün açilmış olmalıdır. Orta eşik (Köprü) yüksekliği yaklaşık 5-7 mm ve eşik kapağa her yerinden tam oturur olmalıdır.
Burgu ve eşiklerdeki işçilik ve kalite, sazı yapan ustanın, sazın görünmeyen yerler ile genelindeki titizliğinin ve ustalığının ipuçlarını verebilir.

5. Tesfiye
Tesfiye sazın perdelerindeki herbir sesin temiz ve cızırtısız çıkması için yapılan işlem ve ayarın adıdır.
İyi bir tesfiyede teller belirli bir gerginliğe kadar çıkabilmeli sapın esneme (çekme) payı iyi verilmeli, teller sapa mümkün olan en yakın aralığa indirilmeli, sesler temiz, çalım yumuşak, perdeler ayarlı olmalıdır.
Burada belirtmekte yarar var ki tesfiye, bir ustanın ustalık derecesini gösteren ve maalesef çok az usta tarafından gerektiği gibi yapılan, son derece önemli bir işlemdir.

6. Cila
Bağlama cilası olarak parlak ve koruyucu olması açısından en tercih edileni polyesterdir. Sesi biraz düşürdüğü bilinse de neme, tezene ve tırnak darbelerine karşı koruyucu olması açısından tercih edilir. Polyester, sazın üzerinde ince bir tabaka halinde bulunmalı, kesinlikle kalın olmamalıdır.
Az da olsa kullanılan kamalak cila ise, sesi daha az etkilese de koruyucu değildir. Ve özellikle amatör müzisyenler için tercih edilmemelidir. Birçok ustanın kullandığı vernik ise pek denenmemiş ve sıra saz tabir edilen düşük kaliteli sazlarda kullanılmaktadır.

7. Perdeler
Bağlama boylarına göre perde kalınlıkları değişebilse de en çok tercih edilen 38-40 cm.lik tekne boyuna sahip bağlamalar için uygun perde kalınlığı 0,35-0,40mm çapında olanlardır. Perdeler yerinden çok zor oynayacak şekilde sıkıca ve üstüste gelmeyecek şekilde direkt doğru yerlere bağlanmış olmalıdır.

8. Desen süs ve filotalar
Birdönem modaya dönüşmüş olan ve biraz da alıcıyı cezbetmek için yapılan değişik süs ve desenler bu gün, yapan ve çalan iyi ustalar tarfından tercih edilmemektedir. Genel eğilim enstrümana yakışan bir sadelikten yanadır.
Yine de ille de desen diyenler bilmelidir ki plastik, metal gibi doğal olmayan hiçbir madde bağlamada kullanılmamalıdır. Sap üzerinde hakiki sedef, üst-dip eşik ve kafeste kemik; (isteyen ve fiyat farkını önemsemeyenler için) kullanılabilinir. Ağacın boyanması, kalemle filota (çizgi) çekilmesi ise hiçbir iyi ustanın yapmayacağı bir işlemdir.

9. Elektirikli ses yükselticiler
Bağlama satın alan birçok amatör müzisyenin yaptığı bir hata da hiç kullanmayacakları halde eşik altı ve fişmen denilen, yalnızca sahne için gerekli olan aletleri bağlamalarında istemeleri veya bunlara sahip bağlamaları daha tercih edilir sanmalarıdır. Bu aletlerin bağlamanın dogal akustik sesini olumsuz etkilediğini ve fazladan bir maliyet içerdiğini unutmamalıdırlar. Ayrıca elektronik teknik hergün gelişip değişmekte. Bağlamanızdaki bu tür bir alet birsüre sonra eski ve tercih edilmez olabilmektedir.

10. Ses
Bağlamadaki ses rengi ve ses gürlüğü tamamen kişisel bir tercihdir. Herkes gürlükten ilk anda etkilense de gür sesli bir bağlama herzaman iyi bir bağlama olmayabilir. Tabii ki belli bir gürlük gereklidir. Ama tınıdaki bağlamaya yakışır ton ve renk, gürlük kadar, hatta daha da önemlidir.
Bilinmelidir ki bağlama çalan birçok usta için iyi bir ton, yumuşaklık ve denge; yorucu bir gürlükten önce gelir.
Siparişle kişiye özel yapılan bağlamalarda ses rengi,ton ve gürlügün nasıl olacağı ise yapan usta dahil hiçkimsenin tam olarak önceden kestiremeyeceği birşeydir.

