Kültür Sanat Edebiyat Şiir

Salih Yıldırım 30.01.2007 - 09:32

Aracı kişi

Parlemento tarafından atanmış kamu denetçiside denilebilir

Talha Yasin 07.12.2006 - 23:00

bizim orlarda bibilen yada çok bilenlerin yaptığı işi devlet adına yapan birey dimektir.
ülkemizde bu bireyde sanırsam sölüyman demireldir.

Seu Kuyt 30.09.2003 - 11:22

Folter Osmanlı'da bunun örnekleri görüldüğü iddia olunuyor demiş, ben de okuduğum bir yazıdan bunu teyit etmek için bir parçasını(aslında tamamını :))) iktibas ediyorum:

Ombudsmanlık ‘yolsuzluklara’ çare olabilir mi?

Galip Demir

Ombudsman, genel anlamda yönetimin ağır baskısı altında ezilen yurttaşların, haklarını daha kolay yollardan aramasını sağlayan bir kurumdur. Kötü yönetimden kaynaklanan birtakım usulsüzlükler sonucunda vatandaşların zor durumda kalması, onların haklarını koruyacak güvenilir bir korunağın bulunmaması, her zaman sorun olmuştur. Görevini kötüye kullanma, rüşvet, rant sağlama, hırsızlık... gibi yolsuzluklar hep kötü yönetimler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Kötü yönetimin bir ürünü olan yolsuzlukla mücadelede en etkili önlemin ombudsman olduğu kabul edilmektedir. Ombudsmanın aynı zamanda demokrasinin gelişmesinde, sivil toplumun oluşmasında önemli katkıları tespit edilmiştir.
Ombudsman İsveç dilinde delege, avukat, temsil etme yetkisi verilen kişi anlamına gelmektedir. Kurum olarak da parlamentoyu temsil eden büro anlaşılır. İspanya’da halkın savunucusu, Avusturya’da halk avukatı, Fransa’da arabulucu... Türkiye’de ise kamu hakemi, kamu denetçisi, halk gözlemcisi denmektedir.

İsveç’te 1713 yılında kurulan ombudsmanlık ülkede yolsuzluğun had safhaya ulaştığı bir dönemde kurulmuş, başarılı olunca da 1809’da anayasal bir kurum haline getirilmiştir. Daha sonra İskandinav ülkelerinden Finlandiya 1919, Norveç 1959, Danimarka 1954 yılında ombudsmanlık sistemine geçmiştir. Bu kurum 1962 yılında bir sıçrama yaparak Avrupa’dan Pasifik’e atlamıştır. Yeni Zelanda da Danimarka’yı örnek alarak kendi ulusal değerlerini koruyan bir ombudsmanlık bürosu kurmuştur. Parlamento Komiseri adı altında 1962 yılında kurulan büro, birçok hükümet birimini denetim ve gözetim yetkisine sahip kılınmıştır. İngiltere’de 1954 yılında Tarım Bakanlığı’ndaki görevlilerin, köylülere ait olan bir araziye hukuk dışı yollardan el koymalarıyla ortaya çıkan skandal, ombudsmanlık kurulmasında etkili olmuştur. Ombudsmanlık kurumunun demokratikleşmede, şeffaflaşmada bilhassa yolsuzlukla mücadeledeki başarısı daha fazla göz ardı edilememiştir.

Demokrasi-ombudsmanlık ilişkisi

Ombudsmanlık ile demokrasinin gelişmesi ve yolsuzlukların azalması arasında bir bağ kurulabilir. Demokrasi mi ombudsmanlığı meydana getirdi; yoksa ombudsmanlık mı demokrasiyi olgunlaştırdı? Demokrasi tarihine bakıldığında görülür ki, eğer sivil toplum olmasaydı, ombudsmanlık kurulamaz, demokrasi gelişemezdi.

