Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
MIRZE ELEKPER SABİR (1862-1911)
Azerbaycan satirik şiirinin en büyük şahsiyeti olan Sabirin bu şiirleri yazdığından 100 yıla yakın bir zaman keçmiş. Ama okurken 'Allahım bu 100 yıla yakın bir zamanda biz hele de deyişmedik mi? ' diye düşünürsün. Şairin 'Hophopmane' adı altında toplanmış şiirleri Azerbaycanda bir kitap halında neşredilmiştir. Bu kitapın her sayfası müslüman dünyasının hep yanlışlıklarını gösteren bir aynadır. Azerbaycanın; Türkiyenin; İ; ranınİ İkrakın... hep müslüman dünaysının yaşantılarına, proplemlerine kendi bakışlarını bazen satirik dille, bazen şaka ile, hep hallarda ise yürek ağrısı ile kaleme alan şair milleti her zaman oyanışa kendi hakkını savunmağa sesliyordu. Ona göre de herzaman takiblere meruz kalıyordu. Ona hatta ekmek de satmazdılar. Sokakadan keçerken çocukları altatarak onu taşla basdırardılar. Hep ömrü takib ve fakirlikde keçiren şair 'Hop hop' ve diger hızlı imzalarla yazıyordu. Milletden hiç zaman sevgi ve saygı görmedi, ama kendinden sonda millet için kendi yanlışlıklarını görmesi için ebedi bir ayna-'Hophopname' burakıp gitdi.Sağlığında kitapının neşrolunduğunu görmedi,ama ölümünden sonra defalarca kitapı neşredildi, sevile sevile okundu.
ŞİİRLERİNDEN
Dindirir asr bizi, dinmeyiriz
Atılan toplara diksinmeyiriz.
Yabançı seyre balonlarla çıkır
Biz hele avtomobil binmeyiriz.
* * *
-Görme! -Baş üste, yumarım gözlerim!
-Dinme! -Mütiyim, keserim sözlerim.
-Bir söz işitme! -Kulağımı kapadarım!
-Gülme! -Pekey, akşamü sehir ağlarım!
-Kanma! -Bacarmam! Beni mezur tut,
Kabili imkan mı olur kanmamak?
Mecmeri-nar içre olub yanmamak?
Öyle (x) hemuş ateşi-suzanını,
Kıl beni asude, hem öz canını!
* * *
Ben bçyle esrarı kana bilmirim
Kanmaz olup da dolana bilmirim.
Aktahana, dağda dana büyüdü,
Ben büyük ollam haçana, bilmirim.
Derler utan, hiç kese bir söz dime,
Hak sözü derken utana bilmirim.
Heylemeli, göz görür aklım kesir,
Ben gögde güneşi dana bilmirim!
Şiddeeti seylan ile baran tökülür,
Bir koma yok, daldalana bilmirim.
Dreler usan, herzevü-hedyan dime,
Güc getirir dert, usana bilmirim.
Derler otur evde, ne edim, fakirim,
Kesp etmezsem, kazana bilmirim.
Derler a kanmaz, de yıkıl çl, kurtar,
Evet, balam, doğrusu, ay kardeş, dehi
Meslehet ondan o yana bilmirim.
Öyle bilirdim ki daha sübh olub
Mirği-sehirtek bir ağız banladım.
Ceng sakat eyledi balü perim,
Banlamağın hasilini anladım.
Ağlamayın, ağlamayın, cüceler,
Banlamaram, banlamaram bir daha!
Banlamamktır size ahdim benim,
Söylemirim, Anlamaram bir daha!
* * *
Millet nasıl tarac olur, olusun, ne işim var? !
Düşmenlere mühtac olur olsun, ne işim var?
Koy ben tok olum, özgeler ile nedi karim,
Dünyevü cahan ac olur olsun, ne işim var?
Ses salma, yatanlar ayılır, koy hele yatsın,
Yatmışları razı diğilim kimse oyatsın.
