Kitap Yazımı Üzerine Notlar - 1

KİTAP YAZILMASI ÜZERİNE NOTLAR – 1 (2010)

1- İnsanların girdiği, düştüğü, çıktığı durumlar aktarılır.

2- İşlenen olay kesitine uygun olarak, duygular denizinde ele alınır; değerler dünyası ile bağlantısı kurulur, yenilikler ve ışıltılarla kaynaştırılabilir; bilgi, çözüm, analiz, yorum ortamında şekillendirilebilir; sonuçları, etkileri, uzantı ve kararları ile sonuçlandırılabilir.

3- Bir yerin dokusu, faaliyetleri, yaşamları o yerin ruhuna, tarihine, yaşanan ya da cereyan eden olaya, ya da ana karaktere çalışmalıdır. Oradaki yaşayış ve olguları bir kavram ya da nesnede odaklayıp toplayarak oradan kişiye ya da olaya da aktarabiliriz. Bunları ortama yayıp, etrafa dağıtabiliriz.

Örneğin: ‘’ Tabiatı süsleyen tüm renkler, şu eski konaklarda süren yaşantılar ve sesleri, Marmara'nın enfes kokan havasında Ahırkapı'nın ruhuna damgasını vuruyordu.’’ Buna küçük bir örnektir.

4- Önce durumun ya da yaşayışın sürüp giden akışının analizi yapılır
Sonra fiili etkisi mi, yoksa manevi etkisi mi daha önemli onu belirleyelim
Sonra en çok nereye yani o anki davranışlara mı(vücut, mimik, ses… gb yoksa yüreğe, gönle, zihne mi yoksa psikolojisine mi etki ediyor ya da bir kaçına bunu saptayıp ona göre yazıya katarız.
Akabinde kişide oluşan ve yaşadığı bu davranışların analizlerini yapıp bu durumun son halinin oluşturacağı tavrı ve duyguları karaktere yükle.

5- Olayın konusuna bağlı olarak olaya akseden konularla da bağlantılar kurularak yani ilgili konular ya da bağlantılı yaşayışlar da katılarak olayın kapsamı zenginleştirilebilir. Örneğin: ‘’Samkom’daki yeni CNC makineleri ile ihtisasını yapmasına rağmen, geldiği bu sanayi sitesinde halen kollu ayarlı torna, freze tezgâhları kullanılıyordu. Bu gün modası geçmiş dişli çark kutularını bu eski tezgâhlara borçluyuz.’’ Vs.

6- Bir olayda bu olaydaki oluşumun temelindeki ilkeyi, fikri ya da gücü destek olarak kullanabiliriz. Örneğin:’’ Fakirliğin bittiği yerde cimrilik başlar… ‘’

7- Durumun içerik ve mahiyetine uygun bir yazım metodu geliştirebiliriz: Her durum için içerik, hava, ortam olarak… nelerin olması gerektiğini saptayabiliriz.

8- Oluşumlarla ilgili olarak: Oluşumu tanımlayıp, tamamlamalı; onu uygulayarak somutlama yaparak aktarmalı; senaryosunu oluşumun büyük dünyasında işlemeli; seyirci ya da okuyucuyu olayın içine çekmek için onlarla ilgili dem vurmalı; olayın bağlı olduğu büyük olay ya da büyük resimdeki rolünü açıklamalı; olayın konusu ile ilgili söz ve kavramları da bulup işleyerek topluma yayacak şekilde yazabiliriz.

9- Farklılıkların Aktarılması: Farklı ortamlar, farklı hisler, durumun vahameti ve büyüsü, ilk defa karşılaşılan olaylar, hareketler veya faaliyetler, bunların ufuklarda oluşturdukları esintileri, ilk etkileri ve bildiklerimizle olan benzeştirmeleri işlenmelidir.

10- Bir olayın bir kısmının tümünü ya da bir değerin tüm kapsamını kapsayan ya da gösteren bir hikâye anlatılarak konuya bağlanılabilir.

11- Olayın olduğu yerde bulunanları, doğayı işe ortak etmek, doğadaki değişimi olaya müdahale ediyor gb bağlamak, şahit tutmak anlatımı zenginleştirip dekor ve çevreyi işin içine katar. Örneğin: ‘’ Bu eşsiz mutluluğumu ağaçlar serin serin esen yelleriyle taçlandırıyordu’’

12- Faaliyetlerin işlenmesi: yapılış şekli ile O anda yapılan iş, bulunulan şartlar, bu işin sonuçlarının ne olduğu, düşüncelerimizdeki yeri, varsa husule getirdiği hayaller, neden olduğu ya da tetiklediği yeni fiil, davranış, tavırlar; bunların sonucunda varılan içsel sonuç ya da içimizdeki çözümlemesi ve sonuçta faaliyetin neler ürettiği ve neler yaptığı ile devam edilir.

