Tatarlar hakkında… Tatar sözü, Cengiz Han’ın yenip kendine bağladığı zamânın uygar bir toplumu olarak, Orta Asya’da ortaya çıkmıştır. Bu Tatarların Türk oldukları söylenir. İlgi çekicidir ki, daha sonra Cengiz’in Moğollarına da Tatar denmeye başlanmıştır. Cengiz Han’ın büyük oğlu Cuci’nin ikinci oğlu Batu Han, Avrupa’ya sefer açıp Ural dağlarının batısındaki topraklara varınca, buralarda yaşayan bir kısım Türklerle karşılaşmıştır. Aslında, Batu ordusunun da yüzde yirmibeş kadarı Moğol iken geri kalanı Türk unsurlardır. Yâni Orta Asya Türkleri… Batu, Avrupalı Türklerle savaşmış ve kazanmıştır ama, sonuçta bu ikisi çok geçmeden karışıp kaynaşan tek bir toplum olmuşlardır. Yönetici sınıfa dayanarak yeni oluşan topluma da Tatar denmiştir. Toplumun diliyse, Moğol yöneticilere rağmen çoğunluğun konuştuğu Türkçe olmuştur. Bir Tatar organizasyonu olan Altınordu İmparatorluğu böyle kurulmuş ve hayat bulmuştur. Gün gelip de İmparatorluk dağılınca, ortaya yeni-yeni devletler ve hattâ milletler çıkacaklardır. Tatar, Özbek, Kazak… gibi. Bugün zaman-zaman Tatar ve zaman-zaman da ayrı bir toplum olarak anılan Nogaylar’sa, asıl olarak Tatarların köylüsü, göçebesi ve bu bakımdan Yörükleridirler. Tatarlar, yaşadıkları bölgeye dayanılarak ikiye ayrılmışlardır. Kırım Tatarları ve Kazan Tatarları diye. Bu ikisi arasında şöyle bir fark daha vardır ki, Kazanlılar Bulgar Türkleriyle Cengizlilerin karışımı, Kırımlılarsa Kuman Türkleriyle Cengizlilerin karışımıdırlar. Karışmak da iki şekilde oluşmuş ve gelişmiştir. Bir şekilde, Moğollar ve Türkler komşu olup aynı kültürü yaşamışlardır. Diğer şekildeyse, iki grup daha ileri gidip evlenerek genlerini karıştırmışlardır! Çehreleri nispeten Moğola benzeyen Tatarlar işte bu ikincilerdir. Diğerlerine çok kere Tatar bile denmemektedir! Altınordu’dan sonraki devletlerin en ünlüsü, gene Cengiz Han torunlarınca kurulan Kırım Hanlığı’dır. Türkiye’de yaşayan Tatarların yüzde yüze yakını da Kı-rım Tatarlarıdırlar. Diğer bir Tatar toplumu olan kuzeydeki Kazan Tatarları ülkemizde pek tanınmazlar. Çünkü oradan bize fazla göçmen gelmemiştir. Ancak, bunun yanında pek çok Kazan Tatarı târihimizde Türk olarak isim bırakmışlardır. Abdullah Taymaz, Abdülkâdir İnan, Ahmet Temir, Akdes Nîmet Kurat, Ayaz İshâkî İdilli, Grigoriy (Çoros) Gurkin, Halil İnalcık, İlber Ortaylı, İsmâil Gaspiralı, Nâdir Devlet, Reşit Rahmetî Arat, Saadet İshâkî Çağatay, Sadri Maksûdî Arsal, Sultan Galiyev… Bunlar, çoğu Kazanlı olmak üzere dünyâ çapında tanınmış akademisyen Tatar kimliklerdir. Kırım Tatarlarının pek çoğu hâlen Türkiye’de yaşamaktadırlar. Tatarlar arasından akademisyen, iş adamı ve sanatçı gibi hayli tanınmış kimlikler çıkmıştır. Bütün bir dünyâda olduğu gibi, bizde de en tanınmış kişiler sanatçılar ve özellikle sahne sanatçılarıdırlar. Bu açıdan bizde de en tanınmış Tatar, asıl adı Fahrettin Cüreklibatur (yürekli yiğit) olan sinema sanatçısı Cüneyt Arkın’dır. Tatar deyince bir de Giraylara değinmek lâzım gelir. Giray, Cengiz Han soyundan gelen Kırım Hanları ve onların âile bireylerine verilmiş bir unvandır ki, geçerliğini bugün hâlâ korumaktadır. Soyun kimi mensupları, atalarından mîras Giray'ı soyadı olarak kullanmaktadırlar.
