Bayram (düz yazı) 02 Şiiri - Bayram Kaya

Değilse byramlarlan kavuştuğunuz, kavuşacağınız pek bir şey yoktur. Bir sarhoşun ayılmasıyla yüz yüze geldiği gerçek ne ise; ayakları yerden kesilmiş olarak, bayram sevinç eşmesinden çıkan bir bayram zedenin de, bayram ertesindeki karşılaşmaslarının; sarhoş ayılmasından pek bir farkı yoktur. Her şeyiyle, eski tas, eski hamam olduğunu görmenin, giderekten umursanmaz, kanıksanmasıdır bu.

Birisi alkolün coşturma etkisinden çıkmıştır. Birisi de, olmazın umut yaratılmasıyla girilen, coşkuların beklentiler yaratan etkisinden ayıkmıştır. Temel sağlayışları gerektiği kadar olmayan durumların sonrasındadır ki insan ruhunda kırılmalar oluşur. insanların bayrama değin beklentice sevinç eşmesi, bayram sonrasında da, heveslerinin yarıda kalması ile insanlar; bu tür acı nesnel gerçeklerle yüz yüze olmalarının, bir çarpılma travması oluşturmasından, öteye gidemiyorlar.

On bin yıl önceden beri insanlar, bolluğun bereketin bayramını yaparlardı. Sözün gelimi baharın gelişi ile duyulan doğa coşkusu şenlikleri, ürün mevsimlerinin başlaması ve ürün hasadı mevsimleri gibi. Şimdi bile bir ceviz festivali, bir kiraz festivali, ya da Fransa'da olduğu gibi şarap festivali. İspanya'daki gibi domates festivali, yerelce özellikli olan bolluk bereket taşması sevinç eşmeleri kutlamalarıdırlar.

Bahar coşkusu herkesin ortakça duyup katılabileceği bir katılımcılıktır. Sosyal toplumsal çelişkilerden ötürü, sınıfsal ayrılıkların karşıtlaşmasının gerilimi henüz keskin olaraktan var olması ortada yoktur. Kutuplaşmış sınıflar arası hasetçi duyguların pek pek olmadığı, kendisinin de dahili olduğu üretim tüketim dâhiliyesi vardı. Bu kapsanırla, istediği gibi bir katılışla; içinde bulunduğu ortak duygularla, en kitlesel rezonansa gelişin; sosyal doruk sevinç eşmelerinin; en yoğun olabildiği, coşku taşmalarıdır.

Oysa sınıflı çelişkilerin başlamasndan bu güne, günümüzde en çok neler yoksa, onların bayramı yapılmaktadır! Giysileriniz yoktur ama onu sağlar olmanın yaratılan duygu pekiştirtmesi vardır! Sosyal, hukuksal, siyasal, eğitimsel ve gelir dağılımından vs. kaynaklı eşitsizliklerin rahatsızlıkları vardır. Bunların kırılması gereken, umutçu günlerin vaadi ile coşturulmaları vardır. Şimdiki bayramlar da, bu türden kırılmalara karşı oluşturulan ihtiyaçlı muhtaçlıkların beslediği, haset (haklıca) vardır. Ve ezilen, kırılan, duygularını nedeni ile gelişen saygısız tavırların, sevgisizlik ve güvensizlik duygularının zafiyetleri vardır.

Keskin sınıf çelişkilerinin ortaya konulduğu uçurumsak yaşantı aşmaların da, bir içsin dirilmesi vardır. Özlemlerin, ihtiyaçların, derece derece halkın içine yayılmış olmasından kaynaklı ideolojiler, bu tutumlarını insanlara, iyice; hem özlem etmekteler, hem de bu beklentileri, özümsetmektedirler.

Evet, insanın insanı düşünmesi çok çok güzeldir. İnsanların insanlara yardım etmesi, tarif edilemez bir erdemdir. Lakin bu dönemler geçmiştir. İnsanlar bu dönemlerin sosyal, kültürel ve ekonomik üretim ilişki düzeylerini, bu tür tutumsam ilişkileri, son üç yüz sene de, çoktan geride bırakmıştırlar. Artık insanın sadaka ve inayetlerle yaşar olmaları, insan onuruna aykırı bilinmektedir.