13- Mantık ( Oluşum sıralaması kullanmak ):
Bir Olay ya da durumda: İlk hareket ve söylene ilk sözler, statülerin tanımlanıp konumların gösterilmesi, yerel kurallarla bağlantısı ve bunlara göre değinilmesi, işin oluşumunda sarf edilen sözler, verilen talimatlar, emirler, bu işi ya da olayı yaptırmaya yönelik talimat veya emri farklı yönde güçlendiren destekleyen diğer karakterler, oluşan olayın çözümlemesi ile birlikte olayın sonucu ile açıklanması, açıklığa eriştirilmesi. Bu sıralama mantıksal dizimin örneklerinden biridir.

14- Karşılaşılan bir sorun karşısında:
Soruna karşı sergilenen tavır ve davranış, sorunun bedenlerdeki aksi ve etkisi, sorunun sorgulanıp değerlendirilmesi, doğru olanın belirlenip sonuçlandırılması, iç ve dış telkinle soruna dâhil olunması, olayın geçtiği dış dekor, olayın içinden çıkma şekli, sonuçlandırılma sonunda yapılan hareketler, kalmış olan son pürüzlerin yok edilip olayın yatıştırılması, olayın içimizden geçip gitmesi hususlarına değilinerek işlenebilir.

15- Olayların Hatırlattıklarında
Olayı besleyen küçük olaylar, olayın sebebi ve patlak vermesi, kişiler arasında gelişen durumlar ve kişisel tepkileri, kişilerin ruhundaki yayılımı, topluma ve çevreye yayılması, olayın bastırılarak sonuçlandırılma şekli ile hatırlanır. Olay hatıraları böyle yazılabilir.

16- Kişilerin olay anındaki tanımlaması ve analizi:
Karakterin o anki durumunu, psikolojisini, sevgisini… kendini motive ederek onu sürükleyen olguyla( kaynak düşünce, hayal, olay iş…gb)özdeşleşmesini… analiz edip bir iki kelime ile durumunu etiketleyip sonra da uygun bir benzetme ile anlatılabiliriz.

17- Tasvirlere ve tasvirlerde kullanılan araçlara eylem katmak , eylem katarak işlemek, faali yönüyle ele almak yazının ilgili kısmını güçlendirir.

18- Ortamda var olan olguların kapsayıcılık ilkesine göre sıralanarak aktarılması da uygun bir ortam aktarma yoludur. ( Şehrin batısında yer alan Aladağın güneye bakan yamaçlarındaki çukurda biten kardelenlerin menekşelerin eşsiz güzelliği ve kokusu tarif edilemezdi. )

19- Bulunduğu yerle veya ortamla simgeleştirilen veya etiketlenen( acılar ülkesi sagora, dertler yuvası güneydoğu, özgürlük abidesi Sakarya vs., yaşam trajedilerinin şimdiki kenti Arakan) duygu veya olayların ilk önce geçtiği ya da etkilediği ortam belirlenmeli ( kişi mi?, toplum mu?, Grup mu?, nesne mi?, doğa mı?... )ve ortamdaki yayılışı, davranışı, karakteristiği ya da varlığı, ağırlığı sergilenip etkisi ile örneklenmelidir.
Örneğin : ZÜLÜM(toplum içindeki):
Her geçen gün zülüm dalgası daha da şiddetleniyor, enine, boyuna yayılıyordu. ( Zülüm toplumda şiddetlendi ve yayıldı.)
İMDAT: Toplumda baskı artışını ve kötü sonuçların göstergesidir. : İmdat sesleri yükseliyor, kırbaçlar çıplak vücutları kanlar içinde bırakıyordu.

İŞGAL: Korku kuşatması –
Eski günlerin özlenmesi
Umutsuzluğun-ruhsuzluğun vuku bulması,
Hüzünlü bir yolun başlama sı,
İntikam duygusu… ile karakterize edilir.

20- Yeri geldiğinde duyguların büyüklüğü ölçütünde simgesel bir benzerlik kullanılabilir. Örneğin: Büyük Şefkat yerine = Şefkat anıtı kızını gb.

21- İnsanlar gitmek istemedikleri yerlere ya da planda olmayan yerlere o yerlerin simgelediği değerler üzerine de gidebilir.

22- Önemli yerler o yerde geçmiş olan büyük bir olayla, temsil ettiği bir değer le… simgelenip sloganlaştırılabilir.
Kumul demek isyan demekti. Kumul demek savaş demekti artık!
Kumul özgürlük sahifesi idi. gb.
Almalar şehri Amasya. Kar, kayak şehri Erzurum palandöken. Turuzmin kalbi Antalya…
Tarihin evi İstanbul.

23- Yazının heyecan ve adrenalin taşıyan kısmında ivmelendirme yapılabilir. Tırmanış ya da zorlama, biri biri ile ilgili birçok etkili olay ve durum biri birine eklenebilir.

24- Yaşamdan alınan kesitlerin doğa ile farklı yaşamlarla benzer yönleri ele alınarak benzeştirilip yazılabilir,

25- Sürükleyici bir olaya girmeden belli bir süre önce bu olayda kullanılan ya da olayda geçen karakterlerin bu olaya itildikleri vasıflarını, yeteneklerini kazandıkları yani konu ile ilgili hayatları sergilenerek gösterilip akabinde gireceği olaya sürükleyen nedenleri de belirterek karakterin bu olaya gelinceye kadar geçirdiği serüvenler yaşadığı olaylar aktarılabilir. Karakteri bu olayların içine sokan yolun başlangıcını gösteren kıvılcımı da verilebilir.

