Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
KOÇARYAN MASADAN KAÇTI
Orta Doğu’da uranyum zenginleştirme çalışmaları yüzünden Tahran’a yönelik uluslararası baskı sürecinin başlatıldığı dönemde, Fransa Devlet Başkanı Jacques Chirac’ın ev sahipliğinde, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan’ın katılımıyla, Paris’e 40 km uzaklıkta olan tarihi Rambouillet Şatosu’nda Güney Kafkasya’da yıllardır çözüm bekleyen Karabağ dosyası yeniden tartışmaya açılmıştır.
Tarihi Rambouillet Şatosu’nda Karabağ için yapılan görüşmelere, Azerbaycan ve Ermenistan Devlet Başkanları’nın yanı sıra her iki ülkenin Dışişleri Bakanları, Minsk Grubu’nun üyeleri Fransa, Rusya ve ABD Eş Başkanları da katılmıştır. Toplantı öncesi ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, önce Aliyev’le daha sonra Koçaryan ile çözüme yönelik görüş alışverişinde bulunmuştur.
Gerçekleştirilen buluşmadan herhangi somut bir gelişme ortaya çıkmazken, Koçaryan, Fransa ve ABD’nin çözüme yönelik baskılarına dayanamayıp, Ermenistan Milli Savunma Bakanı Serj Sarkisyan’ın kayınpederinin ölüm haberi bahanesiyle görüşmeleri yarım bırakarak, tabir yerindeyse resmen kaçmıştır.
Görüşmeler sırasında Minsk Grubu: ‘Ermeni askerleri Yukarı Karabağ'dan çekilecek, Azerbaycan da bu bölgede bir referandum yapılmasına razı olacak. 15 yıl kadar sürebilecek bir dönemde ise, bölge AGİT'in denetiminde kalacak’ şeklinde bir teklifte bulunmuş ancak, bu teklif taraflarca kabul edilmemiştir. İşgal ettiği bölgelerden Ermenistan’ın çekilmesinin istenmesi her ne kadar Ermenistan’ı rahatsız etmişse de, Azerbaycan’dan bölgede referandum istenmesi talebine Azerbaycan yönetiminin karşı çıkmış olması muhtemeldir. Çünkü Azerbaycan yönetiminin, AGİT arabuluculuğunda 1992 yılından 2006 yılına kadarki süreçte, değişik aralıklarda yapılan görüşmelerde, Azerbaycan lehine çıkan kararlar düşünüldüğünde, (Azerbaycan’ın) Minsk Grubu’nun bu teklifine sıcak bakmaması normal karşılanmalıdır.
AGİT arabuluculuğunda daha önceki toplantılarda alınan kararlara bakıldığında:
- 1992 Prag toplantısında, Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğu kabul edilmiştir.
- 1996 AGİT Lizbon Zirvesi’nde, Ermenistan kabul etmemesine rağmen Azerbaycan yönetimi, toprak bütünlüğünün korunmasına yönelik bir karar çıkarttırmıştır.
- 1997 yılında, AGİT Minsk Grubu’nun almış olduğu, ‘Ermenilerin işgal etmiş oldukları toprakların sadece bir kısmından çekilmesini’ içeren kararını, dönemin Ermenistan Başkanı Levon Ter Petrosyan sıcak karşılamışsa da 1998 yılında Robert Koçaryan’ın devlet başkanlığına seçilmesiyle birlikte barış süreci de durmuştur.
- Nihayet, 2005 yılı Ocak ayında, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Genel Kurulu tarafından ‘Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarını işgal ettiğine dair’ yeni bir karar daha çıkmıştır.
Azerbaycan’ın, AGİT arabuluculuğunda çıkarttığı kararların yanı sıra uluslararası alanda elini güçlendiren bir diğer önemli kozu da, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin almış olduğu kararlardır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Ermeni işgalleri nedeniyle almış olduğu 822, 853, 874 ve 884 sayılı kararlarla, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün dokunulmazlığı, Ermenistan’ın sorunda taraf olduğu ve işgal edilen toprakların hemen ve şartsız olarak terk edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. BM Güvenlik Konseyi’nin söz konusu kararlarında Ermeni işgallerinden duyulan rahatsızlık dile getirilmiş, uluslararası alanda kabul görmüş sınırların ihlal edilmezliği, toprakların silah zoruyla ele geçirilmesinin kabul edilmezliği, bütün devletlerin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi ilkeleri belirtilmişti.
Karabağ konusunda, doğrudan AGİT Minsk Grubu’nun değil de Fransa Devlet Başkanı Jacques Chirac’ın ev sahipliğinde bir buluşmanın gerçekleştirilmesi olgusu ilk defa olmamıştır. Daha önceki yıllarda da Azerbaycan ve Ermenistan liderleri ABD liderleri tarafından uzlaşı için bir araya getirilmiştir. 1999’da Bill Clinton’ın ABD Başkanlığı sırasında, Clinton arabuluculuk görevi üstlenmiştir. 2001 yılı Nisan ayında ise, Florida Key West’te bu defa dönemin ABD Başkanı Bush’un arabuluculuğunda, Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev ve Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan bir araya gelmiş, fakat ‘AGİT Minsk Grubu’nun çalışmalarının devam etmesinin desteklenmesi’ konusundan başka bir uzlaşıya gidilememiştir.
ABD-Fransız ortak senaryosu görüntüsü veren Rambouillet Şatosu buluşması, Koalisyon Güçleri tarafından İran’a yönelik bir müdahale öncesinde, İran’a yönelik muhtemel bir saldırıda, Azerbaycan üslerini kullanmak düşüncesiyle, Azerbaycan kamuoyuna Karabağ sorunu konusundaki hassasiyetlerini göstermelik olarak sergiledikleri bir manzara, izlenimi vermiştir. Müzakere öncesi veya sırasında Rusya’nın müdahil olmaması, hatta AGİT Minsk Grubu Rusya Eş Başkanı’nın Ermenistan heyetiyle beraber Rambouillet Şatosu’nu terk etmesi olayı, yukarıdaki tezi destekler mahiyettedir.
Azerbaycan yönetimi, İran’a yönelik muhtelif bir saldırı düşüncesinin konuşulduğu dönemde, belki de tarihi boyunca elde edemeyeceği “stratejik bir zamanlama” yakalamıştır. Yakalanmış stratejik önemde, zaman mevhumu hayatidir. Bu yüzden, Azerbaycan’ın politikası, Koalisyon Güçleri’ne vereceği desteğin karşılığı olarak –BM Güvenlik Konseyi’nin de zaten teyit ettiği- işgalci Ermenistan’ı koşulsuz olarak işgal ettiği topraklardan çıkarılmasının sağlanmasına yönelik olmalıdır. Mevcut durumda, önüne kadar gelmiş olan fırsatı iyi değerlendirmeyen Azerbaycan için, gelecekte Ermenistan’la savaş kaçınılmaz olacaktır.
