Ali Doğan Budak Antoloji.com

Abdalan

22.08.2009 - 18:22

ABDALAN İSMİNİN ETİMLOJİK AÇIKLAMASI ve TARİHİ
Abdalan adının kökenine indiğimiz zaman Bizanslı, seyyah, elçi ve tarihçi Priskos onu Ephtalan diye adlandırmış ve Ak Hunlara da Ephtalanos demiştir. Bizans tarihçileri buradaki Eftal ismini Türk anlamında da kullanmaktadır. Bu Ephtalan adı sonraki zamanlarda Türk, Fars ve diğer Ortadoğu dillerinde Abdalan şekline dönüşmüştür. Bazı yazarlar ismin sonundaki (Abdal + an) ekinin Farsçadan geldiğini ve çoğul olduğunu iddia etmekte ve Abdallar anlamında kullanılması gerektiğini öne sürmek olsalar da, bu oldukça geçersiz ve yersizdir. Zira bu ad ilk defa Bizanslı tarihçiler tarafından kullanılmış olduğundan Farsça çoğul anlamına gelen (an) ekinin Abdalan adıyla ilişkisi kuralsızdır. Türklerin kurdukları devletler genellikle Liderlerinin, Hanedan ailesinin, bulunduğu bölgenin yada boylarının ismi ile anılmaktadır.
Örneğin;
Kurucu Lider İsmi ile anılan devletler:
* Selçuklular, Selçuk beyden alır,
* Osmanlı İmparatorluğu, Osman beyden alır,
* Timur İmparatorluğu,
Bölge ve Oymak ismi ile anılan devletler.
* Karamanlılar,
* Gazneliler
Ulus ismi ile anılan devletler.
* Göktürkler
Bu örnekleri çoğaltmak mümkün. Uar-Hun yada Ak Hun devletinin EFTALİTLER olarak anılmasında da bu olguyu görürüz. Son zamanlar da Ak Hunları inceleyen Tarihçi K.Czegledy, Ephtalit' adı, Sasanî imparatoru Peroz'u mağlup eden Hun hükümdarı Ephtalanos'tan alınmıştır demekte ve bu adın aslında, Eftalit paraları üzerinde görülen Hephthal-khion (EFTAL-HUN) olduğu ve birinci kelimenin sülale adını, ikincisinin de kavim ismini gösterebileceği bildirilmiştir. Bizanslı tarihçilerde Ephtalanos adıyla anılan
Hükümdara Türkler arasında Kün-Han / Gün-Han olarak, İranlılarda ise Aksungur / Aksuvar’dır denildiğini görürüz. Priskos’da ise Kün-Han Kougkhas diye anılmıştır.

Etalit / Hephtalan adının değişerek Abdalan’a dönüşme etkenleri.

Eftal = Abdal, yada Ephtalanos = Eftalan = Abdalan adı daha İslamiyet’ten önce vardır. Gerek Türk lehçeleri arasındaki farklılıklardan ve gerekse diğer dillerden Türkçeye yerleşen bir çok kelimede vurgu ve söyleyiş biçimiyle değişiklikler oluşturmuştur.

Örneğin;
01 - B ile V. İlişkisi: Eski Türkçedeki Eblenmek, yeni Türkçede yada Anadolu Türkçesinde Evlenmek olmuştur. Yada eski Türkçedeki Ovva yeni Türkçe veya bir başka lehçede de Oba yani Köy olmuştur.

02 – V ile F ve Ph. İlişkisi: Gene Türkçe lehçelerin bir kaçında V ile F de yer değiştirmekte ayrıca Urdi ve Fars dillerinde kullanılan V ve F yerine B ikame edilerek kullanılmaktadır. Eftal/Efdal = Ebtal/Ebdal

Roma veya Bizans dilinde F olarak okunmaktadır. Tıpkı Fransızcada CH’nin Türkçe de Ş okunması gibi. Bizans dil yazılımında (ph) , Farsça ve Türkçede F olarak okunduğu gibi.
Örneğin Bizans ve antik Yunanlı tarihçiler, FARS sözcüğünü PERS olarak aldandırlar. Yani, FARSLARA, PERSLER derler. Buradaki Pers sözcüğünü de PARS olarak yazarlar.
Ph=F ilişkisine bir örnekte antik Yunan dilinde Fırat Nehrinin yazılışıdır. Onlar Fırat’ı Euphrat yada Alfa (A) Alpha diye yazarlar. Alpha’nın bizdeki okunuşu ve Yunanlıların seslendirişi ise Alfadır.
Eski Türkçenin bazı lehçelerinde (f,v) sesleri yoktu ve Türkçe kökenli kelimelerde bu sesler (p ve b) sesleriyle karşılanıyordu. (eb-ev, bermek=vermek, bar=var, öpke=öfke vb..) Ama bugünkü Anadolu Türkçesinde F; artık P yerine, B de V yerine kullanılmaktadır.
Abdal = Avdel / Avdal