Her ne kadar Türkmenler tatarlarla anlaşamaz denilse de... Belki de en çok anlaştığım hatta tek anlaşabildiğim ve güvenebildiğim insan tipi.. Dostum, birçok sevdiğim insan, güvenebilip sırlarımı verebildiklerim tatardır... Gerçi çok tatar tanımıyorum ama tanıdıklarımda durum böyle... Birinin yani benden 23 yaş falan büyük olmasına ve hocam olmasına karşın 'sen, dostum' diye hitap edebildiğim tek hocam... Diğeri yine benden 20 yaş civarları büyük sanatçı ve çok çok sevdiğim bir şahsiyet... Özellikle akrep burcunda olanları çok iyi sırdaş oluyor...
Hazar denizinin kuzeyinden göç eden Türk topluluğu. Tarih boyunca son derece etkili devlet kurmuş ve geniş bir coğrafyada yaşamışlardır. Stepte (Bozkırda) Yaşayanına Nogay denmektedir. Bugün rusya federasyonunda Tataristan muhtar cumhuriyeti olduğu gibi Kırımdada özerk bölge bulunmaktadır. 'Dilde, işte, fikirde birlik' Prensibini ortaya koyan Gaspıralı İsmail bey Türk dünyasında millet kavramın gelişmesine katkıda bulunduğu gibi Türkiyedede Milliyetçiliğin teori haline gelmesinde Tatar aydınların katkısı büyüktür. 18 mayıs 1944 günü Stalinin emriyle Kırım Tatarları sibirya ve sovyetlerin çeşitli bölgelerine sürülmüş ve binlercesi daha sürgün yerine ulaşamadan tren katarlarında ölmüştür. Bugün Kırım Tatar milli meclisi başkanlığını Mustafa Cemiloğlu bey yapmaktadır lakin kırım sovyetler döneminde özellikle rus iskanına açıldığı için kırımın çilesi ve sıkıntısı devam etmektedir.
Tatarlar hakkında…
Tatar sözü, Cengiz Han’ın yenip kendine bağladığı zamânın uygar bir toplumu olarak, Orta Asya’da ortaya çıkmıştır. Bu Tatarların Türk oldukları söylenir. İlgi çekicidir ki, daha sonra Cengiz’in Moğollarına da Tatar denmeye başlanmıştır.
Cengiz Han’ın büyük oğlu Cuci’nin ikinci oğlu Batu Han, Avrupa’ya sefer açıp Ural dağlarının batısındaki topraklara varınca, buralarda yaşayan bir kısım Türklerle karşılaşmıştır. Aslında, Batu ordusunun da yüzde yirmibeş kadarı Moğol iken geri kalanı Türk unsurlardır. Yâni Orta Asya Türkleri… Batu, Avrupalı Türklerle savaşmış ve kazanmıştır ama, sonuçta bu ikisi çok geçmeden karışıp kaynaşan tek bir toplum olmuşlardır. Yönetici sınıfa dayanarak yeni oluşan topluma da Tatar denmiştir. Toplumun diliyse, Moğol yöneticilere rağmen çoğunluğun konuştuğu Türkçe olmuştur. Bir Tatar organizasyonu olan Altınordu İmparatorluğu böyle kurulmuş ve hayat bulmuştur. Gün gelip de İmparatorluk dağılınca, ortaya yeni-yeni devletler ve hattâ milletler çıkacaklardır. Tatar, Özbek, Kazak… gibi. Bugün zaman-zaman Tatar ve zaman-zaman da ayrı bir toplum olarak anılan Nogaylar’sa, asıl olarak Tatarların köylüsü, göçebesi ve bu bakımdan Yörükleridirler. Tatarlar, yaşadıkları bölgeye dayanılarak ikiye ayrılmışlardır. Kırım Tatarları ve Kazan Tatarları diye. Bu ikisi arasında şöyle bir fark daha vardır ki, Kazanlılar Bulgar Türkleriyle Cengizlilerin karışımı, Kırımlılarsa Kuman Türkleriyle Cengizlilerin karışımıdırlar. Karışmak da iki şekilde oluşmuş ve gelişmiştir. Bir şekilde, Moğollar ve Türkler komşu olup aynı kültürü yaşamışlardır. Diğer şekildeyse, iki grup daha ileri gidip evlenerek genlerini karıştırmışlardır! Çehreleri nispeten Moğola benzeyen Tatarlar işte bu ikincilerdir. Diğerlerine çok kere Tatar bile denmemektedir!
