Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
'Esbab bir perdedir; çünkü izzet ve azamet öyle ister. Fakat iş gören Kudret-i Samedaniyedir; çünkü tevhid ve celâl öyle ister ve istiklâli iktiza eder.'
Bediüzzaman Said Nursi.
Hallac-ı Mansur
Sual: Hallac-ı Mansur kimdir, niye öldürüldü?
CEVAP
Ası adı Hüseyin bin Mansur’dur. Hallac denilmesinin sebebi şudur: Bir gün, arkadaşı olan bir hallacın dükkanına girdi. Bir işinin görülebilmesi için onun yardımını rica etti. Fakat hallacın gittiği yerden dönüşü biraz uzun sürdü. Geldiğinde; 'Ya Hüseyin, senin için bugün işimden oldum' diye söylendi. Hallac-ı Mansur onun endişeli hâline bakarak gülümsedi; 'Üzülme senin işini de biz halledelim' diyerek parmaklarını pamuk yığınlarına doğru uzatıverdi. O anda henüz atılmamış pamuk yığınları harekete geçti. Kaşla göz arasında, tel tel saf pamuk bir tarafa, kirli ve süprüntü kısmı ise diğer tarafa ayrıldı. Hallaç şaşırıp kalmıştı. Olay kısa zamanda halk arasında yayıldı. Bundan sonra da ona Hallac-ı Mansur dendi.
Pek çok kerametleri görüldü. Yanına gelenlere yazın kış, kışın yaz meyveleri ikram ederdi. İnsanlara, evlerinde ne yediklerini, ne yaptıklarını, ne konuştuklarını ve kalblerinden geçenleri Allahü teâlânın izni ile haber verirdi. 400 kişi ile birlikte çöle açılmıştı. Birkaç gün geçti. Yiyecek hiçbir şey bulamadılar. Açlıktan perişan bir hâle geldikleri sırada ona gelerek hallerini arz ettiler. Hemen elini arkaya uzatıp, 400 kişinin her birine bir kelle ile iki pide verdi.
Hallac-ı Mansur Peygamber Efendimiz Aleyhisselaü Vesselam Mi’raç’ta Allah’ın selamına karşılık, “ Ve’sselam Allah’ın Salih kullarının üzerine olsun” ifadesiyle mukabele buyurduğunu işitince buna itiraz etmiş ve “Daha geniş söylenmesi gerekirdi” demiş.
-
Bu itirazdan sonra Peygamber Efendimizi mana aleminde gördü.
Peygamber Efendimiz (a.s.m) , “Ya Mansur! Hakkımızda böyle bir düşünceye sahip olduğun doğru mu? ” buyurdu.
Hallac-ı Mansur, “Evet ya Rasulallah! ” diye cevap verdi.
İki cihan serveri (a.s.m) ise bu defa, “Ya Mansur! O sözü o anda söyleyen ben miyim yoksa Allah mıydı? ” buyurdu.
Haddini aştığını o zaman fark eden Mansur hatasının büyüklüğünü anladı ve:
“Aman ya Rasulallah! Hata ettim! ” Dedi ve af diledi.
“Kendisine bu suçu dünyada mı yoksa,ahirette mi affedilsin? ” buyuruldu. Fakat kendisi, “Dünyada! ” deyince; “Öyleyse başınla öde! ” buyruldu.
Hallac-ı Mansur o günden sonra “Ene’l Hak! ... Ene’l Hak! ... (Hak benim, Hak benim!) feryadına başladı.
Enel Hak dedi
Allahü teâlânın aşkı ile kendinden geçtiği bir sırada; 'Enel-Hak dedi. Bu sözün anlamı, (Ben Hakkım) demek ise de, (Haktan başka hiç kimse yok) demek istemişti. Bu sözü için katline fetva verdiler. Halife, onun bir yıl zindana atılmasını emretti. Fakat halk yine ona gidip bazı meseleler soruyordu. Daha sonra ziyaret de yasaklandı.
