Öğretmenler Mesaj Detayi Antoloji.com

Gunaydin Dostlar :) hayirli pazarlar


Jorge Luis Borges Hayatı ve Şiirleri

Jorge Luis BORGES (1899-1986)

24 Ağustos 1899'de Buenos Aires'te doğdu. Ailesi I. Dünya Savaşı’ndan önce (1914) Cenevre’ye taşındı. Burada Calvin Koleji'nde öğrenim gördü, Lâtince, Fransızca ve Almanca öğrendi. Verlaine, Rimbaud, Mallarmé, Schopenhauer, Walt Whitman gibi yazarları keşfetti. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra âilesiyle birlikte İspanya'ya taşındı. Borges artık yazar olmaya karar verdi. Endülüs'lü şair Rafael Cansinos-Asséns'ın etkisiyle 'ultraistler' grubuna katıldı. Daha gruptan ayrıldı ve değişik konularda şiir deneme yazıları yazdı. 1921’de âilesiyle Buenos Aires’e geri döndü. 1923’te ilk kitabı olan Buenos Aires Tutkusu (Ferver de Buenos Aires) 'i çıkardı.

1924-1933 arası en verimli heyecanlı dönem oldu. Bu dönemde pek çok yazısı ve şiiri basıldı. Luna de Enfrente 1925'te, San Martin DefteriCuaderno San Martín 1929'da basıldı. 1933-1934 yıllarında Crítica'da Alçaklığın Evrensel Tarihi (Historia universal de la infamia) yayımlandı. Bu öykü dizisi, önceden basılmış bâzı öykülerden alınan karakterler ve fikirler üzerine yeniden hikâye yazmakla oluşmuştu. Gerçeği ve hikâyeyi harmanladığı bu hikâyeler gerçeküstü bir otantizm taşıyorlardı. Daha sonraları bu tarz 'büyülü gerçekçilik'in ilk örneklerinden sayılacaktı. Ama onun asıl kariyeri 1935'te yazdığı 'Borges stili'nin ilk örneği denilen, hayâlî bir romanı eleştirdiği 'Al-Motasim'e Bir Bakış' isimli öyküsüdür. 1936'da denemelerini topladığı Sonsuzluğun Tarihi Historia de la Eternidad basıldı. Bu sırada maddî sıkıntılar çekiyordu, bu nedenle 1937'de Belediye Kütühânesi'nde çalışmaya başladı. Kütüphânedeki işi hafif olan yazar, iş günlerinin kalanını klâsikleri okuyarak ve modern edebiyatın uluslar arası örneklerini İspanyolca’ya çevirerek geçirmiştir. Virginia Woolf’un ve William Faulkner’ın kitapları İspanyolca’ya ilk kez bu dönemde Borges tarafından kazandırılmıştır. Yaratıcılığını kaybetmekten korkan Borges, eşşiz bir eser yazmak istedi ve “Pierre Menard, Don Quixote'un Yazarı”'nı kaleme aldı. Ardından da “Tlön, Uqbar, Orbis Tertius” geldi. Her iki hikâye Victoria Ocampo’nun Sur edebiyat dergisinde yayınlandı. Bunların başarısının verdiği motivasyonla Babil Kütüphanesi'nin çalışmalarına başladı. 1941'de bu öykülerin toplandığı Yolları Çatallanan Bahçe basıldı. Aynı hikâyeler toparlanarak 'Artifices'e eklendi ve ve 1944'de Ficciones adıyla yeniden basıldı. 1942'de “Bustos Domecq” takma adı altında Adolfo Bioy Casares ile birlikte polisiye hikâyeler dizisi olan Don İsidro İçin Altı Problem'i yazdılar. Felsefe, gerçekler, fantazi ve gizemleri harmanladığı bu yeni öykülerin yanında, El Hogar'da anti-semitizmi, faşizmi ve nazizmi eşeltiren politik makaleler de yazıyordu. Bu makalelerle oldukça tanındı. 1946’da Juan Peron’un iktidara gelişiyle, kütüphânedeki işinden atıldı. Bu işten atılma onun için bir tür kurtuluş olmuştu, çünkü hem Arjantin'den Uruguay'a kadar pek çok yeri gezip, Budizm'den Blake'e kadar pek çok konuda seminerler veriyor, hem de iyi para kazanıyordu. Ama âilesi Peron'un baskıcı rejiminde zor günler geçirdi, annesi ve kız kardeşi hapse girdi. 1949'da ikinci önemli kısa öyküler kitabı Alef (El Alef) basıldı.

