Naime Erlaçin - ....Kapan...Düz Yazı Şii ...

“ben kendimi toprak bilirim, toprak beni baba bilir
benim köyümde avrat bile toprak gibi sevilir” – Attila İlhan


Yapısı, bitki örtüsü, iklimi, konumu, onu kucaklayan sosyo-kültürel çevresiyle toprak oldukça geniş ama aynı zamanda yaşam boyu yürekte yaşatılan bir kavram. Şiir ise eldeki malzemelerle, öncelikle dil ve sözcüklerle, sonra da seçerek veya doğal bir süreç sonucunda şairin dağarcığında biriktirdiği zenginliklerle yapılan bir şey. ‘Vatan toprağı’, ‘gurbet toprağı’, ‘ölü toprağı’ gibi deyimleri sıkça kullanır ama şair toprağından pek söz etmeyiz. Şair nerede büyür, gündelik kullanım dilinden onunkini farklı kılan özgün dili, kalemiyle özdeşleşen üslûp farkını nasıl yaratır? Yapıtlarıyla evrenselleşme çabası güderken, nasıl olur da gelenek ve göreneklerinden, yakın ve uzak tarihinden, kültürel mirasından, yaşadığı toplumun değerlerinden ayrı düşmemeyi başarır? Bunlardan ayrı düşmeyi nereye kadar göze alır? Toprağa doğulur elbet, toprak sonradan da edinilebilir, toprak terk edilir, toprağa kavuşulur ama her ne olursa olsun toprakla olan aşk ve hesaplaşma hiç bitmez.

Toprak. Adı üstünde; yeşerten, besleyen, büyüten… Ama toprak deyip geçmemek lazım; nemi var, verimliliği var, aldığı yağmur var. Kimi bereketlidir, kimi bereketsiz. Ormanlıktır, ovalıktır, denize bakar, dağa bakar, killi, kumlu, kıraç bozkır toprağıdır. Öyle topraklar biliriz ki humusludur. Kuru dal dikilse, meyveli ağaçlar büyütür. Kiminin taşı temizlemekle tükenmez, kiminde çölden geçilmez. Kimine toprak değil de 'coğrafya' deriz. Orada insan zorlu kavgalardan geçmiş, acılarla yoğrulmuş olabilir. Bu kadarla da kalmaz; toprak imgedir, külttür, aşktır, bazen bir ceza, çoğu zaman varoluşsal bir armağandır. Kültürel birikimdir, ana-ata ocağıdır. Canlının ana rahminden çıkıp diğer canlı ve cansızlara merhaba dediği evrenin vazgeçilmez parçasıdır. Çok katmanlıdır. Arıya bal veren çiçekten magmadaki ateşe kadar uzanan bir çeşitlilik içerir. Toprak destandır. Şiirlerin, mesel ve masalların yoğrulduğu hamur teknesidir. Türkülere can veren damar, temel paradigmaların oluştuğu ortamdır. Âşık Veysel’in de söylediği gibi şairin sadık yâridir. Onun yüreğinde “avrat” gibi sevilesi bir yer tutar. Yaşama, ölüme ve evrene dair şifreleri içinde barındırır. Aidiyet duygusunun kaynağı, saflık ve doğurganlığın sembolüdür. İktidarı temsil ettiği kadar iktidar kavgasının ana odağı, geçerli otoritenin nüfuz ve kudretini kanıtladığı, erinç ile sömürü ve acımasızlığın aynı anda sergilendiği, sınırların iktidar erki ile çizildiği arenadır. Uğruna akıtılan kanların kokusunu, bağrında açan güllerin dikenini taşır.