REŞADİYE SÖZCESİ
Bu ne bir destan, ne de methiye,
Ne bir güzelleme, ne de reddiye,
Yöremize ait sözce bir sözlük,
Hediyem olsun tüm Reşadiye’ye!
**
‘Baba’lara ağa, ‘ana’ya abu,
‘Sivrisinek’; üyez, ‘zehir’e ağu,
‘Kaldıraç’a küskü , ‘duvar’a çamdu,
‘Ilık yer’e umuk diyorlar bizde.
----------0---------
‘Amca’mıza emmi, ‘abla’ya eci,
‘Yenge’; gelinabu, ‘koca’ya kişi,
‘Teyze’lere hala, ‘hala’ya bibi,
‘Kaynata’ya babalık diyorlar bizde.
-------------0--------
‘Büyük baba’ dede, ‘nine’ye ebe,
‘Örme yular’a örk, ince’si; tille,
‘Zemberek’e zerde, ‘koridor’; örtme,
‘Balkon’a güneşlik diyorlar bizde
-------------0------------
‘Ayakta kal’ ; dinel, ‘tembel’e simbil,
‘Koyun boku’: dığıl, ‘saya’ya ağıl,
‘Patates’; kartopu, ‘buğday’a tahıl,
‘Sahur’a dünnelik diyorlar bizde
--------------0------------
‘Omlet’e gaygana, ‘cıstıla’; gilik,
‘Hardal’a ilamsar, ‘tirşik’e nünük,
‘Fasulye’; böğrülce, ‘pazı’ya pezük,
‘Ihlamur’a süğnük diyorlar bizde.
---------------0------------
‘Süt, yoğurt’; ağdamla, ‘iştah’a mada,
‘At otu’; ulama, ‘ham erik’; çağla,
‘Belki’ye ıkbala, ‘devamlı’; boyna,
‘Çabukluk’a tezlik diyorlar bizde.
---------------0--------------
'Çoban evi'; sayvan, 'kümes'e pinnek,
'İki yaşındaki koyun'a şişek,
'Yükseklere'; kıran, 'köşe'ye göcek,
'Dolu'ya diğilcek diyorlar bizde.
---------------0-------------
‘Kan emen tefeci deyyus’a sülük,
‘Elin ağzı ile konuşan’; düdük
‘Fazla arzulu’ya söyleriz; yüğrük
‘Pezevenk’e dümbük diyorlar bizde.
---------------0--------------
‘Yol otu’; madımak, ‘çekirdek’; çiğit,
‘Kayın’a gürgen der, ‘meşe’ye pelit,
‘Mahalle’ye mehle, ‘yöre’ye muhit,
‘Kablıca’ya çermik diyorlar bizde.
---------------0-------------
‘Nergis’e navruz der, ‘üvez’e ivaz,
‘Harmanda dövülmüş ekin’e tınaz,
‘Fırtına’ya tipi, ‘soğuk’a ayaz,
‘Üşümek’e buymak diyorlar bizde.
---------------0-------------
‘ Yemek kabı’ sahan, ‘delikli’; kevgir
‘Bakır tabak’;terpoş, ‘süzgeç’; ilistir
‘Gömlek’e göynek der, havlu’ya peşkir,
‘Dokunmak’a değmek diyorlar bizde.
---------------0-------------
‘Ahır’a tam, ‘bahçe’ye bostan,
‘Anadut’a dirgen, ‘kotan’a tapan,
‘Entari’ yelleme, ‘fistan’a tumman,
‘Peştamal’e öğnük diyorlar bizde
---------------0------------
‘Malak’a balak, ‘manda’ya kömüş,
‘Bir yaşlı keçi’nin adına; çebiş,
‘Öküz’lere oha, ‘tavuk’a kiş kiş,
‘Kedi’lere pisik diyorlar bizde.
--------------0-----------
‘Atkı’ya dolak der, ‘ceket’e aba,
‘Patika’ya cılga, ‘gölge’ye dalda,
‘Konak yeri’ oba, pilato; yayla,
‘Şömine’ye ocak diyorlar bizde.
--------------0-------------
‘Dar, biraz uzunca ‘halı’ya yolluk,
‘Kab yuma yeri’ne deriz bucaklık,
‘Tuvalet’; keneflik, ‘banyo’ya suluk,
‘Yıkanmak’a çimmek diyorlar bizde.
