Kur’an’da “rikab” Kelimesinin Anlamı ve ...

Kur’an ayetlerinin doğru anlaşılması ve çevrilmesi hem dilsel hem de bağlamsal analizleri gerektirir. Bu bağlamda Muhammed Sûresi 4. ayetinde geçen "rikab" kelimesinin çevirisi tarih boyunca farklı yorumlara yol açmıştır. Genel olarak birçok çeviride bu kelime “boyun” olarak çevrilmiş ve ayetin ilgili kısmı “boyunlarını vurun” şeklinde aktarılmıştır. Ancak, bu çeviri hem dilbilimsel hem de bağlamsal olarak tartışmalıdır. "Rikab" kelimesi Arapça'da RKB kökünden türemektedir. Bu kök genellikle “gözetim”, “denetleme” ve “koruma” anlamlarıyla ilişkilidir. Allah’ın isimlerinden biri olan "Er-Rakib" Allah’ın kullarını sürekli gözetleyen ve kontrol eden sıfatını ifade eder. Bu isimde “boyun vurmak” gibi bir anlam bulunmamaktadır.
Kur’an’da "RKB" kökünden türeyen diğer kelimelerin geçtiği yerler de bu anlamı destekler niteliktedir:
Kasas Sûresi 18. Ayet: “Şehirde korkmuş bir şekilde gözetleyerek sabahladı...”
Kasas Sûresi 21. Ayet: “Oradan korka korka gözetleyerek çıktı...”
Bu iki örnek "rikab" kelimesinin “boyun” değil, “gözetleme” anlamıyla daha uyumlu olduğunu göstermektedir. Ayrıca Arapça’da “boyun” anlamı için kullanılan kelime "a’nâk"tır. Bu kelime Enfal Sûresi 12. ayetinde ve Şuara Sûresi 4. ayetinde “boyun” anlamında açıkça kullanılmıştır. Muhammed Sûresi 4. ayet, savaş sırasında izlenmesi gereken stratejilere dair bir rehber sunmaktadır. Geleneksel çevirilerde ayetin ilgili kısmı şöyle aktarılmıştır: > “Savaşta inkâr edenlerle karşılaştığınızda boyunlarını vurun. Sonunda üstün geldiğinizde onları esir alın; onları ya karşılıksız veya fidye karşılığında salın. Savaş durumu kalkıncaya kadar bunu uygulayın.” Bu çeviride "boyunlarını vurun" ifadesi hem dilbilimsel hem de mantıksal olarak bazı sorunlar barındırmaktadır:
1. Mantıksal Sorun: Boyunlarını vurduktan sonra birini esir almak mümkün değildir. Ölü bir kişi esir alınamayacağı gibi ölen bir kişiyi daha sonra serbest bırakmakta imkânsızdır. Bu durum ayetin bağlamıyla çelişmektedir.
2. Bağlamsal Tutarsızlık: Ayette geçen savaş stratejisi düşmanın tamamen yok edilmesinden ziyade esir alınması ve sonrasında serbest bırakılmasına odaklanmaktadır.