Tek-tek ayılan varsa da hak dadıma çatsın,
Ben saağlam olum, cümle cahan batsa da batsın;
Millet nasıl tarac olur, olusun, ne işim var? !
Düşmenlere mühtac olur olsun, ne işim var? !
Evladı-vatan koy hele avare dolansın,
Çirkabi-sefaletle eli, başı bulansın,
Dul kadın dasa,le olsun, oda yansın,
Yalnız benim avazeyi-şenim ucalsın,
Millet nasıl tarac olur, olusun, ne işim var? !
Düşmenlere mühtac olur olsun, ne işim var? !
Her millet eder sefheyi-dünyade terekki,
Eyler here bir menzili-mebade terekki,
Yorğan-döşeyimde düşe eğer yada tereki,
Biz de ederiz alemi-rüada terekki;
Millet nasıl tarac olur, olusun, ne işim var? !
Düşmenlere mühtac olur olsun, ne işim var? !
* * *
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Kayretimiz bellidir her millete! ..
Biz koca Kafkaslı igit erleriz,
Cümle hünermendleriz, neleriz.
İş görecek yerde söz ezberleriz,
Aşikiz ancak kuru, boş söhbete,
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Çırmanarız keçmeğe çay gelmemiş,
Başlayarız kızmağa yaz gelmemiş,
Söz vereriz şimdi-bir ay gelmemiş
Asta kaçıb dürtüleriz halvete,
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Cümle cahan yatsa da biz yatmarız,
Kayreti-millyemizi atmarız,
Ehlimizi başkasına satmarız,
Bir kuruşa, bir paraya, ya çete,
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Bizde görünmez ne fesadü nifak,
İşlemede bir-birimizden kocak,
Bak, budur islamı getirriz kabak,
Böylece hizmet olunu millete,
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Bir işe min hümmetimiz var bizim,
Bak niçe cemiyyetimiz var bizim,
Bunda güzel niyyetimiz var bizim,
Ay berekallah bu güzel niyyete,
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Hangı mekteb ki, onu açmadık,
Hangı senaye ki, para saçmadık,
Verdiğimiz sözden uzak kaçmadırk,
İşlerimiz mindi bütün surete,
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Etmişik ifa atalık mehrini,
Çekmişik evladımızn fikrini,
Ömrümüz olsa görerik behrini,
Onda ki, onlar uyacak sirgete,
Habsde meşğul olacak işrete,
Onur duyarız biz de bütün millete!
Kim ne diyer bizde olan kayrete? !
Ay berekallah bu güzel niyyete! ..
* * *
Taş kalbli insanları neylerdin, ilahi? !
Bizde bu soğuk kanları neylerdin, ilahi? !
Artdıkca heyasızlık olu el mütehemmil,
Her zülme dözen canları neylerdin, ilahi? !
Bir devrde ki, sidkü vefa kalmayacakmış,
Bilmem böyle devranları neylerdin, ilahi? !
Mezlumların göz yaşı derya olacakmış,-
Deryaları, ümmanları neylerdin, ilahi? !
İş ekinçinin, güc öküzün, yer özününkü,
Beyzadeleri, hanzadeleri neyerdin, ilahi? !
Surtuklu müslümanları tekfire kuyan bu
Döşdüklü müslümanları neylerdin, ilahi? !
Kayretli danosbazlarımız iş bacarırkern,
Tenbeli deli şaytanları neylerdin, ilahi? !
Erler here bir kız gibi oğlan sevecekmiş,
Evlerdeki nisvanları neylerdin, ilahi? !
Tacirlerimiz Sonyalara bend olacakmış
Bedbaht Aişe, Zehraları neylerdini ilahi? !
Sübhaneke, sübhaneke, sübhaneke, ya reb,
Bakdıkca bu hikmetlere hayran oluran hep!
Sanma ezdikce felek bizleri viranlık olur,
Un temennası ile buğda deyirmanlık olur.