Son olarak belirtmekte yarar var ki her fiyat ve amatöründen profesyoneline her müzisyen için bağlama üreten bu sektörde yukarıda yazdıklarımız 1. sınıf bir bağlamayı tanımlayan özelliklerdir.
Her seviyede çalan olduğu gib,i her seviyede yapan da olacaktır.
Avrupa standartında aynı malzeme ve işciliğe sahip el yapımı bir 1. sınıf kemanın birkaçbin euro olduğu düşünülürse, gerçek 1. sınıf bağlama yapan ustalara fiyat konusunda pek de haksızlık yapmamak gerektiği kolayca anlaşılabilinir.

Eskiler hep söylerler ki, bir bağlamayı bağlama yapan, onu yapan usta kadar çalan ustadır da. Ve bizce bir müzisyen için, kendini istediği gibi ifade edebildiği bir saz; fiyatı, sesi ve görüntüsü nasıl olursa olsun o kişi için iyi bir sazdır.
Ve iyi bir bağlamaya sahip olanlar onu artık maddi değerlerle ölçmezler.

BAĞLAMA


Bu mesaj şu anda yayında değildir. 'Bağlama'

Anadolu da müziği hem felsefi ve kültürel, hem de müzikal açıdan bir çalgı aleti ile anlatmak istesek bu hiç kuşkusuz Bağlama olurdu.
Anadolu Halk Müziği çalgıları içinde 'Telli-Tezeneli' sazlar sınıfına giren Bağlama, hem bir çok ayrı boyda sazdan oluşan geniş bir ailenin genel adı, hem de bu ailenin bir ferdinin ismidir.
Bağlama yı tarihsel süreçte incelediğimizde, adı ilk olarak Dede Korkut hikayelerinde gecen Kopuz´a ulaşırız. Yaklaşık 2000 yıllık bir geçmişi olan ve birden çok telli saz türünü kapsayan kopuz, Orta Asya´daki Türk boyları tarafından kullanılmış ve yine onlar eliyle Anadolu´ya gelmiştir.
Orta Asyalı eski Türk kavimlerine ait inanç sistemi olan Şamanizm´e baktığımızda, bireyin toplum, doğa ve doğaüstü olaylarla ilişkisinde her bakımdan önemli işleve sahip bir ikili göze çarpar: Şaman ve Kopuz.
Kopuz eşliğinde Şaman tarafından özel ezgi ve sözlerle yönetilen danslı ayinler; şiir, müzik ve dansı da aşan mistik ve dini bir karaktere sahiptir. Müzik, şiir ve dansın; büyü, hekimlik, iyi ve kötü ruhlarla iletişim faaliyetiyle içiçe geçtiği bu ayinlerde şaman ve kopuzun işlevi, bireylerin mistik inançlarına kutsal bir misyonla aracılık etmektir.
Şamanizm'in dünya görüşü içerisinde merkezde yer alan kopuz kültürü, doğumdan ölüme dek her alanda, hastalıkların tedavisinden savaş meydanlarına kadar her insani etkinlikte söz sahibidir. Bugün elimizde olan bağlamanın atası da, yukarıda kısaca değinilen dünya görüşünün, kendisinde sese dönüştüğü ve yayla çalındığında «Iklığ» adını alan Kopuz'dur.
Su kabağını oyarak, ince bir deri gerip, sap eklemek ve at kılı teller geçirmek suretiyle kopuzun ilk formunu ortaya çıkartan bir estetik duyuş ve arayış; iletişimin kısıtlı olduğu sözlü kültür geleneği içerisinde, uzun,doğal ve serbest bir değişim ve gelişim sürecinden geçmiş; Anadolu ruh ve kültür potasının şimdiki şeklini verdiği bağlama ile de kültürel ve müzikal açıdan son haline ulaşmıştır.


