Sanman Bizi Kim Şîre-i Engûr İle Mestiz ...

Goog'ledeki araştırmaları buraya aktarıyorum.

Bağdatlı Ruhi

Hayatı

Bağdat doğumlu olduğu bilinen şairin doğum tarihi bilinmemektedir. Bağdat doğumlu olduğu için Bağdatlı Ruhî olarak anılmıştır. Gerçek ismi Osman'dır. Babası Osmanlı ordusunda bir askerdi, kendisi de sipahi olmuştur. Dönemin önemli, ünlü isimleriyle arkadaşlık kurmuştur. Çeşitli savaşlara katılmıştır. Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile ünlenmiştir. Toplumun sorunlarına ilişkin yazmayı tercih etmiştir. 1605 yılında Şam'da öldüğü bilinmektedir.

Çalışmaları

Bağdatlı Ruhi'nin en çok etkilendiği şair Fuzuli'dir, Fuzuli'nin oğlu Fazlı ile de arkadaşlık kurmuştur. Revaçta olan aşk, kahramanlık gibi konular üzerine yazmaktansa yaşadığı bölgelerin idari sistemlerinin meseleleri, toplumun sorunlu ve eksik noktaları, yanlış din anlayışı gibi konularda, eleştirel bir stilde yazmıştır.

Bağdatlı Ruhi'nin en ünlü ve en önemli eseri Terkib-i Bend isimli manzumesidir. 17 bendlik manzumeye Türk edebiyatının önemli isimleri (Şeyh Galip, Ziya Paşa gibi) nazireler yazmıştır.

Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat-tr/224168-bagdatli-ruhi-bagdatli-ruhi-kimdir-bagdatli-ruhi-

Güne kıymetli bir şair ve şiir düşmüştür.Seçki kuruluna teşekkür ederim.Ayrıca günümüz türkçesine çeviren sayın Balkarlı'yı da tebrik ederim.

Öncelikle çeviriyi yapan değerli kardeşimiz Orhan Balkarlı'yı kutluyorum.Şiirin yorumu şiirin içinde. Saygılarımla.

güzel bir örnek

1/1 Sanman bizi kim şîre-i engûr ile mestüz
Biz ehl-i harâbâtdanuz mest-i elestüz
1/6 Mâ’il degülüz kimsenin âzârına ammâ
Hâtır-şiken-i zâhid-i peymâne-şikestüz
1/2 Ter-dâmen olanlar bizi âlûde sanur lîk
Biz mâil-i bûs-i leb-i câm ü kef-i destüz
1/5 Erbâb-i garaz bizden ırağ olduğı yegdür
Düşmez yere zîrâ okumuz sâhib-i şastuz
Bu beyitlerde şair, “kavm ve rindân” sözleriyle grubu
kastederek, grubunun sözcüsü olarak konuşuyor ve savunmaya devam
ediyor; rintleri tanıtıyor. Onların, zahidin zannettiği gibi şarap
içerek değil, ilahî aşk şarabıyla sarhoş olduğunu söylüyor. Rint,
gönül ehli, aşık, sevecen, hoşgörülü, garazsız bir kişidir.
2/6 Mey sun bize sâkî biziz ol kaim ki dirler
Rindân-ı sabûhî-zede-i bezm-i kıdemdür
1/7 Hem-kâse-i erbâb-ı dilüz ‘arbedemüz yok
Mey-hânedeyüz gerçi velî ‘aşk ile mestüz
Şair bu beyitlerde de rintleri tanıtmaya devam ediyor. Rint için
bu dünyada her şey birdir; zevk ve safa ile dert ve gamın, zenginlik
ile fakirliğin bir farkı yoktur. Hiçbir şeyi dert edinmeyen,
umursamayan, daima sarhoş, aklı başında olmadan kendi sarhoşluğuyla
yaşayan bir kimsenin zaten bir derdi olmaz. Böyle bir rint bu dünyayı
da öteki dünyayı da düşünmez, idrâk edemez. Rint, şekilde zerre fakat
mânâda güneştir; ilahî ruhtan bir nefestir. Rindin bu sözlerinde
zahide karşı hem bir savunma, hem bir övünme ve ululanma, hem de
tehdit vardır.

