Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
Azerbaycan mahnıları Türkiyede 'anonim' kimi verilir
Ermenistanda ise ermenileşdirilir
Eldar Mansurovun mahnısı Braziliyada
Bestekar Eldar Mansurovun 90-cı illerin evvellerinde meşhurlaşan
'Bayatılar' kompozisiyası müğenni Brilliant Dadaşovanın ifasında
böyük şöhret qazandı. 10 il evvel 'Melodiya' sesyazma studiyası
terefinden lente alınmış mahnını Braziliyanın San-Paulu şeherinde
yaşayan genc müğenni Monika Salmaso öz albomuna salıb. Caz stilinde
oxumağa üstünlük veren braziliyalı xanımın bu albomu süretle satılıb.
Musiqişünasların fikrince, albomun bele populyarlıq qazanmasına sebeb
mehz bizim musiqidir. M.Salmasonun diskinde birinci mahnı olan
'Bayatılar' ona tekce Braziliyada deyil, bütün dünyada böyük şöhret
getirib. Amma braziliya müyğennisi bu mahnını öz bestesi kimi teqdim edir.
Qeyd edek ki, Monika 'Bayatılar'ı ifa eden ilk xarici müğenni deyil.
Avropanın en tanınmış sesyazma studiyası olan 'Real Vorld Musiq' son
10 il erzinde bu kompozisiyanı 19 alboma daxil edib.
Bestekarın başqa bir eseri - sözleri şair Sabir Rüstemxanlıya aid olan,
caamat arasında 'Qaçqınam, köçkünem' kimi tanınan 'Halımı sorma'
kompozisiyasını türk müğennisi Nilgül 'Ömürsüz sevdalar' adlı albomuna
başqa bir türk bestekarın bestesi kimi daxil edib.
Ermenilerin oğurladıqları
Ermeniler indiye qeder Azerbaycanın 13 müellif eserini, 12 milli oyun
havasını ve reqsini, 6 xalq mahnısını ve xalq musiqi aletini, öz adlarına
çıxıblar. Qeyd edek ki, menfur qonşularımız bestekar Qara Qarayevin
'Yeddi güzel' baletinden musiqi parçalarını, Emin Sabitoğlunun 'Neylerem',
Tofiq Quliyevin 'Sene de qalmaz', Elekber Tağıyevin 'Sen gelmez oldun',
Aygün Semedzadenin 'Mekteb illeri', Eldar Mansurovun 'Gece zengleri',
'Melodiya', Behram Nesibovun 'Ay qız', Oqtay Kazımovun 'İndi meni tanımadın',
İbrahim Topçubaşovun 'Söz olmasaydı', Rauf Hacıyevin 'Saçlarına gül düzüm'
mahnılarını öz adlarına çıxıblar. Bu sıyahı Brilliant Dadaşovanın 'Vokaliz'
kompozisiyası da daxildir.
Ermeniler musiqisi bestekar Fikret Emirova, sözlEri dramaturq Hüseyn Cavide
mexsus olan 'Kor erebin mahnısı'nı da öz adlarına çıxıblar. Menfur qonşuların
daha çox canfeşanlıqla yiyelenmek istedikleri xalq mahnımız 'Sarı gelin'
Ermenistanda diller ezberidir.
Qeyd edek ki, 'Deli ceyran', 'Xala Nargile', 'Ay leli', 'Sarı köynek' xalq
mahnılarımızı ermeiler öz xalq mahnıları kimi ifa edirler.
Türkiyeli müğennilerin 'anonim' Azerbaycan mahnıları
Türkiyeli müğennilerin Azerbaycan bestekar mahnılarını 'anonim' adı ile oxuması
da adi hal alıb. Bestekar Şefiqe Axundovanın 'Neden oldue' mahnısını İbrahim Tatlıses,
sözleri Zeynal Xelile, musiqisi Qenber Hüseynliye aid olan 'Ay işiğında' mahnısını
Yıldız Tilbe, Elekber Tağıyevin Medine Gülgünün sözlerine bestelediyi
'Sen gelmez oldun' mahnısını Sibel Can anonim kimi teqdim edir.
Neşe Qaraböcek şair Memmed Arazın sözlerine Niyamedin Musayevin bestelediyi
'Dünya senin, dünya menim' mahnısını da anonim adı ile ifa edir. Neşe Qaraböceyin
musiqimize qarşı etdiyi hörmetsizlik bununla bitmir. 'İtkin gelin' serialında
seslenen, sözleri Elibala Hacızadeye, musiqisi Cavanşir Quliyeve mexsus olan
mahnını da N.Qaraböcek istediyi kimi teqdim edir. O, bu mahnını ifa ederken
E.Hacızadenin yerine öz imzasını qoyur, bestekarın adını ise heç qeyd etmir.