--------------0--------------
‘Elbise’ye esvap, ‘kumaş’a pırtı,
‘Küçük balta’; nacak, ‘satır’a bıkçı,
‘Salıncak; tahtalı, ‘kızak’a kaykı,
‘Tırıs at’a zortlak diyorlar bizde.
---------------0----------------
‘Labada’; efelek, sumak’a tetre,
‘Yaban üzüm’; civek, ‘gürgen’e meşe,
‘Gösteriş’; fiyaka, ‘çalım’a sükse,
‘Zaafa’ düşkünlük diyorlar bizde.
----------------0---------------
‘Muşmula’ya töngel, ‘ahlat’a çördük,
‘Basamak’a badal, ‘çemdik’e kertük,
‘Sünepe’; pısırık, ‘gevşek’e sölpük,
‘Dalkavuk’a yaltak diyorlar bizde.
----------------0---------------
‘Kızılcık’a kiren, ‘sincap’a teyin,
‘Lahana’ya kelem, ‘sersem’e şaşkın,
‘Çelimsiz’e zabun, sahipsiz; ‘persin’
‘İdraksiz’e bunak diyorlar bizde.
----------------0---------------
‘Ambar evi’; kiler, ‘semer’e kaltak,
‘Küçük orak’ kaluç, ‘kötek’e daynak,
‘Kameriye’; çardak, ‘hamam’a yunnak,
‘Tavan’a arastak diyorlar bizde.
----------------0----------------
‘Ayakkabı’; postal, ‘topaç’a çöte,
‘Eski bez’e çaput, ‘çuha’ya kebe,
‘Firkete’ye kanca, çerçi; ettare,
‘Doruk’a induluk diyorlar bizde.
----------------0----------------
‘Giden yıl’a bıldır, ‘yarın”a sabah,
‘Öyle mi”ye “he mi”,’sahi’ye essah,
‘Çekemez’e hasut, ukala; küstah,
‘Söz bilmez’e sasuk diyorlar bizde.
----------------0------------------
‘Dişi dana’ düğe, buzağı; biçik,
‘Genç horoz’a piliç, ‘civciv’e cücük,
‘Gukuk’ kuşa gügük, ‘böcek’e böcük,
‘Kelebek’e kepenek diyorlar bizde.
----------------0-----------------
‘At yavrusu’ kulun, ‘keçi’nin oğlak,
‘Küsme’ye darılmak, ‘sorumsuz’ boydak,
‘Pisboğaz’ fokurdak, boş gezer aylak,
‘Kusur’a halt etmek diyorlar bizde.
----------------0----------------
‘Sevda yarasının acısı’; ‘hicran’,
‘Yeni doğmuş körpe bebek’e sübyan,
‘Yoksul gelip, yoksul ölen’e üryan,
‘Ölmüş’e rahmetlik diyorlar bizde.
----------------0-----------------
‘Deve tabanı’nın aslı; kabalak,
‘Kuruntulu’ hörtük, ‘dengesiz’; hoplak,
‘Mahvolmuş’; müngariz, ‘yıkamak’; yumak,
‘Zibillik’e çöplük diyorlar bizde.
----------------0------------------
‘Yüzü takılmamış yorgan’a mitil,
‘Süt ‘kabı’na bakraç, ‘helki’ye sitil,
Geçimsiz, nizacı, kavgacı; çitil,
‘Had bilmez’e hödük diyorlar bizde.
.----------------0-------------------
‘Mutfak’a aşgana, “kablık’a terek,
‘Tabure’ye sekmen, ‘sırık’a cerek,
‘Açar’a anahtar, kilit’e firek,
‘Lavabo’ya cağlık diyorlar bizde.
-----------------0---------------
‘Çatı’ya dam, ‘dam’a tamüstü,
‘Güçsüz’e zabun, ‘zelil’; döküntü,
‘Cürmü meşhut’ etmek’ ise; suçüstü
‘Kasten’e gasbağnek diyorlar bizde.
------------------0--------------
‘Budala’ya ahmak, ‘aptal’a zevzek,
‘Şakacı’; holasa, boşboğaz; gerzek,
‘Yürekli’ye delü, ‘korkak’a ödlek,
‘Açgözlü’ye sümsük diyorlar bizde.
-------------------0---------------
Heybetli’ye görkem, sağlam’a mükkem,
‘Herhalde’; elleham, uğur’a kadem,
‘Boya posa’ endam, ‘kakül’e perçem,
‘Övgü’ye methetmek diyorlar bizde.