Kötü yönetimlerde kamuda görev yapan liyakatsiz yöneticilere geniş yetkiler verildiğinde, görevlerini kötüye kullanma ihtimali artmaktadır. Görevlilerin yetkilerini kötüye kullanmalarının önlenmesinde hem yargı denetimi hem de yargı dışı denetim olan ombudsman denetimi kaçınılmaz hale gelmiştir. Çünkü ombudsman, görevlinin keyfi tutumunu, görev ihmalini gözler, yasayı yorumlar, hukuk ve hakkaniyet ilkelerine uygunluk yanında yerindelik denetimi yapar.

Türkiye’de hırsızlık, rüşvet, zimmet, dolandırıcılık, kayırmacılık, yiyicilik... v.b. her türlü yolsuzlukla mücadelede başarı kazanılması hemen hemen imkansız gözükmektedir. Ülkede rejimi tehdit eder boyutlara varan bu hastalık birçok kurumu sarmış durumdadır. Her hükümet değişiminde bir öncekinin yolsuzluklarını ortaya çıkarmakta, buna karşı duyulan tepki ve infial belli bir süre devam etmekte daha sonra gündem değişerek yapılan çalışmalar, alınan önlemler rafa kaldırılmaktadır.

Görünen o ki şu anda yolsuzlukla mücadele edecek olan yargının eli kolu bağlanmıştır. Bunun sorumlusu bürokrat ve siyasetçidir. Adalet Bakanı Cemil Çiçek, yolsuzlukların temelinde siyasetçi, bürokrat ve yargı ayağının bulunduğunu, yolsuzluklar karşısında çaresiz kalındığını itiraf etmiştir. Herkes suçu yargının üzerine atmakta, yargıdaki olumsuzluklardan bahsetmektedir. “Avukat tutmayın, hakim tutun” gibi, tüm yargıyı töhmet altına sokan yaklaşımlar yanlış ve tehlikelidir.

TBMM’de ‘Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu’ uzun süren çalışmalar sonunda bin sayfayı aşan bir rapor hazırlamış, raporda geçen hükümet dönemlerinde vaki olan yolsuzluklar tespit edilmiş ve yolsuzluk çeşitleri üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada gelecek yolsuzluklar için herhangi bir önlem ortaya konulamadığı gibi komisyonun çalışmaları sırasında bile bir bankanın içinin boşaltıldığı görülmüştür.

Devlet Planlama Teşkilatı tarafından AB’nin kendi bünyesinde ve üye ülkelerde kurulan ombudsmanlık kurumunun Türkiye’de de kurulması önerilmektedir. Ne yazık ki böyle bir kurum henüz kurulamamıştır.2000 yılında TBMM’de bu konuyla ilgili bir yasa taslağı hazırlanmış, ilgili komisyonlarda görüşülmüş; fakat kanun halini alamamıştır.

Türkiye’de ombudsmanlığın kurulamaması akla birtakım soruları da beraberinde getirmektedir. Acaba bazı kurumlarda kokuşan ve yıllardan beri süren ahlaksızlıkların önlenmesi istenmemekte midir? Ombudsmanın da yolsuzluk yapmasından, yakınlarına rant sağlamasından, taraf tutmasından, hakkaniyete riayet etmemesinden mi çekiniliyor? Halbuki ülkemiz genelinde liyakatli, bilgili, güvenilir vb. ombudsman özelliklerini yaşam biçimi yapan dürüst kimseler vardır. Ombudsmanlık ile halihazırda kurulu bulunan öteki bağımsız denetim kurullarını karıştırmamak gerekir. Bu kurulların hiçbirinin halk ile ilişkisi yoktur, bu nedenle de halkın şikayetlerine bakmamaktadır. Sayısı bir hayli kabarık olan bu kurulların neye yaradığını halk da bilmemektedir. Aslında BDDK, SPK... gibi bağımsız kurulları toplumun yararına çalışır konuma getirebilir, bu da ancak bu kurullara seçilecek kişilerin nitelikleri seçiliş biçimlerinde gösterilecek hassasiyete bağlıdır.

