Kafka Dönüsümlü Afarizmolar Depdebesi

Alfabenin sinirli sayisinda, fotograf makinalarinin cekemedigi cama cerceveye ekrana görünür yere ve görünmeyen diger arka taraflara sigmayan, maddenin mana ile ilgili bütün hal ve evre boyutlarindan kendini uzaklastirip soyutlamadan yargi hükmü, görüs derinligi, hayal gücü, bakis acisi, ufuk genisligi, konusma dili, insan duyarliligi ve yazma yetenegi vardir. Taaa ki insan bu ucsuz bucaksizlik evreninde oldugu halde kendi varligini taniklik ettigi onca gerceklige kacaklar arayan ve kayiplar düskünü acizlige koyup, her kurdugu cümleye uygun tapinak; ve bu tapinaga kendini tümüyle kul kurban adanmislarla müsterisi ebediyete kadar itaatkar saglamlikta tanrilasmayi kestirip atmasin kendi kendine.

Bu eger böyle cereyan eder, bütün devinimini ve döngüsünü gerilim hatti yüksek kirinti atomcuklari carpismasina yikar devrederse, hep büyük kazanma ugruna kücüklük ve düsüklük gösterisi sergileyen ve bogdugu kiskac cenderesine kendini aradan cikararak nufus ettigi herseyi kendi gidisine birakarak kolay kolay HICKIMSESiZLIK kelepcesinden kurtulamayacagi anlamsiz-tanimsizligin tutsak tasiyiciligini sökülüp sürüklenir insan düzenekli devran.

Ki, tam da burayi böylece örüp örgütleyenler arasindadir ne yazik ki, Edebiyat basligi altindaki alfabesi sayili fakat ufku anlatimi izaha muhtac cardakta evsiz barksizligi dünya edinen Franz Kafka.

Tasrada Dügün Hazirliklari, Dava, Amerika, Sato, Ceza, Yargi gibi öykü-romanlarinin sonsuz karanligi ve sonu gelmeyen karamsarligi -neredeyse her yazip yayinladiklarinin ana malzemesi ve vazgecilmez konusu olarak sunup sergiledigi – örüp kurgulamayi kendine vazife edindikleri arasinda basyapitidir DÖNÜSÜM.

Orda ( her romancinin kurgu icindekilere kendini dagitip paylastiran rolüyle her karaktere kolayca ve diledigi gibi girip ciktigi gibi ) en basta kendisiyle birebir özdes GREGOR`un yanisira kiz kardesi GRETE, Kafka`nin oldugu ve olmak istedigi kisiligin adlaridir. Zaten bu ikisinden baska, romanda rol oynayan hic kimsenin ( kiracilar, isyeri müfettisi, kovulan mutfak hizmetciler yahut oda bakicilari) ; hatta anne ve babasinin dahi hickimsenin adiyla cagrilan ismi yoktur.

Nasil diler ve isterse, öyle bir inanilir güvenilir görüs ve bakis acikligina uygun görür ve uyanik tutar insan kendini. Cünkü kendinden öz kaynakli olmadikca, baski yahut yogurma türü her nerden kimden neyle olursa olsun dayanikligini tez zamanda harcar tüketir, devamliligi olmayan sürdürülemez tortu kalintilariyla cöker yikilir her hayal ürünü soguk ve soyut yapi. Bu yüzden de, damar kökleri her yapay sizmalarin veya yapmacik bogumlarinin idarelik suyu ve ekmegiyle devrani degirmeni dönmeyecek olan en belirgin seydir insan ve insan iliskilerini tasarlayip tedarik eden toplumsal hafiza.

Ullasmak istedigi büyük servet ve varlik sahibi olmaya elinden geleni ardina koymayarak kavustuktan sonra, bütün bir koskocaman hayattan tek bildigi `toplumda kabul görür sayginlik, kabul, güc ve kisilik sahibi olmak istiyorsan, en kisa yoldan nasil para kazanacaginin yolunu ilmini okuyup ögrenmelisin ` diyen ve buyuran babasi, Kafka`nin her ne kadar ancak sembolik kurgu kiskaclarinda karanligi ve kahri kendine yedire sindire fakat, ic kanamalarini kendi ölüsünün üstüne akitarak tepkisel tavir sergilemeyi kasilip kivrandigi `OTORITER ` baski ivmesi ,azap travmasi ve boyunduruga alma cenderesi, ömrünün bütün zamanlarini ondan hic bir pahaya kurtulamayacagi kodlayip isleyen iskence niteligindedir.

