Gruplarınızı Görmek İçin Üye Girişi Yapın
N U T U K ……………..2
** Ulusal Kuruluşlar Ve Siyasal Amaçları **
Trakya Paşeli Cemiyeti’nin ileri gelenlerinden kimileriyle daha İstanbul’dayken görüşmüştüm. Osmanlı Devleti’nin çökeceğini, kesinlikle yakın bir olasılık içinde görüyorlardı. Osmanlı yurdunun parçalanacağı korkusu Trakya’yı elden gelirse Batı Trakya ’yı da birleştirerek İslam ve Türk toplumunu bir bütün olarak kurtarmayı düşünüyorlardı. Bu amaca ulaşmak için o zaman akıllarına gelen tek çıkar yol İngiltere’nin olmazsa Fransa’nın yardımını sağlamaktı. Bu düşünceyle kimi yabancı devlet adamlarıyla ilişki kurma ve konuşma yollarını da aramışlardı. Amaçlarının bir Trakya Cumhuriyeti kurmak olduğu anlaşılıyordu.
Vilâyatı Şarkiye Müdafaai Hukuk Milliye Cemiyeti’nin kuruluş amacı da doğu illerindeki bütün unsurların dinsel ve siyasal haklarının özgürce gelişimini sağlayacak yasal yollara başvurmaktı.
Doğu illerindeki savaştan doğan yıkım ve yoksulluğu, hükümet katında girişimlerde bulunarak elden geldiğince düzeltmek istiyorlardı.
Bu cemiyetin ilk Erzurum şubesini kuran kişiler; doğu illerinde yapılan propagandaları ve bunların açıklarını,Türklük, Kürtlük ve Ermeni sorunlarını bilim, teknik ve tarih açısından inceletip araştırdıktan sonra, gelecekteki çalışmalarını şu üç noktada topluyorlardı:
1—Kesinlikle göç etmemek
2—Hemen, bilim, ekonomi ve din örgütleri kurmak
3—Saldırıya uğrayacak doğu illerinin herhangi bucağını savunmasını birleşerek yapmak.
Cemiyetin İstanbul’daki yönetim merkezinin, bilim ve uygarlık yöntemleriyle amaca ulaşabileceği konusunda çokça iyimser olduğu anlaşılıyordu.
Karadeniz kıyılarındaki bölgede de bir Rum Pontus hükümeti kurulacağı korkusu vardı. Müslüman halkı Rumların boyunduruğu altında bırakmayıp yaşama haklarını ve varlıklarını korumak amacıyla Trabzon’da da ayrı bir cemiyet kurulmuştu. Merkezi İstanbul’da olan Trabzon ve havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyeti’nin amacı, adından anlaşılıyor. Her durumda merkezden ayrılma amacı düşünüyordu.
** Ulusal Varlığa Düşman Kuruluşlar **
Öncelikle Diyarbakır, Bitlis ve Elazığ illerinde İstanbul’dan yönetilen Kürt Teali Cemiyeti (Kürt Yükseltme Derneği) vardı. Bu Derneğin amacı yabancı devletlerin koruyuculuğu altında bir Kürt devleti kurmaktı. Konya ve dolaylarında Teali İslam Cemiyeti (Müslümanları Yükseltme Derneği) bulunuyordu. Yurdun hemen her yanında İtilaf ve Hürriyet (Uzlaşma ve Özgürlük) Sulh ve Selamet (Barış ve Esenlik) cemiyetleri de vardı.
İstanbul’da önemli sayılacak kuruluşlardan biri de İngiliz Muhipler Cemiyeti’ydi (İngiliz Dostları Derneği) Bu isimden hareketle İngilizleri sevenlerin kurduğu bir dernek sayılmasın. Bence bu derneği kuranlar, kendi varlıklarını ve kişisel çıkarlarını sevenler kurmuştu. Bu zavallıların, İngiltere’nin bir Osmanlı devleti bırakmak ve korumak isteğinde olup olmayacağını bir kez olsun düşünüp düşünmedikleri, üzerinde durulması gereken bir konudur.
NUTUK’TAN ALMADIR………… sayfa 3…6 ( devam edecek)