-------------------0---------------
Görev’e vazife, nöbet’e keşik,
‘Ağır’; oturaklı, hafif’e yeğnik,
Narin ise zarif, nazikse; nezük,
‘Yılışık’a şıllık diyorlar bizde.
-------------------0---------------
‘Ekmek bezi’ dastar, ‘kilim’e cecim,
‘İnce halat’; urgan, ‘kınnap’a sicim,
‘Başörtüsü’ çember , gümüş ise sim,
‘Tesettür’e “bürük” diyorlar bizde.
--------------------0---------------
‘Kaynatılmış mısır tanesi’; hedik,
‘Kışlık palto’; gocuk, ‘cepken’e işlik,
‘Alçaklık’; namertlik, ‘dürüstlük’ mertlik,
‘Kurnazlık’a hinlik diyorlar bizde.
--------------------0-----------------
‘Alışmak’; dadanmak, usanmak; bıkmak,
‘Sataşmak’; dalaşmak, ‘tüymek’ sıvışmak,
‘Şaşmak; afallamak, ‘sinmek’se pısmak,
‘Çekinmek’e tırsmak diyorlar bizde.
--------------------0-----------------
‘Mısır’ darı, semizotu; pirpirim,
‘Akraba’ya hısım, ‘rakip’e hasım,
‘Delişmen’e zıpır, sakin’; mülâyim,
‘Kibar’lara kıyak diyorlar bizde.
-------------------0----------------
‘Bomboş’a tamtakır, para’ya mangır,
‘Patavatsız’ ; yaldır, ‘geveze’ ; dırdır,
Boç kab sesi ; tıngır, ‘fermuar’ ; cırcır,
‘Kapatmak’a, örtmek diyorlar bizde.
--------------------0-----------------
‘Tombul’a yapalak, ‘cılız’a aruk,
‘Cömert insan’; koçak, ‘cimri’ye kısmuk,
‘Şık giyimli’; çıtak, ‘şişko’ya culuk,
‘İş bilmez’e kaluk diyorlar bizde.
--------------------0----------------
‘Fitneci’ye cazgır, ‘zalim’e hınzır,
‘Düzenbaz’a telbis, yaramaz muzur,
‘Devamlıya “fıldır”, ‘izin’e destur,
‘Durmak’a eğleşmek diyorlar bizde.
--------------------0------------------
‘Asık yüz’; somurtgan, ‘dürüstlük’; hallı,
‘Yabancı’; yadırgı, ‘bön’; andavallı,
‘Sabırlı’; sebatlı, ‘şöhretli’; namlı,
‘Usanmak’a bıkmak diyorlar bizde.
--------------------0------------------
‘Sulu göz’; ağlamsuk, şımarık ; şinnek,
‘Dağınık’ pejmürde, ‘bakımlı’ya şık,
‘Kötü kalpli’ye cılk, ‘hamlık’a çiğlik,
‘Bir tutam’a zırnık diyorlar bizde.
--------------------0-----------------
‘Dağlar başındaki sarp geçit’; belen,
‘Tez iş gören aceleci’; evecen,
‘Yoktan yere, birden, aniden’ ; yekten
‘Koşmak’a seğirtmek diyorlar bizde.
--------------------0------------------
‘Birazcık’a ecük, ‘tamam’a yeter,
‘Yufka’ya işkefe, ‘salça’ya pelver,
‘Kırma buğday’ aşlık, ‘çiftçi’ye rençber,
‘Yarma’ya keşkeklik diyorlar bizde.
--------------------0---------------
‘Hayvan suluğu’na söyleriz yalak,
‘Mahir’e eli uz , acemi; çaylak,
‘Hilebaz’a oynak, ‘aptal’a ahmak,
‘Dönek’e’ fırıldak diyorlar bizde.
--------------------0--------------------
‘Kaba saba’; hantal, ‘bakımsız’; paspal,
Palavra’ya partal, ‘durum’a ahval,
‘Dilekçe’; arzuhal, ‘soru’ya sual,
‘Kazanmak’a ütmek diyorlar bizde.
---------------------0---------------
‘Dağınık, düzensiz; karmakarışık,
Azdan daha da az ise ; şuncacık,
‘Uzak’lara ırak, ‘yakın’; şuracık,
‘İşte’ye “ahacuk” diyorlar bizde.
---------------------0----------------
‘Su kaynak’ı; göze, çeşme’ye pınar,
‘Üzüntü’ye elem, ‘çare’ye tapar,
‘Kimsesiz’e ezük, ‘zalim’e gaddar,
‘Barbar’a bağırtlak diyorlar bizde.