1955’de Peron devrilince Borges hayâlindeki meslek olan Arjantin Ulusal Kütüphânesi Müdürlüğü’ne getirildi. Âilesinden gelen hastalık nedeniyle görme bozukluğu çeken Borges bu dönemde görme yetisini tamamen kaybetti. 'Beni aynı anda hem 800,000 kitabı hem de karanlığı veren Tanrı'nın muhteşem ironisi' diyerek bu gerçeği kabûllenmiştir. 1956'da Buenos Aires Üniversitesi’nde İngiliz ve Amerikan edebiyatı profesörlüğüne atandı ve 12 yıl bu görevi yürüttü. 1961’de Samuel Beckett’le birlikte Uluslararası Yayımcılar Ödülü’nü (Formentor Ödülü) kazandı. Bu ödül ona gecikmiş bir uluslararası ün kazandırdı. Gözlerinin görmeyişini şiire yönelerek telâfi etmeye çalıştı. 1970'li yıllarda ABD'de çeşitli üniversitelerde dersler verdi. 1973'te Peron geri dönünce, görevinden istifa etti. Ders vererek ve yolculuk yaparak geçirdiği zamanın meyvesi 1975'te basılan toplama hikâyelerin olduğu Kum Kitabı (El libro de arena) oldu. Dünya gezilerinin sonucu ona eşlik eden Maria Kodama'nın resimlerini çektiği yazılarını ise kendi yazdığı Atlas(1984) 'la sonuçlandı. 14 Haziran 1986’da Cenevre’de karaciğer kanserinden öldü.

Yapıtları:
Fervor de Buenos Aires (Buenos Aires Tutkusu) , 1923) Şiir
Luna de enfrente (Yolun Ötesinde Ay) , 1925) Şiir
El tamaño de mi esperanza, 1925, Denemeler.
El idioma de los argentinos, 1928, Denemeler.
Cuaderno San Martin (San Martin Defteri) , 1929) Şiir
Evaristo Carriego, 1930, Denemeler
Discusión, 1932, Denemeler ve Eleştiriler.
Historia universal de la infamia (Alçaklığın Evrensel Tarihi) , 1935, Hikayeler
Historia de la eternidad (Sonsuzluğun Tarihi) , 1936, Denemeler
El jardín de senderos que se bifurcan (Yolları Çatallanan Bahçe) , 1941, Hikayeler.
Seis problemas para don Isidro (Don İsidro İçin Altı Problem) 1942, Adolfo Bioy Casares’le yazılmış detektif hikayeleri
Poemas: 1922-1943, 1943, Şiir.
Ficciones (Ficciones Hayaller ve Hikayeler) 1944, Kısa hikayeler
Un modelo para la muerte, 1946, Adolfo Bioy Casares’le yazılmış detektif hikayeleri
Dos fantasías memorables, 1946 Adolfo Bioy Casares’le yazılmış fantastik hikayeler
El Aleph (Alef) 1949, Denemeler Hikayeler
Aspectos de la poesía gauchesca, 1950, Eleştiriler.
Antiguas literaturas germánicas, 1951, Eleştiriler
La muerte y la brújula,(Ölüm ve Pusula) 1951, Kısa hikayeler
Otras inquisiciones 1937-1952 (Öteki Soruşturmalar) , 1952, Denemeler ve Eleştiriler.
Historia de la Eternidad (Sonsuzluğun Tarihi) , 1953, Denemeler, Kısa hikayeler, ve Eleştiriler.
El 'Martín Fierro', 1953, Denemeler
Poemas: 1923-1953, 1954, Şiirler
Los orilleros; El paraíso de los creyentes, 1955, Adolfo Bioy Casares ile İki Senaryo.
Leopoldo Lugones, 1955, Eleştiriler Betina Edelborg’le beraber.
La hermana de Eloísa, 1955, Kısa hikayeler.
Manual de zoología fantástica (Hayali Varlıklar Kitabı) 1957, Margarita Guerrero ile yazılmış hayali hayvan metinleri.
Libro del cielo y del infierno, 1960, Denemeler, Adolfo Bioy Casares ile beraber.
El Hacedor, 1960, Şiirler
Antología Personal, 1961, Denemeler, Şiir, Eleştiriler,
El lenguaje de Buenos Aires, 1963 Uzun denemeler, José Edmundo Clemente ile beraber
Introducción a la literatura inglesa, 1965, Eleştiri, María Esther Vázquez ile beraber. Türkçesi: İngiliz Edebiyatı Tarihi
Para las seis cuerdas, 1965, Tango ve milongalar için sözler
Literaturas germánicas medievales (Ortaçağ Alman Edebiyatı) 1966, Eleştiri, María Esther Vázquez’le beraber
Crónicas de Bustos Domecq, Denemeler, 1967, Adolfo Bioy Casares’le beraber.
Introducción a la literatura norteamericana(Amerikan Edebiyatına Giriş) (1967) , Eleştiri, Esther Zemborain de Torres ile beraber. Türkçesi:,.
Conversations with Jorge Luis Borges(Borges'le Konuşmalar) , 1968, Richard Burgin, İngilizce.
Nueva Antología Personal, 1968, Denemeler, Şiirler, Eleştiriler.
Elogio de la Sombra(Karanlığa Övgü) , 1969, Şiir
El otro, el mismo, 1969, Şiir
El informe de Brodie (Brodie Raporu) , Kısa hikayeler, 1970.
El congreso, 1971, Denemeler.
Nuevos Cuentos de Bustos Domecq, Adolfo Bioy Casares ile beraber.
El oro de los tigres, 1972, Şiir.
El libro de arena (Kum Kitabı) , 1975, Kısa hikayeler
La Rosa Profunda (Sonsuz Gül) , 1975, Şiir
La moneda de hierro, 1976, Şiir.
Diálogos, 1976 Borges ve Ernesto Sabato, arasında konuşmalar.
¿Que es el Budismo? , 1976, Dersler
Historia de la Noche, 1977, Şiir.
Prólogos con un Prólogo de Prólogos, 1977, Kitap önsözleri.
Borges El Memorioso, 1977, Antonio Carrizo ile konuşmalar
Rosa y Azul: La rosa de Paracelso; Tigres Azules, 1977
Borges, oral, 1979, dersler.
Siete noches (Yedi Gece) 1980, dersler
La cifra, 1981, Şiir.
Nueve ensayos dantescos (Dantevari Denemeler) , 1982, Denemeler Dante üzerine
Un argumento, 1983,
Veinticinco Agosto 1983 y otros cuentos, 1983, Kısa hikayeler
Atlas (Atlas) , 1984, Hikayeler ve Denemeler, María Kodama ile beraber.
Los conjurados, 1985, Şiir.
Textos cautivos, 1986, Eleştiriler
This Craft of Verse, 2000, dersler


Sürgün

Biri iz sürüyor İthaka yollarında,
unutmuş kralını yıllarca önce
Troya’ya giden;
biri yeni ele geçirdiği toprakları düşünüyor,
yeni sabanın, oğlunu, ve belki de mutlu.
Yerkürnin sınırları içinde ben, Ulisses,
Hades’in derinliklerine indim
ve yılanların aşk düğümünü çözen
Tebai’li Tiresias’ın hayaletini gördüm,
bir de, ovada aslanların gölgelerini öldüren
ve Olimpos’ta oturan Harekles’in hayaletini.
Biri yürüyor bugün Bolivar ve Şili’de,
belki de mutlu, belki değil.
Ben o olmak isterdim.

Jorge Luis Borges



Bir Kör

Ne zaman aynadaki yüze baksam, bilmiyorum hangi yüz bana bakıyor;
bilmiyorum hangi yaşlı yüz sessizce
ve bezgin bir öfkeyle kendi imgesini arıyor.
Karanlığımda yavaşça görünmeyen çizgilerimi
araştırıyorum ellerimle. Bir kıvılcımın ışığı
sızıyor içime. Saçlarını tanıyorum,
külrengi, hatta altın sarısı olan.
Gene söylüyorum yalnızca boş ve yapay
yanlarını yitirdim eşyanın.
Bu soylu sözler Milton’un bilgeliği,
ama ben gene de harfleri ve gülleri düşünüyorum.
düşünüyorum ki görebilseydim yüzümün çizgilerini,
bilebilirdim kim olduğunu bu benzersiz akşamda.

Jorge Luis Borges



İntihar

Tek yıldız kalmayacak gecede.
Gece kalmayacak.
Ben ölürken dayanımaz evren de
tüm varlığıyla ölecek benimle,
Sileceğim piramitleri, madalyaları,
Kıtaları ve yüzleri.
Sileceğim geçmişin birikimini.
Toz edeceğim tarihi, tozu toz.
Son günbatımını seyrediyorum şimdi.
Son kuşu dinliyorum.
Kimseye hiçbir şey bırakmıyorum.

Jorge Luis Borges


Ay

Sessiz arkadaşlığı ayın eşlik ediyor sana,
dalgın gözlerinin bugün toza dönüşmüş
bir bahçe ya da avluda onu son kez çözümlediği
-zamanın derinliğinde yitip gitmiş- o akşam
ya da geceden bu yana. Son kez mi?
Biliyorum, biri çıkıp şöyle diyebilir
günün birinde sana, tam da gerçeği söyleyerek:
Parlak ayı görmeyeceksin artık, tükettin
yazgının sana bağışladığı fırsatların toplamını.
Tüm pencerelerini açsan da dünyanın, boşuna.
çok geç artık. Onu bulamayacaksın bir daha.
Yaşamımız boyunca keşfeder ve unuturuz
o alışılmış güzelliğini gecenin. Biliriz,
göktedir hep ay. Oysa iyi bakmak gerekir ona.
Kim bilir, belki de sonuncusudur!

Jorge Luis Borges



Ben

O kafatası, o gizli yürek, kanın
Hiç görmediğim o yolları,
Düşlerin o yer altı dehlizleri, o Proteus,
O iç organlar, o ense, o iskelet.
Onların hepsiyim ben. Garip ama,
Bir kılıcın, önce altına, sonra külrengine,
Sonra da hiçliğe dönüşerek batan
Yapayalnız bir güneşin de anısıyım ben.
Limanda yavaş yavaş yaklaşan gemileri
Seyreden biriyim. O az bulunur kitaplar,
Zamanla aşınan gravürler de;
Göçüp gitmiş ölüleri kıskanan da ben.
İşin daha garibi bir evin bir köşesinde
Bu sözcükleri ağ gibi ören o adam olmam.

