İlk Materyalist ve İlk Irkçı: İblis

Kur'an-ı Kerim'de yer alan Sâd Suresi'nin 76. ayeti, insanlık tarihinin en büyük yanılgılarından birine dikkat çeker: İblis'in kibir ve üstünlük iddiası. Bu ayet, insanlık için önemli bir ders niteliğindedir. İblis, kendisini topraktan yaratılan insandan üstün görmüş ve bu üstünlüğü maddi bir temele dayandırmıştır: "Ben ondan daha hayırlıyım; sen beni ateşten yarattın, onu ise çamurdan yarattın." (Sâd 76). Bu tutum, materyalizmin ve ırkçılığın ilk adımıdır.
İblis'in hatası, hayrın ve üstünlüğün ölçütünü Allah’ın rızasına ve emirlerine göre değil, maddi unsurlara göre belirlemesidir. Allah’a yakınlık ve O’nun istediği şekilde bir hayat sürmek yerine, yaratılış malzemesine dayalı bir kıyas yapmıştır. Bu yaklaşım, tarih boyunca insanları doğru yoldan saptırmış ve toplumsal huzuru bozmuştur. Zenci-beyaz, Türk-Kürt, zengin-fakir, kadın-erkek ayrımları, İblis'in bu bakış açısının günümüzdeki tezahürleridir. Ancak insan, neyin hayırlı veya üstün olduğunu kendi başına belirleyemez. Bu, yalnızca Allah’a mahsus bir hükümdür. Allah'ın hükmüne teslim olmak, insanın yaratılış amacını anlaması ve ona uygun yaşaması için gereklidir. Çünkü insan, yaratılmışların en şereflisidir ve bu şerefin kaynağı yalnızca Allah’a bağlılık ve takvadır.
Allah, üstünlüğün gerçek ölçütünü Hucurât Suresi'nin 13. ayetinde açıkça belirtmiştir:
"Ey insanlar, gerçekten, biz sizi bir erkek ve bir dişiden yarattık ve birbirinizle tanışmanız için sizi halklar ve kabileler kıldık. Şüphesiz, Allah katında sizin en üstün olanınız, takvaca en ileride olanınızdır. Şüphesiz Allah, bilendir, haber alandır."
Bu ayet, tüm insanlığa bir mesaj niteliğindedir. İnsanların farklı milletler, kabileler ya da topluluklar halinde yaratılması, bir üstünlük vesilesi değil, bir tanışma ve yardımlaşma fırsatıdır. İnsanın üstünlüğü, ancak Allah’a yakınlık, samimiyet ve takva ile mümkündür. Takva, insanın Allah'a olan bilinçli bağlılığı ve emirlerine uygun bir hayat sürmesidir. Maddi kıyaslamalar, insanı Allah’ın yolundan uzaklaştıran bir sapmadır.
İblis’in yaklaşımı, modern dünyada ırkçılık, sınıf ayrımı ve cinsiyet ayrımcılığı gibi sorunların temelini oluşturmuştur. İnsanlar, Allah’ın belirlediği değerler yerine, kendi koydukları ölçütlerle üstünlük arayışına girmişlerdir. Ancak bu yaklaşım, toplumları bölmüş ve adaletsizliği derinleştirmiştir. Hâlbuki gerçek huzur, Allah’ın belirlediği değerlere bağlı kalmakla mümkündür. Özellikle günümüzde, bireysel ve toplumsal hayatın temel sorunlarından biri olan ırkçılık, İblis’in tohumlarını ektiği kibirden beslenir. Bir ırkın veya sınıfın diğerinden üstün olduğunu düşünmek, insanın yaratılış gayesini anlamamasından kaynaklanır. Allah katında üstünlük, yalnızca takva ile mümkündür. Bunun dışında bir ölçüt belirleyen, Hucurât Suresi’nin uyarısıyla Allah’ın hükmüne karşı gelmiş olur.
Sonuç olarak İblis, kibir ve materyalist düşünceyle Allah’ın emrine karşı gelmiş ve lanetlenmiştir. Onun düştüğü bu hata, insanlık için ibret dolu bir derstir. İnsanın yaratılış gayesi, Allah’a kulluk etmek ve O’nun rızasını kazanmaktır. Maddeye dayalı üstünlük iddiaları, insanı hem dünyada hem de ahirette hüsrana uğratır. Üstünlük, yaratılışta değil, yaratana teslimiyettedir. İnsan, ancak Allah’a yakın olduğu ölçüde değer kazanır. Allah’ın belirlediği bu ölçütleri dikkate almak, bireysel ve toplumsal huzurun temelidir. Bu nedenle, İblis’in yanılgısından ders almalı, Allah’ın belirlediği üstünlük ölçülerine sımsıkı sarılmalıyız.