Bu yüzden isleyen kurgu aktariminda GREGOR`un cektigi azap, tanrisini kendi özel sakli bilinmezinde gizleyen numaralanmis ayetlerin, taaa babadan kalma ögütlere bogulu Oteriterligin enkaz aliskanligi tipolojisine bilinc altinda kalanlarindan sökülüp püsküren düsünce cikarimlarina hem tapinaklik hem de gizli peygamberlik eder gibi, AFORIZMA`larla büyüyüp genisleyecek olan ilerki zamanlara yirminci yüzyil baslarinda Franz Kafka adiyla not düser numara sirasi yazar.

Hemen hemen bütün öykü-romanlari, birden bire beklenmedik durumlarin tetikledigi olaylara ve gelismelre sürüklenir Kafka`nin. DÖNÜSÜM de öyle.

Cekoslavakyada dogar. Bohemya denilen HABSBURG hanedanliginin siyasal kültürel bütün gecmisi, O`nu cesitli sebeplerle Berlin dahil sanayilestikce kozmopolitik dönüm dolasim yükü artan ve arttikca büyük dünya savaslari gibi süreci sürükleyip kapiya dayayan sosyal kimliksizligin yitik ve kayiplariyla tanisir. Babasinin kisiligini kodladigi kisa yoldan parayi kolayca kazanmak ugruna Tip okumayi dener. Vazgecer Avukat olur. Vazgecer yazmaya baslar. Evlilik maksatli nisanliliklar dener. Yazma tutkusunu engelleyecegi ihtiyatiyla vazgecer. Ikinciyi dener, -birazda yakalandigi ince verem hastaligini bahane ederek- kapi alti araligindan mektuplasmayi anlasarak Melani`ye olan nisanliliktan da vazgecer. Bütün yazdiklarini zaten hayatin anlamsizligi, her sonuclanacak olan seyin karanlik bir yer oldugu, kurtulusun carenin olmadigi, insanin hicligi, degerler toplaminin ikiyüzlülügü üzerine kurdugu icin, en sadik dostu olan Max Brod`a yakilip yokedilmesi icin vasiyet etmisse de, Brod vasiyete uymayip o güne kadar tüm yayinlanmamislarin hepsini onun ölümünden sonra Edebiyat`in ilgi alanina sunmus.

Peygamberi kendini saklayan metinlerdi birden baslayarak Babaya Mektuplar halinde (cünkü bu köklü takinti, baba otoritesine `parayi en kisa ve kolay yoldan kazanmayi` kaziyip kamcilayarak Kafka`nin hic bir zaman icin asla kendi hayatina yetkin, özgün, özgür, kararli, etkin duygu düsüncelerle karsilayan ve gögüsleyebilen cözümlemeleri takinabilen yahut bulmus olan kisilige sahip olamayacagi dürtü kabusu ve güdüm bagimliligiyla ) devam eden kesin hükümlü metin cikarmalaridir Aforizmalar.

Aforizma birde mesela Kafka :
„ Dogru yolun üzerinde yürünecek maksat degil, insana celme takilmayacak olandir „ emir kararina hükmetmis. Yani celme takmadikca, istedigin gibi dibini oy, tabanini boz, niyetini yamult, hedefini ölüm zuluma kur, yeter ki senle yanyana yahut tersine, gidene takoz olma, ondan ötesi hic farketmez diyor.

Ücte :
„ Insanlarin en bas belasi iki olumsuzu vardir. Sabirsizlik ve Kayitsizlik bütün öteki bozukluklarin ana maddesidir . Hatta tek basina sabirsizliktir „ demis buyurmus. Yani tüm din tüccarlarinin sahtkarligi gibi Kafka`da, kendi dinini hayatin bütün ölüm zulüm yükleyen belalarina karsi sabrederek sindirmeyi üfürüp amentülemis.

DÖNÜSÜM`e gelecek olursak; bir gecenin erken sabahinda kendini bambaska bir yaratiga dönüsmüs böceklesmis kann ter icinde bulan Dört kisilik ailenin oglu Gregor, bütün hayati hic bir yere ve yerlesik inandiriciliga ait olmayan kac göc kovalama isinin tanitim, reklam, pazarlamacisi olarak calismaktadir. Gün boyu hinca hinc tren yolculuklariyla gecen mesaide cok iyi kazandigi geliri sayesinde, ilk en basta babasinin kendinden mutlu memnun oldugu ( tipki Kafka`nin babasinin terbiyesinden dogan sonucla ) ve annesiyle kiz kardesi Grete`nin her isteginin yerine geldigi, hic bir ise el degmeden ev hizmetcileri olan bir hayatin faturasini ödeyip masrafini tedarik etmekle mesguldür.