Özetle diyor ki nice insanlar görürsünüz yan yana dururlar, birinin âleminden diğerine gidebilecek vâsıtâ henüz îcâd edilemedi :)

derdimiz vardır bizim
dertten öte dermandır
şekvacı değiliz lakin
felek bize düşmandır

@..

Hımmm efendinin aklı iyice karışık sözleri okkalı sonuçsa sarhoşlukla demli dili fetbaz bir adam..

Ezberimde olan beyti vardır ...sık sık aklıma düşer...çünkü öyle bir zamanda yaşıyoruz ki, bağdatlı ruhi yaşıyor olsaydı kimbilir daha ne beyitler döktürürdü bu devir için... ..

yuf hârına dehrin, gül i gülzârına hem yuf
ağyarına hem yuf yârı vefakarına hem yuf

bu devrin ateşine de yuh, gülüne gülbahçesine de yuh
düşmanına da yuh, vefâlı yârine de hem yuh

Demiş şair..

valla yeri geliyor insan hak veriyor şaire...

hayırla yad edelim merhumu...

Bağdatlı Ruhi kimdir, hayatı, eserleri


Bağdatlı Ruhî, (?-1605) Osmanlı Divan edebiyatı şairi.

Bağdat doğumlu olduğu bilinen şairin doğum tarihi bilinmemektedir. Bağdat doğumlu olduğu için Bağdatlı Ruhî olarak anılmıştır. Gerçek ismi Osman'dır. Babası Osmanlı ordusunda bir askerdi, kendisi de sipahi olmuştur. Dönemin önemli, ünlü isimleriyle arkadaşlık kurmuştur. Çeşitli savaşlara katılmıştır. Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile ünlenmiştir. Eserlerinde toplumsal sorunları işlemiştir. 1605 yılında Şam'da öldüğü bilinmektedir.

Bağdatlı Ruhi'nin en çok etkilendiği şair Fuzuli'dir, Fuzuli'nin oğlu Fazlı ile de arkadaşlık kurmuştur. Aşk, kahramanlık gibi konular üzerine yazmaktansa yaşadığı bölgelerin idari sistemlerinin meseleleri, toplumun sorunlu ve eksik noktaları, yanlış din anlayışı gibi konularda, eleştirel bir üslupla şiirler yazmıştır.

Bağdatlı Ruhi'nin en ünlü eseri Terkib-i Bend isimli manzumesidir. 17 bendlik manzumeye Türk edebiyatının önemli isimleri (Şeyh Galip, Ziya Paşa gibi) nazireler yazmıştır.



Eserlerinden örnek



Andım Ağladım

Sanmanız kim mihnet-i hicranı andım ağladım
Zevk-i vaslıyla geçen devranı andım ağladım

Gösterip cevrinden ağyara şikayet suretin
Subh olunca dün gece cananı andım ağladım

Vaiz eşkim havf-ı duzahdan sanır bilmez ki ben
Dilde olan ateş-i suzanı andım ağladım

Kimi tiğinden kimi hançerinden ağladı
Ben biraz ol gamze-i fettanı andım ağladım

Dam-ı gamdan olduğumdan giryemi sanman ki yar
Gayrılarla ettiği seyranı andım ağladım

Arz-ı mihrinden rakibin hande el verdi bana
Dildeki suz-ı gam-ı pinhanı andım ağladım

Himmet-i hubanı gördüm zikr eder erbab-ı aşk
Sevdiğimden gördüğüm ihsanı andım ağladım

Ruhiya gülşende gördüm gülden ağlar andelip
Ben heman ol gonce-i handanı andım ağladım



Şair : Bağdatlı Ruhi


Terkib-i Bend'in birinci bend

Sanmam bizi kim şîre-i engûr ile mestüz
Biz ehl-i harabâtdanuz mest-i Elest'üz

Ter-dâmen olanlar bizi alûde sanur lîk
Biz mâil-i bûs-i leb-i câm ü kef-i destüz

Sadrın gözedüb neyleyelim bezm-i cihânın
Pâ'yi hum-i meydir yirimüz bâde-perestüz

