Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
‘Patrik Nerses (Varjabekyan. A.H.) 17 mart 1878 gününde İstanbuldakı İngilis Büyükelçisi Layradı ziyaret ederek ‘Bir yıl önce Osmanlı idaresinden şikayetimiz yoktu, ancak Rus zaferi şimdi durumu değiştirdi. Doğuda bağımsiz bir Ermenistan istiyoruz. Eğer siz yardım edemezsiniz, bunu gerçekleştirmek için Rusya’ya muracaat ederiz’ demiş, elçi Ermenistan’dan nereyi kasdettiğini sorunca, ‘Van, Sivas, Diyarbakır ve Kilikiya’ diye cevap vermişti. Elçi’nin ‘Evet, ama bu yerlerin hiçbirinde çoğunlukda diğilsiniz’ demesi üzerine de ‘Bunu biliyoruz, ama şimdi Rusya Doğu’da topraklar kazanıyor. Rusya ile Osmanlı imparatorluğu arasında güç dengesi değişti. Biz de geleceğimizi düşünmeliyiz’ diye Ermenilerin amaçını açıklamış idi.’ (Erdal İlter. Ermeni kilisesi ve terör’. Ankara, 1999) .
Rusya’nın küvvetlenerek genişleneceğini hala 1659 yılında anlamıştılar. Onunla dostluk kurmak için çar Aleksey’e altınla bezedilmiş bir taht hediyye etmişlerdi... Bu Ermeni ve Rus ilişgileri netiçesinde çarlar Kafkasya’nı işğal etmek siyasetini gerçekleştirmeğe başladılar. Önce Karabağ’ı aldılar, sonra Azerbaycanın tam işğalı için 1926 yılında İrana karşı savaş ilan ettiler. Bu savaşda Ermeni komitesinin üyesi Madatyan 10 bin Ermeni könüllüsü ile Rus ordusunda hizmet etmiştir. Elinde haç olduğu halde bu könüllülere katılan papaz Nerses Aşdaradakı Ermenileri hristianlık uğrunda mücadeleye davet etmişdi. Böylece, iranlılar Kafkasya’dan çıkarılmış, Azerbaycan’ın yarısı Ruslar tarafından işğal olunmuştu. Ermeniler Rusları Ermenistan’ın (Kursiv benimdir. O zaman Ermenistan adlı ülke yoktu ve Ermenilerin ‘Ermenistan’ diye iddia ettikleri topraklar Osmanli imparatorluğunun arazileri idi.A.H.) de işğal etmeğe teşfik etseler de, Sultan II Mahmut sülh istediğinden konuşmalara başlanılmış, Edirne anlaşması imzalanmışdı. Ama ne yazık ki, Ruslar... Ermenistan’ı tekrar Türkiye’ye karşı çarpışmış 90.000 Ermeni Rus işğal küvvetleri ile birlikde Bayburt, Beyazit ve Karsı terk edib Kafkasya’ya gitmeğe mecbur olmuşlardı.’(Ermeni tarihçisi dr. Asriyan. ‘Ermeni milletinin tarihi’ kitabından. İktibas N.A.Banoğlu’nun ‘Ermeninin Ermeniye zülmü’ Ankara, 1976, s.13) kitabından alınmıştır) .
‘Rusya Kuzey Azerbaycan’ı işğal ettikden sonra parçaladı. I Petro’nun zamanından başlayarak müslümanlara, özellıkle de Türklere karşı selip yürüşü neticesinde 120 bin kv.km. sahesi olan Kuzey Azerbaycan parçalanarak bir hisse Ermenilere (20 bin kvm.km) , bir hissei Gürcülere (10 bin kv.km.-den artık. Borçalı bölgesi) verildi. 1828 yılının 21 Mart gününde I. Nikolay Rusya’ya birleştirilmiş İrevan ve Nahçıvan hanlıklarının ‘Ermeni vilayeti’ (bölgesi) adlandırılması hakkında ferman verdi. Fakat o zaman bu bölge 81.749 müslüman, 25.131 Ermeniden oluşmaktaydı. O zamandan İran ve Türkiye’den Ermenilerin buraya getirilmesi ve etnik temizleme syaseti gerçekleştirilmeğe başladı. 1828 yılının Şubat ayının 26’tan başlamış göçettirilmeler netiçesinde haziran ayının 11-dek Iran’dan Ermeniler yerleştirilen bölgeye 6949 aile getirilmişdi. 1831 yılının nisan ayının 3-ek Türkiye’den tekce Göyçe gölü çevresine 4215 aile göçettirilmişlerdi. İ.Şopenin yazdıklarına göre, 1828-1829 yıllar Rusya-Osmanlı savaşından sonra bu yerlere 21666 Ermeni taşındırılmışdı. Genellikle, Rusya-İran, Rusya-Osmanlı savaşlarından sonra bu topraklara 57266 Ermeni gelmişdi. Sonuçda müslümanların sayı azalmış (81749 kişi) , Ermenilerin sayısı ise artmışdı (82397 kişi) .
(Sabir Esedov. ‘Haydar Hüseynov’ kitabından. Bakı, 1998) .