Altınordu’dan sonraki devletlerin en ünlüsü, gene Cengiz Han torunlarınca kurulan Kırım Hanlığı’dır. Türkiye’de yaşayan Tatarların yüzde yüze yakını da Kı-rım Tatarlarıdırlar. Diğer bir Tatar toplumu olan kuzeydeki Kazan Tatarları ülkemizde pek tanınmazlar. Çünkü oradan bize fazla göçmen gelmemiştir. Ancak, bunun yanında pek çok Kazan Tatarı târihimizde Türk olarak isim bırakmışlardır.
Abdullah Taymaz, Abdülkâdir İnan, Ahmet Temir, Akdes Nîmet Kurat, Ayaz İshâkî İdilli, Grigoriy (Çoros) Gurkin, Halil İnalcık, İlber Ortaylı, İsmâil Gaspiralı, Nâdir Devlet, Reşit Rahmetî Arat, Saadet İshâkî Çağatay, Sadri Maksûdî Arsal, Sultan Galiyev… Bunlar, çoğu Kazanlı olmak üzere dünyâ çapında tanınmış akademisyen Tatar kimliklerdir.
Kırım Tatarlarının pek çoğu hâlen Türkiye’de yaşamaktadırlar. Tatarlar arasından akademisyen, iş adamı ve sanatçı gibi hayli tanınmış kimlikler çıkmıştır. Bütün bir dünyâda olduğu gibi, bizde de en tanınmış kişiler sanatçılar ve özellikle sahne sanatçılarıdırlar. Bu açıdan bizde de en tanınmış Tatar, asıl adı Fahrettin Cüreklibatur (yürekli yiğit) olan sinema sanatçısı Cüneyt Arkın’dır.
Tatar deyince bir de Giraylara değinmek lâzım gelir. Giray, Cengiz Han soyundan gelen Kırım Hanları ve onların âile bireylerine verilmiş bir unvandır ki, geçerliğini bugün hâlâ korumaktadır. Soyun kimi mensupları, atalarından mîras Giray'ı soyadı olarak kullanmaktadırlar.
Mete Esin
Her ne kadar Türkmenler tatarlarla anlaşamaz denilse de... Belki de en çok anlaştığım hatta tek anlaşabildiğim ve güvenebildiğim insan tipi.. Dostum, birçok sevdiğim insan, güvenebilip sırlarımı verebildiklerim tatardır... Gerçi çok tatar tanımıyorum ama tanıdıklarımda durum böyle... Birinin yani benden 23 yaş falan büyük olmasına ve hocam olmasına karşın 'sen, dostum' diye hitap edebildiğim tek hocam... Diğeri yine benden 20 yaş civarları büyük sanatçı ve çok çok sevdiğim bir şahsiyet... Özellikle akrep burcunda olanları çok iyi sırdaş oluyor...
EN SAVAŞÇI TÜRK KAVİMİ EN ÇOK ŞEHİT VERMİŞ KAVİM TATARLER SÖZÜNDEN DÖNMEZ
Anadolu topraklarina yerlesen Tatarlarin kokeni Mogollardir.
çincede (tat) yabancı (ar) adam demektir
Tatar bar mı dep küm soray?
Bar men tatarman
Atın şanın pek tanıngan
Laş tatarman
Türkten özge toganım
Yok dünyada türkün özü öz kadası
Hazar denizinin kuzeyinden göç eden Türk topluluğu.
Tarih boyunca son derece etkili devlet kurmuş ve geniş bir coğrafyada yaşamışlardır. Stepte (Bozkırda) Yaşayanına Nogay denmektedir. Bugün rusya federasyonunda Tataristan muhtar cumhuriyeti olduğu gibi Kırımdada özerk bölge bulunmaktadır.
'Dilde, işte, fikirde birlik' Prensibini ortaya koyan Gaspıralı İsmail bey Türk dünyasında millet kavramın gelişmesine katkıda bulunduğu gibi Türkiyedede Milliyetçiliğin teori haline gelmesinde Tatar aydınların katkısı büyüktür.
18 mayıs 1944 günü Stalinin emriyle Kırım Tatarları sibirya ve sovyetlerin çeşitli bölgelerine sürülmüş ve binlercesi daha sürgün yerine ulaşamadan tren katarlarında ölmüştür.
Bugün Kırım Tatar milli meclisi başkanlığını Mustafa Cemiloğlu bey yapmaktadır lakin kırım sovyetler döneminde özellikle rus iskanına açıldığı için kırımın çilesi ve sıkıntısı devam etmektedir.
bide polatlı :))
Tataristan Cumhuriyeti; Rusya..
Kırım tatarları; Ukrayna..
Zeytinburnu..