Artık bu tür geri düzlemce olan kültür uygulamalarıyla değil de, insanların zorunlu sosyal hakları ile muhatap alındığı katılış malı günler kutlanılmalıdır. Toplumda bunun bilinci hâkim kılınmalıdır. Kimi eşitlikçi sağlayışların zorunlu kılındığı güncel kültürler insanlarımıza, tutum ettirilmelidir. Eski kültüre rızalarımız, yeni olan kültürleri bilemez olmamızdandır. Oysa şimdilerde, sosyal adaletçiliğe dek sağlar olanların bayramı' yapılıyor olmalıydı.

İnsan tutumları öylesine bir pekiştirilmiştir ki, artık insanlar bin beş yüz sene öncesine değin, köleci ilişkilerini, tutum yapmanın kutlaması içinde değiller. Söz gelimi, uzaya gitmenin anma ve kutlama sevinç eşmesi bayramını yaşıyorlar. Geleceği plânlar olmanın, Mars'ta hayatı oluşturmanın, gelecekte Dünya'yı Mars yakınında bir yerdeki yörüngeye çekerek oturtulmasının konuşulduğu günlerin kadeh kaldırılan bayramıdır. Bu sayede, Güneş dev bir kızıl yıldız olduğunda, Dünya bu cehennemin içinde kalıp kavrulur olmadan onu kurtarabilmenin bilgi ve bilinç oluşturması düşünme zevki yapıyorlar. Bu zevkin kurtarıcı hedef plân ve muktedirliğinin; sevinç eşmesine değin olanın bayramını yapıyorlar.

Bayramlar geçmiş düzey ve düzlemli insanlığın, kendi zamanları içinde başardığı toplumsal etkiyenli olgunlaşma ve olumlaşmaların bir durumu bir zaferidir. Artık o durumun toplumsal nesnel gerçekleri olmadığı için o olgulara değin kutlamaların ve tutumların sürdürülür olması, şimdilerde hayli anlamsız kalabilmektedir. Güncelin düzeyce gelişmiş, düzlem ve ruh yapısı olaraktan da olgunlaşmış insanları, bir atomu patlatır olmanın, bir gen transferi yapmanın, sempozyumları (bilgi şöleni) , panel ve konferanslarının duygu sevinç eşmesini yaşıyorlar. Androit robotları geliştirir olmanın şerefini içselleştiriyorlar.

Yani insanların yaşamının değişkenliği gibi insanların sevinçlimsek, yardımlaşma, paylaşma gibi olgu olay nesneleri de sürekli değişmektedir. Böyle olunca da bayram duygularının Sevinç eşmesi de, paylaşılması da, sürekli durumlardan durumlara değişmektedir! Hala güncel sağlayışlar içerisinde, toplumsal bayramlar oluşturamamak ne acı! Nasıl 1500 yıl öncesinin insanları, bu günkü insanlığın Ay’a gidişine dek olan bilinç ve zafer şuurunu kazanamazlar. İşte bu donanımsızlık o günün insanlarına bu kazancın bayram törenlerini yapamazdı. Yine şimdinin insanları da, 1500 sene öncesinin olgu ve olaylarını bire bir yaşayıp, bayram sevinç eşmelerini yaşar olmak; o denli anlamsız kaçabilmektedir.

Bu türcü sosyal toplumsal bayramlar, muktedirliklerin, yapabilirliklerin, yaşanmakta olanın kendisine güvenin yarışmaları içinde olmaktadır. Yine bayramlar, sosyal toplumsal katılımcılıkla ben de varım diyebilenlerin, bayramı, olmaktadır. Değilse katılamadığınız bir ilişki düzenine değin olguları hikaye ederek anlatışlarlan ağlamalarla, sembolizmini gözetir olmak demek, günceli yaşamaktan bi habersiz olmakla eşdeğerdir.

Sürecek