Ebu Cafer Hazin

Türk-İslam âlimleri serisi – 35

EBU CAF’ER HAZİN
D.? – Ö. (H. 360) M. 971

Hayatı hakkında fazla bilgi yok denir,
Horasan’ın Sagan’dan olduğu söylenir,
Emir Birinci Mansur Bin Nuh zamanında,
Nişabur’da vezirlik yaptığı bilinir.

Filozof Ebu Zeyd el-Belhi ona şerh yazmış,
Barış görüşmelerinde de görev almış,
Vezir Ebü’l – Fazl İbnü’l – Amid himayesinde,
Astronomi gözlemleri yapıp kitap yazmış.

O “İlmü’t – Teysir” dalında uzman sayılır,
Devrin âlimleri de ondan faydalanır,
Matematikte otorite kabul edilmiş,
Risaleleri günümüze ulaşmıştır.

Paraleller teorisini o hazırlamış,
Ömer Hayyam’ın övgüsüne mazharmış,
Onun eseri Arşimed’e ilham kaynağıdır,
Beşinci pusulayı teorik ele almış.

Fermant’ın Son Teorimi için çalışır,
Bu denklem ki tarih ötesine gider,
Eski hali iki üzerine kalmış,
Hazin sayesinde de denklem tamamlanır.

Kübik denklemlerini ilk kez o çözmüştür,
Sonraki hendeseciler bunu görmüştür,
Küresel dik açılarda sinüs teoremi,
Hazin’in emeğiyle de sonuç bulmuştur.

Rasat faaliyetlerinde başarılıdır,
Güneşin irtifaını hesaplamıştır,
Ekliptiğin eğimini de hesaplamış,
Âlimlere heyet başkanlığı yapmıştır.

Matematik ve astronomda eser vermiş,
Nuh tufanını detaylıca açıklamış,
Matematik altı, astronomda on üç,
İlme yön veren eserleri kaleme almış.

İslam, ilmin merkezine hâkim tek dindir,
İlimle iştigal edeni desteklemiştir,
Bağnazlığı ve yobazlığı kabul etmez,
İslam, ezel ve ebede hizmet içindir.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan