Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
Büyük Harflerle Yazarak Neden Bağırıyoruz? / Önder Karaçay
Yazılarımızda büyük harf kullanmak bağırmak anlamına gelir.
O zaman buna neden ihtiyaç duyarız?
Büyük harflerin nerede ve nasıl kullanılacağı ile başlarsak bu sorunu kökten çözebiliriz diye düşünüyorum.
• Her cümle büyük harfle başlar. Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur. İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle baş¬lamaz. İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar. İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıra¬landığında bunlar büyük harfle başlamaz. Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad değilse büyük harfle başlamaz. Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır.
• Dizeler büyük harfle başlar.
• Özel adlar büyük harfle başlar. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar. Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle baş¬lar. Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle baş¬lar. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar. Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar. Devlet adları büyük harfle başlar. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar. Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar. Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar. Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar. Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün ke¬limeleri büyük harfle başlar. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar. Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle baş¬lar. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar. Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz. Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki küçük harfle yazılır. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar. Para birimleri büyük harfle başlamaz. Özel adlar yerine kullanılan 'o' zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz. Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle başlamaz. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar. Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar.
• Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.
• Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.
• Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.
• Bir yazının tamamı büyük harfle yazılmaz. Yazıldığı takdirde karşı tarafa bağırıyoruz anlamına gelir ki muhatabımızı bu anlamda üzmüş oluruz.
Not: Değerli öğretmen arkadaşlarım benim bildiğim ve dilimin döndüğü kadar bu konuda anlatabileceklerim bunlar. Eğer bir eksiğim varsa sizlerde ek yaparsanız çok memnun olurum. Bu kuralları bir kılavuz gibi saklıyorum. Her yazı, şiir yazdığımda mutlaka baktığım oluyor…