Yüz kırbaç vurun
Halife, 'O, fitne çıkarmak istiyor, onu katledin veya Enel-Hak sözünden dönene kadar dövün' emrini verdi. Ona önce yüz kırbaç vurdular. Hiç ses çıkarmadı. Ölmediğini görünce, ellerini ve ayaklarını kestiler. 'Korkudan sarardığımı sanmayın. Kan kaybetmekten sararıyorum' buyurdu. Darağacında 'Tasavvuf nedir? 'diye sordular. 'Tasavvufun en aşağı derecesi, işte bende gördüğünüz bu hâldir.' 'Ya ileri derecesi? ' dediler. 'Onu görmeye tahammülünüz olmaz' dedi.
İdam edilmeden önce halk taş atmaya başladı. Atılan taşlara hiç ses çıkarmıyor, hatta tebessüm ediyordu. Bir dostu, gül attı. O zaman inledi. Sebebi sorulduğunda; 'Taş atanlar beni tanımaz. Halden anlayanların bir gülü beni incitti' dedi. Ellerinden, bacaklarından sonra dilini de kesmek istediler. İzin isteyip; 'Allah’ım, bana senin için bu işkenceyi reva görenleri affet! ' diye yalvardı.
Daha sonra dili ve başı da kesildi, cesedi yakıldı, külleri Dicle'ye atıldı. Atılan küller dökülür dökülmez, nehir hemen kabarmaya başladı. Kabaran Dicle'nin suları Bağdat'ı basmak üzereydi. O zaman bir dostu hırkasını Dicle'ye attı ve Dicle bir müddet sonra eski normal hâlini aldı. Hallac bu kimseye, şehid edilmeden önce: 'Benim kollarımı, bacaklarımı, başımı kestikten sonra, cesedimi yakıp, külünü Dicle'ye atarlar. Korkarım ki, nehir taşıp Bağdat'ı basar. O zaman hırkamı nehre götürüp at' buyurmuştu.
Sual: Hallac-ı Mansur, niçin Enel hak dedi?
CEVAP
Evliyadan bazıları Allahü teâlâyı zikrettiği zaman, Rabbinden gayrı her şeyi, hatta kendi nefsini bile unutur. Zikrettiği yani andığı mahbubun adını dilinden düşürmez.
Hallac-ı Mansur hazretleri, La ilahe illallah demeyi o kadar çoğaltmıştı ki, anması kalbden ruha geldi. Orada ünsiyet peyda ederek ilahi aşka kavuştu. Dünyadaki her şeyi hatta kendi adını bile unuttu. Aşk sarhoşluğu kapladı. Buna sekr hali deniyor. Bu halde iken, (Sen kimsin?) diyenlere, (Enel-Hak) diye cevap verdi. Üzerinden sekr hali gidince, yani ayılınca (Enel-Hak) dediğini hatırlamadı. Fakat dine aykırı konuştuğu için şehid edildi. Yere dökülen kanları (Enel-Hak) şeklini aldı.
Hallac-ı Mansur hazretleri, içinde bulunduğu halden dolayı mazurdu. Onu şehid edenler de dinin emrini yerine getirdi. İki tarafa da bir şey söylenmez.
Hallac-ı Mansur hazretlerinin (Enel-Hak) yani (Ben Hakkım) dediği gibi, Bayezid-i Bistami hazretleri de sekr halinde (Sübhani) yani (Ben Sübhanım) demiştir.
Talebeleri, (Siz kendinizin sübhan, yani ilah olduğunu söylediniz) demeleri üzerine, (Bir daha öyle bir şey söylersem, beni kılıçla kesin) buyurdu. Sekr hali kaplayınca yine (Sübhani) dedi. Hemen hocalarının emri üzerine kılıçla vurdular. Fakat kılıç kesmedi. O hal üzerinden gidince, yine (Sübhani) dediğini söylediler. (Niye beni öldürmediniz?) buyurdu. (Kılıç kesmedi) dediler. O vakit, (Demek o sözü söyleyen, bu haldeki Bayezid değildi) buyurdu.
Mecnuna adın ne diyorlar, Leyla diyor. Çünkü gönlü Leyla ile dolu. Leyla’dan başka kimseyi tanımıyor, bilmiyordu. Şehrin ortasında Leyla Leyla diye bağırarak geziyordu. Leyla diyerek feryat ederek ağlıyordu. Derdine deva olmak üzere Leyla gelip, kendisini tanıtmışsa da, (Ben seni tanımıyorum. Sen gerçek Leyla isen, ya bendeki Leyla kim) diye cevap vermiştir.
