Yörük Kimliği Şiiri - Hasan Özçelik 2

Atalarımız Orta Asya’dan yaklaşık bin yıl önce göç ederek Anadolu’yu vatan edinmişlerdir. Torunları olan bizler de göçebecilik kültürünü hala devam ettirmekteyiz. Zamanın şartları göçebecilik kültürüne aksi yönde gelişmekte ise de insanlarımız bu kültürü özümsemiş, terketmek istememektedir. Osmanlı devleti de göçebecilik kültürünün azaltılması için çok gayretler sarfetmiş, ancak beklediği başarıya ulaşamamıştır. Demek ki bu kültür milletimizin genleriyle ilgilidir. ‘Yörük’ ifadesi yörümekten gelir. ‘Göçer, göçebe’ de yazın yaylaya, kışın sahile gidişi anlatır. Eski bir yaşantı tarzıdır. Değişen ekolojik şartlara göre yaşantıyı değiştirme gibi esasında zekice bir uygulamadır. Karadenizde Koçari, Aydında Koçarlı(Göçerli), Doğu Anadolu’da Gücari dağı veya yerleşim merkezleri bu kültürün yansıması adlardır. Siirtte yörüklere ‘Köçer’ denir. Bu yaşantı en çok Teke Yöresi halkında(bu günkü Burdur, Isparta, Antalya) görülür. Yörüklerin esas evcil hayvanı keçidir. Erkeğine ve erkeklik özelliği taşıyanına ‘Teke’ denir. İkinci derecede ‘Koyun’ gelir. Akkoyunlu, Karakoyunlu gibi aşiretler de vardır. Ancak yörükler dağlık alanlarda yaşadıklarından koyun da ova hayvanı olduğundan koyun üretimi sahil kesiminde tercih edilir. Genellikle keçi gündüz, koyun gece otlatılır. Göçebe yaşantısının çok zorlukları vardır: Öğrenilen bir bilgi genç kuşaklara çok zor aktarılır. Yazı dili ve kayıt tutma zayıftır. Arazi şartları gereği hastane, okul, yol, su, elektirik gibi pek çok imkândan yoksundur. Varı yoğu birkaç evcil hayvanıdır. Tarih belirli olaylarla hatırlanır. Mesela, keçiler Şubat-Mart ayında yavrular. Ekin biçimi, Pamuk çapası, Bağ bozumu, Zemheri, Koyun Kırkım zamanı, Gül açma zamanı gibi belirli dönemlere bağlı olarak belirtilir. Şiirde belirtilen ‘ayı tilki boğan’ ifadesi mecazdır. Dünyayı keyfine göre yönetmeye çalışan vurdumduymaz, kaba(ayı) ve entrikacı, düzenbaz, kurnaz(tilki) süper güçleri kastetmektedir. İstiklal savaşında yörüklerin hizmetleri ve fedakârlıkları her türlü takdirin üstündedir. Şiir Yörük Türkmen yaşantısını ülke genelinde anlatır ve konuşma dilinde yazılmıştır. Gelecek yıllarda bu şiirlerin önemli bir bilimsel kaynak olacağı düşünülmektedir.