Nihal'im Varlığın Birliğidir

Ayağına taş dolansa, suç taşta mı sende mi? Suç, kusur, eksiklik, noksanlık taşta mı, sende mi? Bu sorular, dışsal olayların ve engellerin sorumluluğunu başkalarına mı, yoksa kendine mi yükleyeceğini sorguluyor. Taş, hayat yolundaki engelleri; ayağın takılması ise kişinin bu engellere karşı gafletini temsil eder. Arif: Hakikatin bilgisine ermiş, kalp gözüyle bakan kişidir. Özünü, yani iç dünyasını sürekli yoklar, kendinde ne var ne yok diye tefekkür eder. Kâmil: Olgunluğa ermiş, nefsini tam anlamıyla terbiye etmiş kişidir. O, her durumda ilk önce kendini yoklar, hatayı kendinde arar. Cahil: Bilgisiz değil, kendi eksiklerini göremeyen kişidir. Suçu sürekli dışarda, başkasında arar; nefsiyle yüzleşemez. Bunu da bildin mi, Talip? "Talip" istekli isteyen anlamındadır TaLiP kelimesiyle muhatap olunan kişi, hakikate talip olan, yola çıkmış, arayış içinde olan biridir. Bu soruyla, söylenenlerin idrak edilip edilmediği sorulur; bir tür uyarı, hatırlatma ve irşattır. Sözlükte “doğru yolu bulup kararlılıkla benimsemek” anlamındaki rüşd kökünden masdar olan irşâd “doğru yolu göstermek” demektir. Bu söz, tasavvuf yolunun özünü özetliyor: Kendini bil, kusuru kendinde ara, başkasını suçlayarak nefsini aklama. Çünkü ayağı taşa takılan, önce neden takıldığını kendinde aramalıdır.