İlk sel dönem, koşulları içinde başlayıp daha sonra teolojiye dönüşecek çıkarımlar kişisi groteski canlıcı çıkarımlardı. Groteski oluş kişi oluşla, başlamıştı. Şimdiki Teoloji gibi herkesi eş zamanlı eylem içine sokmuyordu. Olup biten her şey somut gerçekler içinde nesnel temelliydi. Anlamalar teoloji değil groteskiydi.
Totem dönemle ikinci aşamadaki teoloji, ilahi dönemle üçüncü aşamadaki teoloji, kolektif bir anlayışla teolojiydi. Bu iki dönem içindeki teoloji kolektif eş anlı süreçlerden yansıyan ilinekle eylemleri senkronize ediyordu. Ve bu iki dönemin teolojileri de ilk sel dönem groteski ligi gibi az çok animizmiydi.
Tekil groteski anlamalar totem alan içindeki kişi özneli bileşimlerle totemi mana anlamasına dönüştü. İlahi dönem içinde ilahlar kuruluna izafeten kolektif eş anlı süreçler çevriminin sağlasanı ve üreten ilişki biçimlemesinin söyleyeni olan, sosyal elci bir kolektif anlayışa dönüşmüştü.
Köleci sistem içindeki kabalcılık, işrakiyun, karmatilik, Babekilik, Hürremilik, Şeyh Bedrettin hareketi vs. kolektif teolojisi depo hafızanın hatırlanıp köleci sisteme göre uyarlanıp dışa vurulmasıydı.
yumuşakbaşlı rüzgarların kanatlarında bir yer bul bana
suyun ışıltılı sesleri aksın bir yanımızdan,
bir yanımızı defneler sarsın...
demir kollarının yumuşaklığında uyanayım sabahları
zeytin ağacının gözlerinde büyürken bir çekirdek