Eleştiri Üzerine Bir Eleştiri - 1

Eleştiri denildiği zaman genellikle insanların zihninde, eleştirmek, yermek, küçük düşürmek, aşağılamak hatta yerden yere vurmak gibi bir kavram oluşmakta… Pek çok kimse bu sözcüğü bu anlamda kullanmakta, yine birçok kimse de bu anlamda algılamakta… Eleştiren de, muhatabına karşı bu anlamda bir tavır takınmakta, muhatap da alınganlık göstermekte, kırılmakta veya bir tartışma ortamı oluşturmakta…

Kimi insan da bunun böyle olduğunu bildiği için objektiflikten kaçınmakta, sırf bir iltifata dönüştürmekte… Bunu, günlük yaşamdaki sıradan ilişkilerden tutun da siyaset, eğitim, kültür, sanat ve edebiyat alanlarında bile görmek mümkündür. Bu gün kitaplar, dergiler, internet ortamları, birbirini tanıyan-tanımayan insanların olumsuz eleştiri ve yorumlarıyla, bunun somut örnekleriyle doludur.

Eleştiri, herhangi bir konunun eksik, olumsuz, yanlış yönlerini ortaya koysa bile; eleştirinin, eksikleri giderme, bir konunun, bir olayın, bir eserin ya da bir sanatçının değerini ortaya koyma, yol gösterme gibi gerçek bir amacı vardır.

Sözlük anlamıyla,”tenkit, analiz, ayrıştırma, çözümleme” anlamlarına gelen eleştiri, sadece negatif anlam taşıyan bir sözcük değildir. Objektif olarak, yapıcılık doğrultusunda yapılan bir eleştiride, olumsuz sonuçlar olsa bile, özünde olumluluk vardır. Çünkü eleştiricinin gerçek amacı da ele alınan konuyu, çeşitli yönlerden inceleyip değerlendirmek, olumlu-olumsuz yönlerini ortaya koymak, daha anlaşılır olmasını sağlamak, kısacası daha anlamlı bir hale getirmektir.

“Münekkit”, “eleştirici” anlamına gelen eleştirmenin gerçek görevi de budur zaten. Eleştirmeci, ele aldığı konuyu(olay-eser-sanatçı) çeşitli yönlerden tahlil eder, önemli-önemsiz, olumlu-olumsuz, kuvvetli-zayıf yönlerini ortaya koyar, böylelikle de konunun ve okuyucunun daha iyi aydınlanmasını sağlar.

Eleştirmen, aynı zamanda bir yol göstericidir. Ele aldığı konuyu gerçeğe ulaştırmaya çalışırken genel kanı, ortak zevk ve beğeniler konusunda da adeta bir rehber, bir tercümandır.
Hele hele bir sanat eseri veya bir sanatçı üzerinde eleştiride bulunan bir eleştirmenin rolü ve önemi ne kadar büyüktür!

Böylesi bir eleştiride sanatçıya, sanat esrine ve topluma büyük faydalar sağlayan eleştirici, sanatçıya artıları-eksileri konusunda bir fikir verirken, diğer insanları da sanatın incelikleri konusunda bilgilendirmiş olur. Topluma sanat zevki aşılayarak, sanatın, sanatçının tercümanı olma ve toplumun kılavuzu olma misyonunu üstlenir!

Mehmet KIYAK
Eğitimci