--------------------0-------------------
‘Eşitlik’; patapat, ‘doyum’; kanaat,
‘Özenli’ye düzgün, ‘perişan’; berbat,
‘İmece’ye ırgat, ‘mecal’e takat,
‘Çekilmez’e yırtık diyorar bizde.
--------------------0-----------------
‘Yavaş ol’a usul, ‘derhal’a hemen,
‘Saklamak’a zula, hile’ye dümen,
‘Kalsın’; veresiye, ‘peşin’e elden,
‘Açlık’a züğürtlük diyorlar bizde.
---------------------0------------------
‘Münasip’e mehel, ‘sözleşme’; kavil,
‘Taş öbek’e çeğil, ‘eğilim’; meyil,
‘Yeteneksiz’; cahil, ‘yetili’ ehil,
‘Ego’ya bencillik diyorlar bizde.
--------------------0------------------
‘Her şeye havlayan köpek’e zağar,
‘Sözünü bilmeyen adam’a hıyar,
Beceriksiz’; sakar, ‘usta’; sanakâr,
‘Azim’e cehdetmek diyorlar bizde.
--------------------0------------------
‘Petek’e bal mumu, ‘kovan’a petek,
‘Sıkışık’; yığışık’, ‘nadiren’; seyrek,
‘Çıtır çıtır pişmiş simit’e “gevrek,
‘Kekeme’ye peltek diyorlar bizde.
-------------------0-----------------
‘Kötülük’e şerlik, iyilik : hayır,
‘Çiğin’e yağannı, sine’ye bağır,
‘Yüksek tepe’ye dağ, yamaç’a bayır,
‘Çayır’a çimenlik diyorlar bizde.
--------------------0---------------
‘Hayvan alıp satan tüccar’a celep,
‘Yaradılış, huy, karakter’ ; meşrep,
‘Kural’a kaide, terbiye; edep,
‘Sevmek’e hazetmek diyorlar bizde.
--------------------0-----------------
‘Durum’a gidişat, derhal ; ossaat,
‘Görünüm’e kılık, çehre’ye surat,
‘Ayrılık’a firkat, ata’ya ecdat,
‘Arsızlara’ hırtık diyorlar bizde.
------------------0-------------------
‘Boşa gitmek’; güme, ‘akit’ ; sözleşme,
‘Örme patik; kelik, ‘potin’e çizme,
‘İnce döşek’ şilte, ‘yağlı’ya kete,
‘Israr’a ekleşmek diyorlar bizde
--------------------0--------------------
‘Eşek’e merkep der, ‘sıpa’ya kırık,
Çivi’’ye mıh deriz, ‘fiske’ye pıtık,
‘Un çorbası’; helle, ayran’a katk,
‘Azıcık’a üştek diyorlar bizde.
-------------------0---------------
Büyüğü ; geleğü, küçüğü ; sıçan,
İp yumağı sırçan, paçavra : palan,
Şiddetli’ye yaman, güçlü’ye azman,
‘ilenç’e; ah almak diyorlar bizde.
-------------------0-------------------
‘Ağlamaklı hale gelmek’; dolukmak,
‘Sakinleşip durgunlaşmak’; durulmak,
‘Kafa tutmak, karşı koymak sırtarmak,
‘Şahsiyet’e kişilik diyorlar bizde.
--------------------0--------------------
‘Gayri ciddi’; dandik, ‘hissedar’; şerik,
‘İri saman’; irmük, ‘parmaklık’; ellik,
‘Asalak’; yalamuk, ‘tuhaflık’; cinslik,
‘Tahrik’e kışkırtmak diyorlar bizde.
---------------------0-----------------
‘Çul tezgâhı’ ; çözme, melodi nağme,
‘Kargaşa’ya fitne, ‘kamu’ya amme,
‘Kâğıt para’; gayme, ‘ceza’ya cerme,
‘Zengin’e “köşelik” diyorlar bizde
-------------------0--------------------
Türkoğlu’yum bunlar benim gördüğüm,
Sözcemizdir ilmek ilmek ördüğüm,
Hasretlik içimde gizli kördüğüm,
‘Dostluk’a ahretlik diyorlar bizde.
Türkoğlu / Dursun ELMAS
03.05. 2020
Kayıt Tarihi : 20.5.2020 23:13:00





© Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve / veya temsilcilerine aittir.

Bu şiire henüz hiç kimse yorum yapmadı. İlk yorum yapan sen ol!