Ordan uyandigi bir günün sabahinda, kendisi disinda canli cansiz herseyin eskisi gibi ayni döngüde kaldigi, fakat konustugu halde hic kimsenin sesini duyup dilini anlamadigi gübre böcegine dönüsür. Anlayip kabullenene kadar kendi dahi ölümcül bocalamalardan gectikten sonra ve ayni bocalamayi tek tek ailesi de yasayip atlattiktan sonra, eve gelen isyeri müfettisinin raporu sonuci isinden kovulur. Sonra calismayi coktan unutmus olan evin OTORITE kumandasini elde tutan babasi en basta olmak üzere, annesi ve kiz kardesi sirayla kimi kahve garsonu, kimi dikis nakis, kimi Gregor`un biraktigi satis ve pazarlamacilik yapmaya, hizmetcileri bir bir evden uzaklastirarak gecimin kazanc yollarina düsmüs.

Aforizma Elli de :
„ dünya ile savasiminda dünyadan yana ol „ tembih ediyor. Yani sözkonusu insanliksa, boz kendinle arayi, hincini kendinden al, dövüs kapis kendi kendini yoket, ne gerek öl gitsin diyor.

Aforizma Yetmisdokuzda :
„ cinsel ask ilahi aska gözlerimizi kapatirrir. Insan tek basina cinsel aski yapamaz ama ilahi aski icinde olandan yapar ve yasar „..tespitini cikariyor. Oysa ki, bütün canlilarin en ilkel ve icgüdüsel dürtülerde dahi, soyunu sürdürme gibi en temel ve yasamsal sorumlulugu ve yükü vardir. Bu ikili cinsel iliskiyi gerektiren ve ilahi ask degilse nerden nicindir diye, akil fikir büyütmemis Kafka.
Sensende :
„ ` Gercek `yalansiz asla mümkün degildir. Yalani olmadan hicbir gercegin kendisini ögrenme yetenegi yoktur. „ saptayip buyururken, zitlarin hayat devinimini yoran ve derleyen agirlikli anlam bütünlügünü saglamakla beraber, Anne Sütü, hangi yalandan dogma gercektir. Sormayip dümdüz gecmis insani ve dünyayi Kafka.

Yüzbirde :
„ Günah ( kötülük ) görünür sekilde dogar büyür. Köklerine dokunup koparilmamalidir „ …buyurarak, yalana yanlisa ( etliye sütlüye ) kayitsiz ilgisiz kalarak yasanmasi güc hic bir zoru yahut zorbaligi asla silkeleyip kökünü kaziyip mihrakina , dokunmadan kendi halinde serpilip semirmesinin töresini embihini salgiliyor burda Kafka

DÖNÜSÜM `de, tarif edemedigi kiyameti aile efradiyla birlikte farkinda ola ola karsilikli bilinmezligin en cok birinci öznesi kisisini böcekleserek yasamaya mahkum ve degisim gecirmis GREGOR`un bakimi, beslenmesi, sagligi, huzuru gibileri hic kimsenin her tarafi pisleyip batirmasina ragmen üstlenen; ve bu sayede de o güne kadar ailede hicbir yetkin sayginligi olmayan ; -ve tüm oldu bittileri Baba rolünün otoriter profili Bay SEMSA`nin belirleyip, seklini sinirini vadesini kodladigi, ANNE rolüneyse sadece tüm olaylari aglayip sizlayarak - dikis nakis disinda bayilip düsmekten baska etkinligin pay edilmedigi- kiymete deger ÖZGÜVEN sahibi olmustur Grete.

Fakat aradan henüz bir kac hafta denilecek kadar bile zaman gecmeden, önce babasi böceklesmis Gregor`u görmeye tahammül edemeyerek ezip yoketme saldirganligi gösterir. Sonra Grete tüm sefkat merhamet ve `zamanla eskiye döner belki ` umudunu yitirirerek, artik bir sekilde bu cinnet azabinin nasil ne yolla olursa olsun bitirilmesi gerektigine yilar bikar usanir.

Bir aksam yemegi gecinmenin yolu olsun diye eve alinan kiracilara keman calarken Greta, ici disi pislik götüren kovugundan cikarak kiz kardesini dinleme heyecanina kapildigi yemekli müzikli yere varinca, kiracilarin tiksintiyle isaret ettigi gazaptan zar zor kurtarip yeniden kovuguna dönüsü sonrasi, insanligi ölmüs böcek olarak üzüntü kahir icinde son bulur hayati. Ortalikta kalan enkaziysa, herkesin hic bir sekilde varligina tahammül edemedigi, küfürü basarak gelip giden yeni ise alinmis ev temizlikcisi calar cöpe süpürür. Hemen ertesi günü, hafif hüzün ve keder sarsintisi sonrasini tirene binerek baslarindaki beladan nihayet kurtulmus sayarak, kizlarina koca bulmanin vakti geldigine karar veren; ve nereye gittigini bilmez tiren yolculuguna yükler bindirir , Gregor`un aile efradi.