Mâil değiliz kimsenin âzârına ammâ
Hâtır-şiken-i zâhid-i peymâne şikestüz

Erbâb-i garez bizden ırağ olduğu yeğdir
Düşmez yare zirâ okumuz sâhib-i şeştüz

Bu âlem-i fânîde ne mîr ü ne gedâyuz
A'lâlara a'lâlanuruz pest ile pestüz

Hem-kâse-i erbâb-ı dilüz arbedemiz yok
Mey-hânedeyüz gerçi velî ışk ile mestüz

Biz mest-i mey-i mey-kede-i âlem-i cânuz
Ser-halka-i cem'iyyet-i peymâne-keşânuz




Terkib-i Bend / İkinci Bend

Sâki getir ol badeyi kim dâfi-i gamdır
Saykal vur o mir'âta ki pür-jeng-i elemdir

Dil-besteleriz bizden irâğ eyleme bir dem
Ol bâdeyi kim nûr-ı dil ü dîde-i Cem'dir

Ey hâce fenâ ehline zinhâr ululanma
Dervîşi bu mülkün şeh-i bî-hayl ü haşemdir

Hâk ol ki Hudâ mertebeni eyleye âlî
Tâc-ı ser-i âlemdir o kim hâk-i kademdir

Gel doğrulalım meygedeye rağmına anın
Kim bâr-ı riyâdan kad-i bergeştesi hamdır

Mey sun bize sakî biziz ol kavm ki derler
Rindânı sabûhî-zede-i bezm-i kıdemdir

Bu nazmı Peyâmî'den işit hâle münâsip
Kim zübde-i yârân-ı sühandân-ı Acem'dir

'Mâ rindî sabûhî-zede-i bezm-i Elestim
Pîş ez-heme sâgar-keş ü bîş ez-heme mestîm'¹

Şair : Bağdatlı Ruhi





Terkib-i Bend / üçüncü Bend

Hoş gûşe-i zevk idi safâ ehline âlem
Bir hâl ile sürseydi eğer ömrünü Âdem

Sıhhat sonu derd olmasa vuslat sonu hicrân
Nûş âhiri nîş olmasa sûr âhiri mâtem

Bu âlem-i fânîde safâyı ol eder kim
Yeksân ola yanında eğer zevk ü eğer gam

Dâim ola hem-sohbet-i rindân- kadeh-nûş
Vârın koya meydâna eğer bîş ü eğer kem

Sûfî ki safâda geçinür Mâlik-i Dînâr
Bir dirhemini alsan olur hâtırı derhem

Zâhir bu ki âhir yeri hâk olsa gerekdir
Ger dîrheme muhtaç ola ger mâlik-i dirhem

Mey sun bize sâkî içelim rağmına anın
Kim cehli ile bilmediği yerden urur dem

Her münkir-i keyfiyet -i erbab-ı harâbât
Öz aklı ile hakkı diler kim bula heyhât




Bağdatlı Ruhi



Terkib-i Bend / Dördüncü Bend

Gör zâhidi kim sâhib-i irşâd olayım der
Dün mektebe vardı bugün üstâd olayım der

Meyhânede ister yıkılup olmağı vîrân
Biçare harabatta abat olayın der

Elden komasın gül gibi câm - meyi bir dem
Her kim ki bu gamhânede dilşâd olayım der

Bir serv kadin bende-i efkendesi olsun
Âlemde o kim gussadan âzâd olayım der

Ömrün geçürüp kûh-ı belâda dil-i şeydâ
Berhemzen-i hengâme-i Ferhâd olayım der

Vasl istemeyüp hecr ile hoş gitdiği bu kim
Miskin gam-ı cânâneye mu'tâd olayım der

Gezdi yürüdü bulmadı bir eğlenecek yer
Min-ba'd yine âzim-i Bagdâd olayım der

Bagdâd sadeftir güher-i dürr-i Necef'tir
Yanında anın dürr ü güher seng-i hazefdir

Şair : Bağdatlı Ruhi



Terkib-i Bend / Beşinci Bend

Ol gevher-i yektâ ki bulunmaz ana hemtâ
Gelmez sadef-i kevne bir öyle dür-i yektâ