Bundan başqa o, Firengiz Babayevanın 'Gece yaman uzundur' mahnısını da
anonim adı ile teqdim edir.
Faiq Süceddinovun şaire Nuride Ateşinin sözlerine bestelediyi 'Neylersen'
mahnısını da türkler anonim kimi oxuyurlar.
Yeri gelmişken, qeyd edim ki, bu mahnını ilk defe İlhame Quliyevanın ifasında
eşitmişik. Bu mahnını öz albomuna daxil eden İ.Quliyeva ise Almaniyada yaşayan
hemyerlimiz şaire Nuride Ateşiye istinad etmeyib. Bu ise qarşı terefin keskin
reaksiyasına sebeb olmuşdu. Amma nedense N.Ateşi türk müğennilerinin onun
hüquqlarını pozmasına heç bir reaksiya vermedi.
Türkiyenin 'esenshop.com' saytında ise qeribe yazı ile rastlaşdıq. Bele ki,
bu saytda Tofiq Quliyevin 'Axşam' mahnısı bele teqdim olunur: 'Söz, muzik Tofik Guliyev'.
Saytda azeri meyxanaçılarının 'ecaib heyvanlara benzeyirsen' dueti ise
'anonim (azeri) kimi teqdim olunur.
Azerbaycan xalq mahnısı olan 'Almanı atdım xarala', 'Bu dağda ceyran gezer',
'Bu dağdan aşmaq olmaz' mahnılarını nedense türk senetçileri 'anonum' adı ile
seslendirirler. Türklerin 'azerievi.com' saytında 'Alagöz' mahnısı da anonim
kimi qeyd edilib.
Azerbaycan Müellif Hüquqları Agentliyinden
verilen melumat göre, oğurlanan eserlerin arasında Üzeyir Hacıbeyovun
'Arşın mal alan', ve 'Meşedi İbad' operettalarından ariyalar ve musiqi
parçalarına xüsusi yer verilir.
Agentliyin hüquq şöbesinin müdiri Xudayet Hesenli bizimle söhbetinde artıq
Türkiye terefi ile bu meselelerin yoluna qoyulduğunu bildirdi. O, medeniyyetmizin
en idbar oğruları olan ermenilerle bacara bilmediklerini açıq etiraf etdi:
'Her defe bu hallarla rastlaşanda biz Ümumdünya eqli Mülkiyyet Teşkilatına resmi
qaydada müraciet edirik. İndiye qeder etdiyimiz müracietlerin heç bir neticesi
olmayıb. Hele 2004-cü ilde Brilliant Dadaşovanın ifa etdiyi 'Vokaliz'i ermenilerin
öz adına çıxması ile elaqedar hemin teşkilata müraciet etdik. 2007-ci ilde ise
Fikret Emirovun 'Kor erebin mahnısı', Tofiq Quliyevin 'Sene de qalmaz' bestelerini
ermeniler menimsedikleri üçün yeniden adıçekilen teşkilata müraciet etdik. Lakin
bu müracietler de cavabsız qalıb'.
Türkiyeli müğennilerin mahnılarımızı anonim oxumalarına etiraz etdiklerini deyen
X.Hesenli artıq bu sahede bir balaca irelileyiş olduğunu söyledi: 'Müellif Hüquqları
Agentliyi 2000-ci ilde Azerbaycan müelliflerinin 3 mine yaxın eserini, folklor
nümunelerini ı ve xalq reqslerinin elektron variantını Türkiyeye göndermişik'.
Türkiye ile Azerbaycan arasında müellif hüquqları ile bağlı hökumetlerarası saziş var.
O sazişe uyğun olaraq her hansı müellif resmi qaydada qonşu dövletin müellif hüquqları
agentliyine müraciet edib iddia qaldıra biler.
Braziliyalı cazmenin bestekar Eldar Mansurovun 'Bayatılar' kompozisiyasını oğurlaması mle
bağlı MHA-nin adıçeklien teşkilata ünvanladığı müraciete de reaksiya veren olmayıb.
Bu ilin ortalarında Ümumdünya eqli Mülkiyyet Teşkilatının xetti ile tedbir keçirmek
planlarından danışan X.Hesenli bu tedbiri Bestekarlar İttifaqı ile birge teşkil
edeceklerini bildirdi.
Qeyd edek ki, her bir müellifin hüquqları hetta onun ölümünden sonra 50 il müddetinde
qorunmalıdır. Avropa ölkelerinde bu müddet 100 ildir.
_________________
O yerdeki, kiçik adamların böyük kölgeleri emele gelir, orada güneş batır demekdir..
Meqaleyi gönderen: Şahin Ceferov
