Kültür Sanat Edebiyat Şiir

Saliha Yadigar 26.09.2006 - 17:15

Fikir yeterli değil, insanın doğasında olan ya da olmayan bir şey.

Cem Nizamoglu 13.03.2003 - 16:39

Sadelik fikri ile ilgili küçük çaplı bir inceleme yapalım:

Sadelik sözlükte isim olarak yalın olma durumu; edebiyatta ise yalınlık demektir.

Dinimizde hem Kuran anlayışında hem de süneti uygulama bakımından sadelik çok önemlidir, bu konu da Atatürk'ün söylediklerini kayda değer buluyorum: 'Milletimiz daha da dindar olmalıdır diyorum. Ama bütün sadelik ve güzelliği ile. Dinime, bizzat gerçege nasıl inanıyorsam buna da öyle inanıyorum. Şuura aykırı ilerlemeye engel hiçbir sey ihtiva etmiyor. Şu anda batıl itikatlardan oluşan ikinci bir din mevcuttur. Fakat bu cahiller sırası gelince aydınlatılacaktır.'

İslâmda, muaşeret (güzel geçinme) âdâbında müslümanların birbirleriyle geçinmelerinde ise samimiyet, tevazu, zorlanmama, karşılıklı yardım, nezaket, saygı, sevgi, hayırseverliğin yanında sadelik bir esastır.

Tevcid sözlükte bir şeyi süslemek, güzel ve hoşça yapmak anlamlarına gelir. Istılahta ise; kuvvet, zayıflık, şiddet, yumuşaklık vb. anlamlar yanında sadelik anlamına da gelir.

Budizm, Hindu dini gibi diğer dinlerde de sadelik çok önemlidir. Tabi her inanışta olduğu gibi madde daha baskın çıkarak mesala Hristiyanlık'da, ilk başta dinin kutsallığı ile keşişlerin sadelik fikri hüküm görmesine rağmen sonradan bölünmelerle, kilisenin kutsallığıyla bu ruhani ihtişamı örterek, her kuramda olduğu gibi insanları maddenin ihtişamı ile etkileme anlayışına gidilmiştir.

İngilizce'de simplicity yani basitlikle anlamına gelir ayrıca ilginç olan ignorance olarak sadelik anlamına da gelir ki esasen saflık, cahillik demektir. Tabi bu nokta çoğu modern sözlükte bahsedilmez. Fakat tahminimce eski sözlüklerde kilisenin etkisi olmuştur.

Menekşe sadeliği ve alçak gönüllülüğü temsil edermiş.

Kültürde sadelikle ilgili Nilgün Gedik bir yazısındaki paragraf dikkatımi cekti: ''Bizim kültürümüz minimalisttir, Anadolu, yaşam, geliştirilmiş araç gereç, mimaride minimaldir. Ne Türk kültüründe, ne Müslüman Türk, Anadolu Hırıstiyanlık veya Hırıstiyanlık öncesi kültürde teferruat yoktur. Güç ve gösteriş olabilir ama, sadedir. Oysa Avrupa'da bu sadelik yok, Gotik olsun Barok olsun abartılı teferruat görülür...'' Bu konuda 1850-1923 yılları arasında yaşamış ince ruhlu Fransız yazar Pierre Loti (Julien Vioud Pierre) sadelik konusunda Türkleri örnek göstermiştir: '...Sadelik içinde ihtişamı, sükûnet içinde hitabeti, zarif bir durgunluk içinde duygulu bir hayatiyeti ve pırıltılı bir hayat içinde kibar bir hakikati hissettiren yegane mevcut Türklerdir... ' Aynı şekilde Granville Murray de: '...Türkler'de sonsuz bir iyilik, şefkat ve sadelik hazinesi, güzel olan her şeye karşı derin bir merhamet mevcuttur...' ve TH. Gatuer da '...Türkler saffet ve sadelikle doludur...'

Modayla ilgili: 'Bir türlü bu işten kurtulamıyoruz. Ne kadar minimalizm, sadelik, natürellik bilmem ne de desek moda dünyasında karşımıza çıkan insanların çirkinliğinden kurtulamıyoruz' Nora Romi bu sözunden sonra kemikleri ortaya çıkmış kürdan olmuş mankenlerin resmini koymuş yazısına.

Bunun yanında tasarımlarda Dieter Rams, sadelik, anlaşılabilirlik, mütevazılık ve basitlik ve öte yandan ürünü kullanışlı hale getirme hedefindeki tasarımı savunur.

İnternet ortamında ise önce ideal olan sadelik, fonksiyonellik, kullanışlılık gibi kavramlar yerine daha farklı oluşumlara geçildi. 'Fanatik'ler, tartışmaların alevlenmesinde etkili oldu. Bu konulara olan ilgiyi daha da fazla noktalara çekti yani bir bakıma faydalı da oldu. Fakat bunun yanında, tartışmaların körüklemesiyle fikirlerin çok katı şekilde birbirinden farklıymış gibi ayrışmasına sebep oldu.

''Kompozisyonda sadelik, uyarlanan resmin anlam ve amacının ne olduğunu ilk bakışta anlamamıza denilmektedir...'' Gökhan Sert

Görülüyor ki yaşantımızda, sanatta, siyasette, dinlerde vb baska kuramlarda sadelik fikri her zaman önemli esaslardan birisi olmuş. Fakat ihtişam ve sadelik ruh dünyasının güzel bir armonisi olmasına rağmen günümüzde ya da tarihimizde görüldüğü gibi olayların gelişimine değil sonucuna bakılarak sondan başa gidilmeye çalışılmıştır. Yani sadelikteki ihtişam kaybedilip, altın, boyama, yalan, abartma gibi süslemelerle ihtişama ulaşılmaya çalışılmış, çalışılıyor...

Ayrıca sadelikle ilgili sözler:
'Hiç bir şey büyüklük kadar sade değildir. Sade olmak, büyük olmaktır.' Emerson
'Sadelik, iyilik ve doğruluk olmayan yerde büyüklük (özgürlük) yoktur.' Lev Nikolayeviç Tolstoy
'Tevakkî (çekinme) deyiminde yorgunluğa katlanma, ittikâda sadelik vardır. ' Elmalılı M. H. Yazır
“Allah-u Teâlâ’nın bize ihsan ettiği nam ve şöhret, müslümanlığa âittir. Kendi şahsım için sadelik kâfidir.” Hz. Ebu Bekir
'Birinde sadelik esas iken diğerinde renk ve süs esastır.'...