Yazdiklariyla hayatin anlamsizligini, insanin hicligini ve gereksizligini, iyiyi güzeli hakki hukuku dogruyu arayip bulmanin mantiksizligini, yanlisi düzeltmenin budalaligini, varolan gerceklere boyun egmenin en saglikli ve kesin gecerli yol yordam olacagini, tüm yazdiklarinin basyapiti olan DÖNÜSÜM`de de fazlasiyla KARABASANLAR halinde alfabeye sigdirmaya calisip satirlara dizen KAFKA; yasadigi hayata taniklik eden insani hicbir kosulda akla fikre vicdana duyguya düsünceye iradeli ilgili konusan danisan yakinlik veya duyarlilikla , ne dahil , ne tutarli, ne etkin, ne kararli, ne hak sahibi yahut baglayiciliga müdahil olmasi gereken cesareti bilgiyi cözümü ve sorumlulugu umursayip önemsemeksizin, sadece SALT GERCEGi; yani olan bitene hic bulasip ilisilmeyen ne nasil yürür yüklenir sürüklenir veya sökülür giderse, oldugu gibi ( tikandigi yerde ) kendi gidisine terkedip birakmanin GERCEGINI anlatip yazmayi, en degerli ve kutsal sey olarak anlar ve algilar. Algiladigi gibi de yorar yasar ve yazar kendi tapinaginin kutsal ilahileri anlamina gelen AFORIZMALARIYLA birlikte Kafka.

Doksandörtte :
„Hayatin insana yükledigi en temel iki esas görevi vardir. Yasam evrenini kisitlayip daraltmak ve ne kadar büzülüp saklayip gizlendigine dair kendini denetim altinda kontrolede ve takipte tutmak „ diye özetlerken, ödünc ,haric, hic, kovulmus,yasam disina hapsedilmisligin bugünkü güncel insan tipini ve hayat döngüsünü tesis tayin ve arzetmis Kafka.

Aforizma Dörtte Kafka :

„ öbür dünyaya ölüp göcenler, bizi bekler cünkü bizim onlara götürecegimiz can ve kann suyundan beslenirler . Fazlalik olunca öte tarfta, ölenler bu tarafa sagilir fiskirirlar„ yazmis üfürmüs. Adeta hic kesfedilmemis tarikatin anatomisini, hickimse olmayan insana, ama tanrisi bilinen ( Kafka ) özel ve usul yerden esrarengizlik fisildamakta burda.

Yirmidokuzda :
„ kötüye kapi aralayan niyet senn degil , kötünündür „
Otuzda :
„ iyi , bir bakima rahatsizlik vericidir „ demekle, kisinin kendi hayatina dönük ne zaman nicin nerde ne yapip yapmayacagina dair irade yetkisini gecersiz kayitsiz kabiz ve kurak kilarak, her ne eder yaparsa hic sorumluluk almadan hep baskasini suclayacagi ve hemen devaminda iyi denen seyin zaten en basta insana yük ve bas belasi lanetlenmesi kutsal sey oldugunu vaftizliyor.

DÖNÜSÜM de yine Kafka, evde baslayip odalardan odalara kosusturup kovalasan ve tarif edemedigi cikmazdan yenildigi bilinmeze kaygi kabus ve endise yüklü , soguk uzak kalmaya cigirdan ciktigi yolla varacagi yeri hic bilmeyen kopmus bozulmus darmadaginikikta, bütünüyle var dünyasi ve insanligi disardaki hayattan tamamen SOGULARAK iletisimsiz aidiyetsizligin dibine batmis kapanmis, haritasi yeri gögü topragi yolu kuslari nehirleri baka sokaklari ve baska insanlari kilitli kaldiklari sonsuz endise karanligindan baska ve hic bir yeri göstermeyen; ve nasil basladiysa basladigi yerde biterken kimbilire sökülp giden tirene asilip tutunarak herseyi oldugu gibi birakan hikayesiyle, aslinda AMERIKA romani yazilma romanini kaleme aldigi sirasinda Romanin devamini getiremeyip boguldugu ve yazmaktan baska hic bir yerde dinlenip soluklanamayan kendi kendini birebir GREGOR`la özdesen hem ruh halini, hem de yitilik savrulmalarini özetleyip disa vurmakta.

Böceklesmeden de, degisip dönüsrek; ve hatta sonsuz degisim dönüsümleri kurduklari adaletsiz vicdansiz ahlaksiz soysuz yalan dolan talanlarin mecbur koyan mahkumiyetinde uyumlu uyusturucu popüler kültür yahut satilik edebiyat sanat siyasetler yozlasmalariyla afyonlayarak; vadesi sonsuz kiyamet güncesinde her yagmaci yikici soyguncu sömürücülerinin kader yazip insan modelledigi bugünün INSANLIKTAN azip sapip temelli cikma GERCEKLIGI; kendi haline seyredip giden bozgun azgin defin defilesi gibidir.

Ocak / 22