Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
10 fevral Azerbaycan xalqının tarixine 179 il evvel qara gün kimi yazılmışdır. Bele ki, 10 fevral 1828-ci ilde Rusiya imperiyası ve İran şahlığı arasında Tebrizden cenubda yerleşen Türkmençay kendinde imzalanan 15 maddeden ibaret müqavile xalqımızın ve torpaqlarımızın iki yere bölüşdürülmesini basa çatdırmışdır. 1813-cü il oktyabrın 12-de imzalanmış Gülüstan müqavilesi kimi bu müqavile de, edaletsiz müqavile idi. Her iki müqavilenin bağlanması XVIII esrin ortalarında Xanlıqların yaranması ile berpa olunan dövletçilik enenelerimize ve milli dirçelişimize ciddi zerbe oldu.
Nehayet, en başlıcası o idi ki, Şimali Azerbaycan Rusiya imperiyasinin ucqar müstemlekesine çevrilirdi. Cenubi Azerbaycan torpaqları ise (280 min kv.km) İran şahlığının hakimiyyeti altında qalırdı.
Türkmençay müqavilesinin 15-ci maddesine esasen Şimali Azerbaycan torpaqları müstemlekeçilerin köçürme obyektine çevrilirdi. Bunun neticesinde xeyli ermeni aileleri İrandan Şimali Azerbaycan torpaqlarına köçürülerek meskunlaşdırılırdı. İlk vaxtlar ermeniler esasen Qarabağa, Şekiye, Naxçıvana, İrevana, Göyçeye ve Şamaxıya köçürülürdü. Ermenilerin İrevana köçürülmesine daha çox ehemiyyet verilirdi. Köçürme işlerine rehberlik etmek üçün yaradılmış komitenin sedri, milliyyetce ermeni olan Q.Lazarev çalışırdı ki, İrevanda ermenilerin sayı çox olsun. Ermeniler ve onların havadarları bu Azerbaycan şeherine ermenilerin gelecek merkezi kimi baxırdılar. 1827-ci ilde İrevanın işğalına göre çar I Nikolayın fermanı ile tituluna “Erivanski” sözü elave edilmiş Qafqazdakı rus ordusunun baş komandanı İ.Paskeviç İrevanda ehalinin 95% -nin azerbaycanlı olmasından ciddi narahatlıq keçirirdi. Ona döre de onun emri ile İrevanda köçürme ile bağlı Xüsusi komite teşkil etmiş ve ermeni menşeli V.Bebudovu buraya başçı teyin etmişdi.
28 May 1918-ci ilde Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetinin yaranması ile xanlıqların leğvi ile itirilmiş dövletçiliyimiz berpa olunmuşdur. Lakin ezeli Azerbaycan torpaqlari olan Qerbi Azerbaycan erazisinde 28 may 1918-ci ilde yaradılan “Ararat respublikası” (sonradan Ermenistan) ölkemize qarşı erazi iddiası ile çıxış etmişdir. Xeyanetkar ermeniler tekce Azerbaycana deyil, eyni zamanda Türkiyeye, Gürcüstana ve İrana qarşı da sersem erazi iddiaları ireli sürmüşler. Ermeniler Naxçıvana, Zengezura ve Qarabağın dağlıq hissesine hücumlar ederek yerli azerbaycanlılara qarşı soyqırım (genosid) ve deportasiya (zorla köçürme) siyasetini heyata keçirmeye başlamışlar.
ölkesi Azerbaycan SSR-in terkibinde saxlanılmış, hemin ilin 13 oktyabrında Türkiyenin Qars şeherinde Türkiye ile Cenubi Qafqazın sovet respublikaları arasında Sovet Rusiyasının iştirakı ile imzalanan müqavileye esasen, Naxçıvan erazisi qeti olaraq Azerbaycanın terkibine verilmişdir. Buna baxmayaraq, ermeniler son onillikler erzinde Azerbaycana, o cümleden Naxcıvana qarşı erazi iddialarından heç vaxt el çakmemişler.
keçmiş sovet rehberliyinin desteyine ve sovet qoşunlarının feal yardımına arxalanaraq, Azerbaycanın erazisineRusiya silahlı qüvvelerinin birbaşa iştirakı ile 1992-ci ilin 25-26 fevralında dehşetli Xocalı soyqırımı töredilmiş, Şuşa, Laçın, Kelbecer, Ağdam, Cebrayıl, Füzuli, Qubadlı, Zengilan rayonları, hemçinin Naxçıvan MR-in Kerki kendi ve Qazax rayonunun bezi serhed kendleri 1990-1993-cü illerde Ermenistan qoşunları terefinden işğal olunmuşdur.