Jorge Luis Borges



Armağanlar

Ona, gözle görülmeyen müzik verildi,
zamanın bir armağanı, zamanla son bulacak.
güzellik verildi, yürekleri dağlayan bir güzellik.
aşk verildi, armağanların en korkuncu.

ona, yeryüzündeki kadın güzelliklerinin
tümünün bir olduğu bilgisi verildi.
bir öğleden sonra ay'ın ayırdına vardı,
ay'la birlikte yıldızların simyasının.

ona alçaklık verildi. alçakgönüllülükle,
kılıcın işlediği suçları araştırdı,
kartaca yıkıntılarını,
doğu'yla batı arasındaki göğüs göğüse çarpışmayı.

ona dil verildi, şu yalan.
ten verildi, sonunda toprağa karışan.
ürkünç bir karabasan verildi.
ve aynadaki öteki yansıdı, bizi gözünde alıkoyan

zamanın devşirdiği kitaplar arasından
birkaç sayfa bağışlandı ona;
elea'dan bir karşıtlıklar yığınağı,
zamanın aşındıran rüzgarından sakınılmış.

insan sevgisinin yüce kanı
(bir grek bu imgenin sikkesini bastı) ödülüydü,
adı bir kılıç olan ve gökyüzünden
yeryüzüne edebiyatı indiren biri'nden gelen.

başka şeyler verildi, her birinin kendi adı vardı:
küp, küre, piramit,
sonsuz kum, tahta
ve insanlar arasında yürümek için bir gövde.

her gün tadını çıkarmayı hak etti:
işte senin tarihin, tıpkı benim tarihim gibi...

Jorge Luis Borges


Anlar

Eger,yenıden başlayabilseydim yaşamaya,
İkincisinde daha çok hata yapardım.
Kusursuz olmaya çalışmaz,sırtüstü yatardım.
Neşeli olurdum, ilkinde olmadıgım kadar,
Çok az şeyi
Ciddiyetle yapardım.
Temizlik sorun bile olmazdı asla.
Daha çokriske girerdim.
Seyahat ederdim daha fazla.
Daha çok güneş doguşu izler,
Daha çok dağa tırmanır,daha çok nehirde yüzerdim.
Görmedigim bir çok yere giderdim.
Dondurma yerdim doyasıya ve daha az bezelye.
Gerçek sorunlarım oludu hayali olanların yerine.
Yaşamın her anını gerçek ve verimli kılan insanlardandım.
Yeniden başlayabilseydim eger,yalnız mutlu anlarım olurdu.
Farkında mısınız bilmem. yaşam budur zaten.
Anlar,sadece anlar.Siz de anı yaşayın.
Hiçbir yere yanında su,şemsiye ve paraşüt almadan,
Gitmeyen insanlardandım ben.
Yeniden başlayabilseydim eger,hiçbir şey taşımazdım.
Eger yeniden başlayabilseydim,
İlkbaharda pabuçlarımı fırlatır atardım.
Ve sonbahar bitene kadar yürürdüm çıplak ayaklarla.
Bilinmeyen yollar keşfeder,güneşin tadına varır,
Çocuklarla oynardım,bir şansım olsaydı eger.
Ama işte 85'indeyim ve biliyorumn...
ÖLÜYORUM....
Arjantin-1985

Jorge Luis Borges



Düş

Gece yarısı saatleri saçıp savururken
Bereketli zamanı,
Daha da ötelere gideceğim Ulises’in yoldaşlarından,
İnsan belleğinin ulaşamadığı
Düşler ülkesine.
Aklımın almayacağı parçalar kaldı bende
O sualtı dünyasından:
İlkel bir bitkibilimden otlar,
Her türden hayvanlar,
Ölülerle konuşmalar,
Aslında hep birer maske olan yüzler,
Çok eski dillerden sözcükler,
Ve zaman zaman bir korku, gündüzün
Bize sunduğuna hiç benzemeyen.
Ya bunların hepsi olacağım ya da hiç biri.
O öteki olacağım bilmeden olduğum,
O öteki düşe, uyanık halime
Bakmış olan kişi. Şimdi onun değerlendirdiği,
Yakınmadan ve gülümseyerek.

Jorge Luis Borges