03 – D ile T ilişkisi: Gene diğer dillerden Türkçeye ithal edilen bir çok kelimede bulunan (T) , Türkçede (D) olarak çok yoğun biçimde kullanılmaktadır.
*** Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var *** sözü “ Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var “ şeklinde de kullanılmaktadır.
Eftal=Efdal Yada Ebtal=Ebdal şeklinde.

Bu açıklamalardan sonra Bizans tarihçilerinin Ak Hun’ların hanedan ailesi olan Abdalanlara Ephtalanos demelerinin nedeni böylece ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan, Yunanca da (b) harfi bulunmamaktadır. Bunun yerine V yada F anlamına gelen ve yerine göre değişen..Phs... kullanılmaktadır.
Örneğin: Yunanlar, Arnavutlara Alvanos (Alphanos) der, Ülkeye de Alvania (Alphania) , derler. Oysa Arnavutlar ülkelerine Albania derler.
Açıkladığım bu olgular Abdalan kelimesinin etimolojik olarak Epthalanos’tan (Ephtalan’dan) türediğini göstermektedir.

Han kelimesi Asya Halklarının hükümdarlarına verilen veya onlar tarafından kullanılan bir sandır. Genellikle Türk ve Çin hükümdarları için kullanılmıştır.. Örneğin; Mete Han, Oğuz Han gibi. Yada Bulgarları en büyük hakanı Han Hasparuh / Asparuh Han gibi. Han Avdel de (Abdalanların Hanı) anlamındadır ki; Priskos bu adı Kün Han (Gün Han) için kullanmıştır. Zaten Abdalan ismi de böyle başlıyor. Diğer yandan şunu biliyoruz ki Hunların Yöneticilerine Khan/Kağan/Han denmekte prenslerine de Tiğin/Tekin denmektedir.

Abdalan

12.07.2007 - 15:12

ABDALAN: Halen Anadoluda yaşayan bir Türk oymağı. Akhunlara verilen bir başka ad. Eftalitler de denir. Hun İmparatorluğu dağıldıktan sonra Afganistan,
Türkmenistan, Pakistan ve İranın bir bölümünde kurulmuş olan bir Türk Devletidir.
Abdalan oymağı hem müslümanlıktan önce 425 - 475 yıllarında hemde müslüman olduktan sonra Anadoluya gelmiş ve genelikle Doğuanadolya yerleşmiştir. Bugün Doğuanadoluda Hınıs, Varto, Pülümür, Erzincan, Tercan, Bayburt, İmranlı ve Zarada yaşamaktadırlar. Bugün bilinen ve Tercanlı olan Sendikacı Kenan Budak ile Rıdvan Budak bu oymaktandırlar.

abdal

30.11.2006 - 13:29

01 - Türk islam anlayışında bir deyimdir. Abdal tek tanrı inancında tanrıya ve insana kıymet veren gönül adamıdır.
02 - Anadoluya yerleşen ve Anadoluyu irşad eden, Türkleştiren, tasavvufi Türk topluluğudur. Selçuklularla Anadoluya ve Osmanlıların fethettikleri topraklara yerleşen Türk toplulukları dört adla anılırdı. Abdalani Rum, Baciyani Rum, Gaziyani Rum ve Ahiyani Rum. Buradaki Rum kelimesi Roma diyarına gelenler anlamında kullanılmaktadır. Abdallar ve Bacılar Türk toplumunun asimile olmaması ve Türklüklerini yitirmemeleri için çalışmışlardır. Gaziler asker Türklerdir. Ahiler sanat ve ticaret topluluğunu oluşturan Türklerdir.
03 - Abdallar ile aptallık karıştırılmamalıdır.
04 - Gene Abdallar ile ABDALANLAR da karıştırılan iki terimdir. Abdalanlar
kökleri Akhunlara (Eftalit) dayanan ve hala Erzincan, Tercan, Muş, Varto Hınıs, Bayburt, Pülümür ve tabii ki bugün artık İstanbul, Ankara'da yaşamlarını sürdüren bir Türk oymağıdır.