Ombudsmanlık Kurumu Osmanlı’daki Ahilik Kurumu’ndan esinlenerek hayata geçirilmiştir. Ahilik Kurumu’nun liderinin seçimi demokratik usulde yapılır, göreve getirilen kişide, dürüstlük, liyakat, tarafsız olma özellikleri aranırdı. Bağımsız ve tarafsız bir kurum olarak faaliyet gösteren ve aynı zamanda sivil toplum kuruluşu olan Ahilik, devlet ile vatandaş arasındaki sorunların çözümünde, hakların korunmasında halkın vekilliği görevini yerine getirmiş, halkın gözlemcisi durumuna gelmiştir.

Temeli Ahilikte...

Osmanlı’daki Ahilik kurumundan esinlenen İsveç Kralı 12. Karl, ülkesinde kendisinin yokluğunda baş gösteren yolsuzlukların önlenmesinde Ombudsmanlık Kurumu’nu kurmuştur. Avrupa Birliği Baş Ombudsmanı, ombudsmanlığın Osmanlı’daki bir kuruma dayandığını 2003 yılı AB Ombudsmanlar Toplantısı’nda, TBMM İnsan Hakları Komisyonu Sn. Başkanı Mehmet Elkatmış’ın sorusu üzerine cevaplamıştır. Dolayısıyla bahsolunan kurumun bir şubesi olan Dünya Basın Ombudsmanları 15 Eylül 2003 tarihinde İstanbul’da toplandığında ne yazık ki gelen basın ombudsmanlarına bu kurumun Türk tarihine dayandığı bilgisi verilememiştir. O halde bu toplantının Türkiye’de olmasının ne faydası olmuştur? ..

Ombudsman Aranıyor” kitabı yazarı

17.09.2003 /Zaman

Tarhan Tekelioglu 30.09.2003 - 02:07

OMBUDSMAN NEDİR?


İlk Ombudsman,1809'da İsveç'te kuruldu.1950'ye kadar İsveç ve Finlandiya'da bulunan sistem, sonraları yaygınlaştı. Günümüzde 90'ı aşkın ülkede ulus, bölge, şehir, belediye ve sektör bazında uygulanmaktadır. Avrupa Birliği bünyesinde de bir Ombudsman oluşturulmuştur.Ombudsman sistemi; kamu yönetiminde, merkezi idare organları, personeli veya onun adına hareket eden diğer makamların kötü yönetiminin sonucu olarak haksızlığa uğrayanların şikayetlerini inceleyen kurumdur. Sistemin yaygın olan şekli parlamento ombudsmanlığıdır.Sistemin Özellikleri:İdarenin, kendi iç denetim yolları ve yargı denetimi dışında denetlenmesini içerir.-Genellikle parlamento tarafından seçilir.-Özerk bir yapıya sahiptir.-Başvuru üzerine veya kendiliğinden harekete geçer.-Şikayet sahipleri Ombudsman'a kolayca ulaşabilmelidir.-Çalıştığı konu ile ilgili her tür bilgi ve belgeye ulaşabilmelidir.-İnceleme yapmanın dışında yasal bir yetkisi yoktur.-Yapılan araştırma ve sonucu taraflara bildirilir. Karar doğrultusunda idareye önerilerde bulunur, sonucu kamuoyuna duyurur. Kamuoyuna ve medyaya yapılan açıklama Ombudsman'ın etkinliği için önemli bir araçtır

Tarhan Tekelioglu 30.09.2003 - 02:01

memleketimizde özellikle son 10 yilda kullanilmaya baslanan bir terim...
Mahkemelerin masraflari, islemlerin uzun sürmesi, kararin uzun zaman almasi gibi engeller dolayisiyla perakende ticarette kaziklanan müsteriler icin bir sikayet merci bulunamiyordu..
Tamamen adam smith'in gizli elinin inisiyatif ve insafina terk edilen tüketiciyi onun parmaklarinin tekelinden kurtarmak icin kurulan minyatür mahkemeler...
tüketici mahkemeleri de denebilir..

Osmanlida eskiden bunun örneklerinin bulundugu iddia olunuyor.