Tarihsel süreç içinde ırızva, bozuk, bulgari, dutar gibi isimler taşıyan bağlama ailesi için Anadolu`da bugüne dek gerek tel sayısına: 'ikitelli', 'üç telli'onikitelli' gibi; gerek boy ve akorduna: cura, çöğür, bağlama, bozuk, tambura; gerekse mekansal özelliğine göre: divan sazı, meydan sazı gibi isimlendirmelere rastlanır.
Bugün ise binlerce yıllık teknik, kültürel ve müzikal birikimi ile bağlama, özellikle Anadolu´da gelişen zengin otantik tavır ve düzen(akort) çeşitliliği, değişik formdaki geniş ailesi, tezene ve el ile çalış tekniği ile çok yönlü bir icra ve ifade birikimine ulaşmıştır.
Özellikle genç kuşağın her geçen gün artan yoğun ilgisi, ve buna bağlı olarak oluşan yapım atölyeleri, akademik eğitim kurumları, ve usta icracıları ile özellikle son 30 yılda her açıdan son derece hızlı bir gelişim gösteren ulusal sazımız, uluslararası arenada da gitgide daha geniş bir yer edinmektedir.

BakınTurgut GÜNAY ne kada güzel anlatmış Bağlamanın anadolu ile olan bütünleşmesini.

Her sevgi bir düğüm atmış koluna
Dokundukça inler yarası vardır
Irak gönüllerin uçurumuna
Ezgiden bir köprü kurası vardır

Aslı saçlarını yönüne sermiş
Altı tel koparıp göğsüne germiş
Kerem yarasından bir kabuk vermiş
Sızlaya sızlaya vurası vardır

Aşık sofrasında bir ayak olur
Şenlik bırakanda Sümmani alır
Humarı kan ile karışıp kalır
Atadan toruna süresi vardır

Veysel ile yumup iki gözünü
Görür gerçeklerin gizli yüzünü
Emrah ile gamda tartar özünü
Ağır yükü hafif darası vardır

Ak kuşlukta abdal öğütlemesi
Kara günde kardaş ağıtlaması
Kızıl tanda Avşar yiğitlemesi
Nefesi nidası narası vardır

Bozok yaylasında çamlarca uzun
Bir tütün kesilir çektiği hüzün
Nice ki orda bir sürmeli gözün
Gönlüne yansımış karası vardır

Şeker Dağı acı sözden bıkanda
Etekleri misket misket kokanda
Ardıçtan kovalar inip çıkanda
Her kuyu başında sırası vardır

Söğüt Çarşısında günle erenler
Zile düzlerinde burçak derenler
Ankara'da dama bulgur serenler
Dostudur hal hatır sorası vardır

Beşparmak’ta gümüş mavzer kesilir
Çatal yüreğine barut basılır
Alt teli bir tetik olup kasılır
Bengide patlamak töresi vardır

Yol üstü inerken Kelkit bucağı
Bağrına saplanır bir bağ bıçağı
Eğin dedikleri gurbet ocağı
Iraktan el sallar göresi vardır
Çarşamba’ya yağmur yağar sel alır
Yama´dan dolanır bayır bel alır
Çorum’da Dürdane kızdan el alır
Yanyana halaya giresi vardır

Muş'un yokuşunu çıkmış yorulmuş
Narman'da bir güzel görmüş vurulmuş
Ürgüp'te önüne tuzak kurulmuş
Göğsünde üç kurşun beresi vardır

Engeller koymuyor yol sarp o yaya
Ziganalar sisli Kop kaya kaya
Bayburt’ta üç günü dönmüş üç aya
Kaygulanıp tütün sarası vardır
Fırat hoyrat akmış o hoyrat akmış
Urfa gibi göz göz Mardin'e bakmış
Diyarbakır sıcak kibritsiz yakmış
Harput'un çayında çırası vardır

Şahin yuvasında baykuş tünerken
Antep sınırlardan gazi dönerken
Tokat bir yabancı yüze inerken
On beşliler ile kurası vardır

Gence’de topraksız lale örneği
Tebriz’de bayraksız kale örneği
Kerkük’te ceylansız bala örneği
Öksüz tarı tutsak curası vardır
Nice ki ölüm var er geç kaderde
Bir içli ağıtla susar son perde
Karacaoğlan'ın yattığı yerde
Sonsuza dek nöbet durası vardır

