Kültür Sanat Edebiyat Şiir

Fatih Yılmaz 17.03.2007 - 18:11

Orta Çağ İslam sanatı üzerine bir araştırma, desenlerde kullanılan geometrik motiflerin yüzyıllar sonra modern matematikte temelleri atılan geometrik kavramlara dayandığını ortaya koydu...

ABD'de çalışan araştırmacılar 15'inci yüzyıldan kalma desen örneklerinin kuazikristalin geometrinin matematik formüllerini kullandığını söylüyor...Belki sanatçılar desenlerin dışa vurduğu matematik teorilerinin bilincinde değildi fakat sezgileriyle çok karmaşık geometri formüllerine ulaştıkları anlaşılıyor...

Science dergisinde yayımlanan araştırmaya göre İslam dünyası 12'inci yüzyılda sanat ve matematikte bir dönüm noktasından geçiyor...

Harvard Üniversitesi'nden Peter Lu, 'Hayret verici' diyor...

'Çinilerdeki desenler öylesine karmaşık matematik formülleri üzerine kurulu ki bunları ancak 20-30 yıl önce keşfettik'

İslam desenleri ve kuazikristalin geometri arasındaki bu yakınlık her ikisinin de sonsuza dek tekrarlanabilir bir düzeneğe yayılan çok köşeli simetrik şekiller içermesi...

Karmaşık İslam desenlerinde görülen çok köşeli yıldız motiflerinin pergel ve cetvel yardımıyla kurgulanan zigzaglı çizgileri temel aldığı düşünülüyor...

Peter Lu, 'Giderek karmaşıklaşan bir geometrinin evrimini desenlerde izleyebiliryorsunuz; önce çok basit motiflerle işe koyulmuşlar, ve giderek daha karmaşık bir hal almış' diyor...

Harvard'lı araştırmacının İslam sanatına ilgisi Özbekistan'ı gezerken gördüğü 16'ıncı yüzyıldan kalma çinilerdeki on köşeli motifleri daha yakından incelemesiyle başlıyor...

Uluslararası Uzay İstasyonu için fizik deneyleri tasarlayan Peter Lu, Türkmenistan'da bir uzay tesisini ziyareti sırasında bölgeyi gezme fırsatının olduğunu söylüyor...




'İslam sanatı 500 yıl ileri'



Saygın bilim dergisi Science'taki araştırmaya göre, İslam âlemindeki sanatçıların çinilerde kullandıkları geometrik desenlerin formülünü Batılı matematikçiler 500 yıl sonra keşfedebildi... Dergi, bu desenlere örnek olarak Bursa'daki Yeşil Cami'yi de verdi...


Camilerdeki 500 yıllık bilgiye Batı yeni ulaştı..

ABD'li araştırmacılar, Batı'nın 30 yıl önce keşfettiği geometrik bir sistemin, İslam bilim adamları tarafından Bursa Yeşil Cami gibi pek çok cami ve medresede, 500 yıl önce kullanıldığını ortaya çıkardı...

ABD'deki Harvard Üniversitesi'nden Peter Lu ile Princeton Üniversitesi'nden Paul Steinhardt adlı araştırmacıların yaptığı çalışmaya göre İslam dünyasındaki sanatçıların çinilerinde kullandıkları geometri bilgisine, Batılı matematikçiler ancak 500 yıl sonra ulaşabildi... İki bilim adamı bu tezlerine örnek olaraksa, Bursa'da bulunan Yeşil Cami'deki çiniler ile İran, Irak Afganistan ve Özbekistan'daki yapıtları gösterdi...


Düzensiz ve aralıklı...

Bilim dergisi 'Science'da yayımlanan bu ilginç araştırmaya göre, önceleri İslam sanatçılarının çinilerdeki bu şekilleri sadece pergel ve cetvelle yaptıkları sanılıyordu... Ancak ABD'li iki bilim adamı, mercek altına aldıkları yapılarda 'kuvasi kristal geometrisi' denilen ve düzensiz aralıklarla kendini tekrar eden bu sistemin kullanıldığını saptadı... Bu sistemi Batı'da ilk geliştirense, bundan yaklaşık 30 yıl kadar önce tanınmış İngiliz bilim adamı Roger Penrose oldu... Bu geometrik sistemde, 5 ve 10 kenarlı şekiller düzensiz ve çok büyük aralıklarla birbirini takip ediyor... Araştırmacılara göre, hayli karmaşık olan bu düzeni dev ölçekli düzlemlerde kullanmak ise çok büyük bir matematik bilgisi gerektiriyor... Ortadoğu ve Orta Asya'da bu çinilerin, cami ve medreselerde yapıldığının belirtildiği yazıda, bu geometrinin Batılı matematikçiler tarafından ancak 500 yıl sonra keşfedilebildiğine dikkat çekildi... Peter Lu, 'Bu sistem, çok da önem vermediğimiz bir kültürün aslında sandığımızdan ne kadar ileri olduğunu gösteriyor' dedi...