Karışıkdır hel milletin istedadı,
Elenirse safı biryan, tozu bir yanlık olur.
Çalkalandıkca, bulandıkca zaman nehre gibi,
Yağı ya üste çıkır, ayranı ayranlık olur!
Kim ki insanı sever, aşiki-hüriyeet our,
Evet, hüriyet ola yerde de insanlık olur.
Ürefa dersen, özün ehli-hata dersen özün,
Düşünürsen bu sözde nece hedyanlık olur?
Bakmasız şeşeyi çeşm ile fakirine taraf,
Yüyürürüz ora kim, tatlı fisincan olur!
* * *
Lovğalaşıb a görmemiş, çok da böyle fırıldama,
Terbiyesiz çocuk gibi boş-boşuna hırıldama,
Baş-kulağın düzelmeyib, çok da basıb guruldama!
Dinme, konuşma, yat, balam, sen diyen olmayıb hele!
Müntezem olmamış emel, rövneki-kar olur mu ya?
Sübh açılmamış, vekti-nahar olur mu ya?
Bir gül açılmak ile de fesli-bahar olur mu ya?
Dinme, konuşma, yat, balam, sen diyen olmayıb hele!
Ketl eylediz Atabeki, ben ki bu amri danmıram,
Var yene min Etabekiz, yoksa emelli kanmıram?
Eski kapı bu tezliye tazeleşe, inanmıram!
Dinme, konuşma, yat, balam, sen diyen olmayıb hele!
Girem Atebek öldü de topu tüfenginiz hanı (nerde) ?
Behri emiki harde keşteyi-cenginiz hanı (nerde) ?
Eski hamamdır, eski tas,ya yeni renginiz hanı (nerde) ?
Dinme, konuşma, yat, balam, sen diyen olmayıb hele!
Söyle bana, vezareti-milliyeniz düzeldi mi?
Ya uzun el, uzun papak kıssalaşıp güdeldi mi?
Ülkenize şemendefer yol bula bildi, geldi mi?
Dinme, konuşma, yat, balam, sen diyen olmayıb hele!
Milki-İrakı adbaad saysam eğer, kelal olur,
Tul bulur kelamımız, kareye hem melal olur,
İşte sebeble şiirimiz mğhteser erzi*hal olur,
Dinme, konuşma, yat, balam, sen diyen olmayıb hele!
Arka su dolmayıp hele!
Eski daireniz durur,
Rengi de solayıp hele!
* * *
ÇOCUK ŞİİRLERİ
Derse giden bir uşak
Çokdı buz üste kocak.
Sürüşdü birden-bire,
Düşdü üz üste yere.
Durdu uşak neyledi,
Buza böyle söyledi;
‘Sen ne yamansan, a buz,
Adam yıkansan, a buz!
Az kalıb ömrün senin,
Yaz gelir artar kemin;
Eriyip suya dönersen
Akıp çaya gidersin! ’
Gel, gel a yay günleri,
İlin eziz günleri.
Dağda erit karları,
Bağda erit karları.
Çaylar daşıb sel olsun,
Takıllar tekl-tel olsun.
Ağaçlar açsın çiçek,
Yaprağı leçek-leçek.
* * *
Çıktı güneş, doldu cahan nur ile,
Cütçü sürür tarlada cüt şur ile.
Atlar, öküzler otana güc verir,
Gah yürüyür, gah yıkılır gah durur.
Cütçü batıb kan-tere, yer şumluyor,
Şumladığı tarlasını tumluyor.
Olsa da artık ne kadar zahmeti,
İşlemeğe var o kadar kayreti.
Çünki bilir rahat eziyyetdetir,
Şad yaşamak seyde kayretdedir.
Şimdi egerçi ona zahmet olur,
Kışda ailesi, özü rahat olur.
Çem edecek tarlasının hasilin,
Besleyecek hem ailesin, hem elin.