Ol zat-ı şerife yaraşır da'vî-i himmet
Kim oldu ne dünya ana maksûd ne ukbâ

Kim derk eder anı ki ola zânına ma'lum
Remz-i kütüb-i medrese-i alem-i bâlâ

Ol zahidin ağlar yer ü gök haline yarın
Kim içmeye destinden anın câm-ı musaffa

Bir noktadadır sırrı dedi çâr kitabın
Ol çârdadır sırr-ı kütüphane-i eşya

Ol nokta benim dedi dönüp remzini seyret
Ya'ni ki benim cümle-i esmâya müsemmâ

Çün hisse imiş kıssadan ehl-i dile maksûd
maksûd nedir anla bil ey ârif-i dânâ

Hep mağlata vü lâklâkadır bâtın u zâhir
Bir nokta imiş asl-ı sühan evvel ü âhir

Şair : Bağdatlı Ruhi




Terkib-i Bend / Altıncı Bend

Vardım seher-i ta'at içün mescide nâgâh
Gördüm oturur halka olup bir nice gümrâh

Girmiş kemer-i vahdete almış ele tesbîh
Her birisinin vird-i zebânı çil ü pencâh

Dedim ne sayarsız ne alırsuz ne satarsız
K'asla dilinizde ne Nebî var ne hod Allâh

Dedi biri kim şehrimizi hâkim-i vakti
Hayretmek içün halka gelür mescide her gâh

İhsânı ya pencâh u ya çildir fukaraya
Sabreyle ki demdir gele ol mîr-i felek-câh

Geldiklerini mescide bildim ne içündür
Yüz göndürüp anda dedim ey kavm olun âgâh

Sizden kim ırâğ oldu ise Hakk'a yakındır
Zira ki dalâlet yoludur gitdiğiniz râh

Tahkîk bu kim hep işiniz zerk ü riyâdır
Taklîddesiz ta'atınız cümle hebadır

Şair : Bağdatlı Ruhi




Terkib-i Bend / Yedinci Bend

Dünyâda denîlerden idersün taleb-ı kâm
Ey hâm-tamâ niceye dek bu tamâ-ı ham

Bir nâ-halefi cübbe vü destâr ile görsen
Eylersün anun cübbe vü destârına ikrâm

Nakşın çıkarup eylemedin zâtını malûm
Başlarsun ana eylemeğe hâlüni i’lâm

Cerrâr deyü virmez olur Tanrı selâmın
Şermende ider eylese sana bir habbece in’âm

Vay er olasun hırkada nâmun ola dervîş
Mülhid deyü yandurmağa eyler seni ikdâm

Yazık sana kim eyleyesün hırs u tamâ’dan
Bir habbe içün kendüni âlemlere bed-nâm

Yok sende kanâat gözün aç olduğu oldur
Rızkun irişür yohsa eğer subh eğer şâm

Et lokması lâzım mı toyurmaz mı seni nân
Zehr olsun o lokma k’ola pesmânde-i dûnân

Şair : Bağdatlı Ruhi




Terkib-i Bend / Sekizinci Bend

Ebnâ-zamânın talebi nâm u nişândır
Her biri tasavvurda fülân ibn-i fülandır

Güftara gelüp söyleseler cehl-i mürekkep
Zu'munca velî her biri bir kutb- zamândır

Erbab-ı hıred zerre kadar mu'tekid olmaz
Ol mürşide kim mu'tekad-ı bî-hiredândır

Taklid ile seccade-nişin olmuş oturmuş
Tahkikde ammâ hâr-ı bigsîste-inândır

Dermiş bana keşf oldu rümûzat-ı hakikat
Vallahi yalandır sözü billahi yalandır

Kendinden ırâğ ol düşüp ardına yorulma
Ol bî-haberin gitdiği yol zann u gümândır

Ey tâlib-i tahkîk eğer var ise derkin
Gûş et bu sözü kim haber-i ba-hâberândır

Zinhâr unutup bildiğini düşme inada
Bir pire yapış kim eresin sırr-ı maada

Şair : Bağdatlı Ruhi