Turgut Günay

Eski Türklerde arka taş olarak söylenmekte idi, ok atmak için arkanı sağlam yere dönmek/yaslamak anlamında kullanılırmış, zaman içinde bu ARKADAŞ olarak değişmiş ve dilimize yerleşmiştir,

arkadaşlık uyumun ve uygarlığın göstergesidir,

Ve bir genç şöyle dedi: 'Bize arkadaşlıktan bahset.
'Ve o cevap verdi: 'Arkadaşınız cevap bulan gereksinimlerinizdir.
O sevgiyle ektiğiniz ve şükranla biçtiğiniz tarlanızdır. O sizin sofranız ve ocak başınızdır. Çünkü ona açlığınızla gelir ve onda huzuru ararsınız. Arkadaşınız sizinle içinden geldiği gibi konuştuğunda ne 'hayır' demek zor gelir, ne de 'evet' demekten çekinirsiniz. Ve o sessiz kaldığında kalbiniz onun kalbini dinlemek için sessizleşir. Çünkü arkadaşlıkta kelimeler susunca tüm düşünceler, tüm arzular ve beklentiler gürültüsüz bir sevinç içinde doğar ve paylaşılırlar. (iktibas)

Elektro Bağlama:
Elektro gitardan esinlenerek ortaya çıkmıştır, geleneksel olarak rağbet görmeyen bir formdur.Genelde uzun saplı 37-40 cm tekne bağlamaya elektronik manyetikler(ses yükselticiler) takılmasıyla oluşmuştur. Şehirleşme çaba ve sürecindeki varoşların bir dönem oldukça yoğun olarak yaşadığı arabesk müzik kültürünün de etkisiyle bir dönemler oldukça revaşta olan elektro bağlama günümüzde (halk müziği bilincinin ve beğenisinin de artması sonucunda) çok daha az rağbet görür olmuştur.

güzel atlar diyarı,

AVANOS = testi ve çanak çömlek diyarı (kör de bilir Avanos2un yolunu, testi bardak kırığından bellidir) kızılırmak kenarında salkım söğütler arasında testi kebabı yemeli :) :)
ÜRGÜP= şarabın en iyisi Mahsen şarapevinde :) :) ve kalesinden nefis bir görüntü sunar :) :

ZELVE= 2000 yıllık kiliseleri ve kaya oyma evleri ile sizi büyüleyecek)
GÖREME= mistik yapısı güleryüzlü insanları ve tatil köyü sakinliğindeki huzur veren ortamı ruhunuza devadır))

UÇHİSAR= Uçhisar kalesi bölgenin zirvesidir, kale güneyden 40, kuzeyden 101 metrelik görüntüsü ile muhteşem bir panaromik seyir sunar, güzel atlar diyarı ayaklarınızın altındadır...kale dediğimize bakmayın adı öyle fnm, kendisi devasa ir peribacasıdır :) :)
AŞK VADİSİ= günbatımı ancak bu kadar kızıl ve ancak bu kadar güzel olur, zaman geçmesin dersiniz ama güneşin düşüşünü tutamamak üzer sizi, seyr-ü sefadır,

ORTAHİSAR= Bölgenin 2. büyük kalesi, yada peribacası :) :)
MUSTAFAPAŞA=konakları ile anadolu mimarisinin sanat harikalarını gezmelisiniz,

SOĞANLI = kapadokya bölgesinin en güzel yerlerindendir, pek bilinmez ama kesinlikle gezilmeli, 90 tane civarında kaya oyma kilise olduğunu göreceksiniz, vede elbetteki metrelerce uzunluktaki kaya oyma evler, yada yeraltı kasabaları... :)

IHLARA= 7 km uzunluğunda dik duvarları olan bir vadi, 400 merdiven ile inilip çıkılıyor, onlarca kilise, yüzlerce kaya oyma ev, ve manastırların bulunduğu muhteşem bir vadi, nisan aylarında içinden akan çayın suları serinlemek için birebirdir :) :)

tercih etmesem de, dünyaya terfi ettiğim gün :) :)

en kötüsü ise babama aldığım hürriyet gazetesini elimden alıp enseme okkalı bir tokat patlatan jandarma er'i :))

artık onun komutanlarının komutanı olan Evren paşa yı siz düşünün)))