Nebimiz Muhammed’in Okuma Yazma Bildiğin ...

Kur'an'ın sunduğu mesaj, tarih boyunca birçok gelenekçi yaklaşım tarafından çarpıtılmış ve yanlış yorumlanmıştır. Bu yanlış anlamalardan biri de Nebimiz Muhammed'in okuma yazma bilmediği iddiasıdır. Geleneksel rivayet kültürü bu iddiayı, Kur'an'ın mesajından kopuk şekilde, ayetlere değil, uydurulmuş hadislere dayandırmaktadır. Ancak, Kur'an-ı Kerim'de yer alan ayetler ve tarihsel gerçekler bu iddiayı reddetmektedir. Geleneksel İslami anlayışın birçok konuda olduğu gibi Nebimiz Muhammed’in okuma yazma bilip bilmediği meselesinde de Kur’an’ın merkezinden uzaklaşarak rivayet kültürüne dayandığı bir gerçektir. Bu makalede, Nebimiz Muhammed’in okuma yazma bildiğine dair Kur’an’dan deliller sunulacak, gelenekçi iddiaların mantıksal ve metinsel çelişkileri gözler önüne serilecektir. Gelenekçiler, Kur’an’da geçen “ümmi” kelimesini “okuma yazma bilmeyen” olarak yorumlamışlardır. Ancak Kur’an’ın kendisinde bu kelimenin anlamı çok daha farklıdır. "Ümmi", vahiy kültürüyle tanışmamış, Tevrat ve İncil gibi ilahi kitaplarla meşgul olmamış bir toplumu ifade eder.
“Ve kitap verilenlerle ümmilere de ki:”(Âl-i İmrân, 3:20)
Bu ayette geçen “ümmi” kelimesi, ehli kitap olmayan yani Tevrat ve İncil’den habersiz, vahyin ulaşmadığı bir toplumu ifade eder. Mekke müşrikleri, ehli kitap olmadıkları için Kur’an onlara “ümmi” demiştir. Eğer bu kelimeyi okuma yazma bilmeyen olarak yorumlarsak, tüm Mekkelilerin okuma yazma bilmediğini iddia etmemiz gerekir. Oysa bu, tarihi gerçeklerle çelişir. Arap şiirinin zirve yaptığı, yazılı metinlerin Kâbe duvarlarına asıldığı bir dönemde okuma yazma bilenlerin bulunmaması imkânsızdır. Kur’an’da başka ayetlerde de “ümmi” kelimesi aynı bağlamda kullanılmıştır:
“Onlardan bir kısmı ümmidir. Kitabı bilmezler; (bildikleri) bir sürü asılsız şeylerden başkası değildir ve yalnızca zannederler.”(Bakara, 2:78)
Bu ayet, “ümmi” kelimesinin okuma yazma bilmeyen değil, vahiyden uzak, İncil ve Tevrat’ı bilmeyen anlamında kullanıldığını açıkça ortaya koymaktadır.
Âl-i İmrân Suresi 75. Ayet de "Ümmi" kelimesinin, ehli kitap olmayanlar anlamına geldiğini vurgular:
> "Kitap ehlinden öyleleri vardır ki, bir kantar emanet bıraksan onu sana geri verir; öyleleri de vardır ki, ona bir dinar emanet bıraksan, sen, onun tepesine dikilip durmadıkça onu sana ödemez. Bu onların 'ümmiler konusunda üzerimizde bir yol yoktur' demiş olmalarındandır."