Sanırım Ben Şair Değilim (Düz Yazı)

-Düşünmek günah işlemeye benzer. İnsan onun zevkini bir kez tattı mı artık ondan vazgeçilmez. – Erich Fromm

Son günlerde şiir üzerinde her zamankinden fazla düşünmeye başladım. Şiir yazmayı bir kenara bıraksak bile, şiirden ne anladığım veya anlayıp anlamadığım hakkında kuşkular oluşmuştu beynimde. Bir anlamda kafam karışmıştı yani. Beğenilerim, birkaç istisna dışında, diğer okurlarla pek uyuşuyordu diyemem. Büyük alkış alan bazı şiirler bana hiçbir şey söylemeyebiliyor, ya da tam tersi oluyordu. Bana göre şiir, akustiği sağlam bir salonda akan; enstrümanlar arasındaki mükemmel uyumun hemen fark edildiği güçlü bir senfonik esere benzemeliydi. Öyle ki, onu anlamasam dahi adeta çarpıldığımı; beni vurduğunu hissetmeliydim. Duygu tenime, kemiklerime, göz pınarlarıma ve ruhumun derinliklerine işlemeliydi. İmgelerin azlığı-çokluğu, şiirin biçemi, konusu vs. hiç önemli değildi. Şiir beni yakalamalı ve kelepçelemeliydi. Öyle ki, şiirin yanında tutuklu kalmalıydım. Ona aşık olmalıydım. Genel olarak sanat eserine bakışım buydu benim.

Sonra düşünmeye başladım. Acaba diğer şairlerin kıstasları farklı mıydı? Sonuçta fikir ayrılığı doğduğuna göre mutlaka öyle olmalıydı. Beğeniler kişilere göre değişiyordu tabii ki. Bu yüzden tartışmak da doğru değildi ancak benim standarttan sapışım aşırıya kaçıyordu.O halde büyük olasılıkla ben şiirden anlamıyordum. Anlamayan birisinin doğru dürüst şiir de yazamayacağını varsayarak şair olmadığıma karar verdim. Bu bir.

Geçenlerde bir yazımda yeni arayışlar peşinde olduğumu söylemiştim. İçimdeki yazar beni kışkırtıp duruyordu. Şiire bulaşmamı hazmedemediği için bir anlamda öç alıyordu belki de! Yazmak (düzyazı) ilginç bir serüvendir. Hele benim gibi yıllarca her konuda, hemen her tarzda yazmışsanız eğer kafanıza koyduğunuzu, önünüze geleni veya yazmak zorunda olduğunuz şeyi – her ne ise - kağıda dökmek hiç de zor değildir. Yeter ki beyninize doğru programı yerleştirin.

Buradan hareketle uzun zamandır şiirde, çok bilinçli olmasa da sıkça yaptığım bir şeyi planlayarak denemeye karar verdim. Benden kaynaklanan “acemi”(!) şiire yoğunlaşmak yerine, kendimi soyutlayarak belirli bir duyguya yoğunlaşmaktı bu. İçimde bir şair varsa bile, onu oradan alıp yerine yazarı yerleştirecektim. Ama bu kez yazar, 'bilinçli seçici' olacak ve duyguyu kendisi seçecekti.

Daha iyi açıklamak için bir örnek vermek istiyorum. Deneyimli ressamlar sergilerinde genellikle tek konu işlerler. İsterler ki, resimler arasında bir bütünlük ve tutarlılık olsun. Böylece vermeyi planladıkları duygu izleyicide yerini bulsun, hakimiyetini ilan etsin. En hızlı ressamın bile bir sergiyi bir aydan kısa bir sürede hazırlaması imkansız olduğuna göre o konuya baz teşkil eden duygunun bu dönem boyunca sanatçıda egemen kalması beklenemez. O halde ressam çalışma sürecinde kendisini programlıyor ve belirli bir amaca yönlendiriyordu. Romancı için de aynı şey geçerliydi. Yalnızca tek farkla ki onun, bir noktadan sonra yarattığı karakterler tarafından bir hayli zorlandığı ve hatta etkilenerek kahramanların ardından sürüklendiği söylenebilirdi.

Kısaca şunu anlamak istiyordum. Hakim duygu devam etmeksizin, düşünce ile işe girişildiği takdirde duygu yoğunlaşması sağlanarak şiir yazılabilir miydi? Sözgelimi kızgın değil iken yüksek sesli isyan şiirleri; fena halde aşıkken aşka karşı şiirler (tam tersi de olabilir) veya hayatınızda her şey yolunda giderken bunalım şiirleri yazmak gibi… Başka bir deyişle, sanatta beyin jimnastiği yapmak mümkün müydü? İçimdeki yazar, ısrarla bunun olanak dahilinde olduğunu söylüyordu. Aktör de rolünü böyle oynamıyor muydu? Çalışarak ve konsantrasyonunu en üst düzeyde tutarak, işini başarı ile sürdürebiliyordu. O halde ben de denemeliydim…

Son günlerde çıkan bunalım şiirleri böyle bir projenin gerçeğe dönüştürülme çabalarının sonucudur. Henüz arzuladığım aşamaya gelebildiğimi sanmıyor ama uğraşıyorum. Dostlarım bana “neyin var? diye sormaya başladılar bile. Bu ise provaların iyiye gittiğine işaret ediyor. Şimdilik bunalım şiir ve yazıları okuyarak, sorunlu insanlarla vakit geçirerek o yönde duygu yoğunlaşması sağlıyor; sonra da klavyenin başına oturuyorum. Bir bakıma duyguyu ödünç alıyorum.

Sanırım gerçek bir şair böyle sıra dışı yöntemler kullanmaz. Bana hükmeden soğukkanlı “yazar”la, yeni arayışlar peşindeki ruhumun ve beynimin marifeti bu.

“Şair değilim” derken, ikinci gerekçem buydu işte. Gün olur da, “şair” “yazar”a galip gelirse, o zaman neler olur, hiç bilemem.

Bildiğim tek gerçek, kendi çapında bir günahkar olduğum. Bir işi ciddiye almak, alışılmış ve sıradan bir dansa kalkmak yerine, bazen onunla zihinsel oyunlar oynamayı de gerektirir.

Beni anlamanız ise günahıma ortak olmanız demektir!

…………………

(20 Mart 2004) - 'Gençler İçin Denemeler' dosyasından...