26- Rollerde zayıfların ya da yeterli gücü olmayanların bu yöndeki üstünlüğünü sağlamak için beklenilmeyen bir hareket sergilemesi, destek alması… sağlanabilir.

27- Karakterleri ya da insanları disipline eden değerleri de tespit etmemiz işimize çokca yarayacaktır.
Bunlar: Mesleği, Ailesi, düşünceleri, karakteri, eğitimi, kültürü, inançları… olabilir.

28- Yazı da geçen karakterlerin yaşadığı olaya dahil olma ya da onlarla bağlantıya geçilme, bağlantı kurulma nedenleri yönünden tanımlandırılıp karakterlerin ve yaşamlarının yaşadığı olayla ilgili olan taraflarının aktarılması, sergilenmesi önemlidir.

29- Karakterlerin yapmak istediklerinin dış görünüş, tavır ve davranışlarından anlaşılabilecek şekilde anlatılması ve karakterlerin görünüş, tavır ve davranışlarının yaptıkları işle özleştirilmesi önemlidir.

30- Konuşma ve mimikler karakterin kendini yansıtmalıdır.

31- Önce karakter analiz edilerek tanıtılırken:
karakterdeki iyilikler iyilikle ve denk getirilen olumlu bir olayla mükâfatlandırılabilir,
karakterdeki kötülükler ise ona uyan denk bir olayla cezalandırılarak gösterilebilir.
Örneğin: Şekspare’in Romeo-Julyette sinde,
Romeo : Şekilseldir, inanca saygı duymaz kaypaktır - Şekli bir aşk yaşayarak ölüme mahkûm kalmıştır : Çünkü aşkını dış güzellik ve coşkularda arar.
Julyet : Saf ve güzelliğin büyüsüne kapılan; her şeyi aşkından aşağı gören, bencilane bir yapıya sahiptir. Kaderini yaşamıştır.

32- Dışarıda insanları en çok gösteren , sergileyen yanları, alanları:
Aile hayatı; işi ve iş yaşamı; Arkadaşlıkları ve toplumdaki statüsü
Geçmişi ve yaptıkları işler
Hayalleri, düşünceleri, yaşama bıraktığı izler,
Hayatı, olayları kavrayışı, anlama gücü ve içinde olma derecesi,
Onu disipline eden değerler,
aktarılmalıdır.

33- Kişiler, ilgili alandaki uzmanlığı nispetince yaptığı işi sergiler ve uzmanlığı derecesinde yaptığı işte rahat hareket ederler. Karakterler bu yönden de uygun olmalıdır.

34- Karakterleri yeterince gelişmemiş karakterleri aktarırken: Basit davranışları ve dikkat çekici kaba fiziksel hareketleri ile aktarılabilir.

35- Yazının uygun yerlerinde: Öğrenmiş olduğumuz ve yaşantımızda uyguladığımız önemli bilgilere de aynı şekilde uygular vaziyette yer verebiliriz. Örneğin: Sabah kahvaltısının önemine ya da yaptığımız en faydalı spor ya da egzersize ya da gündelik uyduğumuz önemli kurallara uygun bir kesit yazılarak yazıya adapte edilip aktarılabilir.

36- Yerine göre konuyla ilgili özlü ve nasihatli sözler eklenebilir.

37- Ana karakter konu ve yaşantı ile ilgili gördüğü dengesizlikleri karşılaştırmalı olarak açıklayıp aktarırken oturmayan taşlar için bir düşünce sunabilir.

38- Ana konuya eklemek isteyip eklediğimiz ilgili konularla ilgili bu konuyu ana konuya bağlayan bir kılıf, ilgili bir kıvılcım, araç, tesadüf gb şeyler bularak kullanabiliriz.

39- Bir ifadeyi tanımlarken onu yansıtan en önemli emarelerini, sonuçlarını tarif edebiliriz.

40- Bir yerdeki yaşam kesitini aktarırken ya da bir etkinliği aktarırken: Oradaki yaşamın ya da etkinliğin hangi plan ve sıralamaya göre yürüdüğünü öğrenip aynı şekilde konuyla ilgili yönünü ön plana çıkartarak aktarabiliriz.

Örneğin önemli bir yerin yaşantısı aktarılırken: O yerin unutulmaz olayları, yaşamları, günleri, ağırlığı, karşılama ve ağırlama şekli, o yerle ilgili değişimler, merak ve kuşku uyandırıcı durumlar, ortamı, kişileri, yaşayış ve sesleri, orada geçen genel diyaloglar gb.
Bulunulan yerle ilgili orada bilinçli olarak bulunan kişilerle ve orada işleyen bilinir bilinmez düzenler ya da işleyişlerle ilgili bilgileri de araştırarak bulup aktarabiliriz.