Bayburt Evliyalar Diyarı Şiiri - Zehra Okur

BAYBURT EVLİYALAR DİYARI [email protected]
Erenli(dudu zar tepesinde) Üç Hisarlı kale karşısında sahabe, i kiram abdal vehhab gazi türbesi. Erenli(dudu zar) köyü mahalle içinde Abdulvehhab gazinin halefi tabiin seyide Battal Gazi makamı. Erenli (Dudu zar) Abdal vah ab gazi türbesinin yanında tabiin Bey Böğrek(bamsi) ile yedi adet sahabe, i kiram mevcuttur. Erenli (dudu zar) tek çiçek tepesinde ahlât şahı Burhan ettin veli. Seydi Yakup köyünde sahabe, i kiram Eyüp sultan soyundan Yakup bin Ensariyyi türbesi Seydi Yakup köyünde sahabe, i kiram Eyüp sultan soyundan Yakup bin Ensarriyyi türbesi Kavacık köyünde sahabe, i kiram Abdullah el seyyie, i Halil Hz. Türbesi. Çayır özü köyünde sahabe, i kiram seydi halim bin Hatip Hz. Türbesi Karşı geçit köyünde sahabe, i kiram; lardan Zeyd bin Harise ile zeyd bin sabit.Ayrıca 9 adet sahabe,i kiram Kavacık köyünde sahabe, i kiram Abdullah el seyyid, Halil Hz. Türbesi Çayır özü köyünde sahabe, i kiram seydi Halim bin Hatip Hz. Türbesi Şehit Osman tepesinde 5 adet sahabe yatıyor. Masat köyünde dede korkut türbesinin yanında kazan han veli ve maksut efe türbeleri Iğdır köyünde veli Hz. Yerlice köyünde sahabe, i kiram Üzeyir ile beş adet yatır. Polatlar köyünde yediler. Masat köyünde dede korkut türbesinin yanında kazan han veli ve maksut efe türbeleri. Iğdır köyünde veli Salih Hz. Balca köyünde Hz. Ali’nin oğlu Muhammet Hanefi Hz. Türbesi. Merkez Ulu cami önünde kırk çeşmeler yanında Şeyhuniyye Meşihat Sadi Şeri, a el kebir, i Hz. Türbesi (Mevlana Hz. Lerinin öğretmen arkadaşı. Merkez ulu cami önünde kırk çeşmeler yanında Şeyhuniye Meşihat Sadi, Rüş Şeri, a el. el kebir,i Hz. Türbesi (Mevlana Hz nin öğretmen arkadaşı. Aydın tepe aşağı kırzı köyünde M.Muhammed Ekmelüdün baberti (Bayburt Hz leri Türbesi. Aydın tepe alaca köyünde karaburga Hz. Türbesi. Bayburt merkez imaret tepesinde şey huniye meşihat Necmettin’i kilen, i ekber, i Hz. Türbesi. Bayburt Merkezi imaret tepesinde Müsennifati kiram Evliya Çelebi Ali. Bayburt merkezi imaret tepesinde veli Veysel gavs, i necip Hz. Leri türbesi. Bayburt merkezi imaret tepesinde Şair zihni türbesi vardır. Veli şaban mahallesinde Şaban veli Hz leri türbesi. Üç hisarlı sur altında(Bayburt kalesi) evladı nebevi danişmendi Efruddin Hükümdar Hz.leri türbesi. Üç hisarlı sur altında (Bayburt kalesi) Müsannifati kiram’Ali efe (yani lakabıyla algo) Hz ile mine hatun türbesi. Üç hisarlı sur altında(Bayburt kalesi) karaman oğlu pir Ahmet Hz. Türbesi. Uzun gazi mahallesinde müsennifati kiramdan evladı nebevi şehit Ali Hz türbesi. Tuzcu zade mahallesinde Ahmedi zen cani, i Hz türbesi. Tuzcu zade mahallesinde 2 Abdul Hamit hanın damadı Ali Efendi Hz. Türbesi. Tuzcu zade mahallesinde Galer mevkiinde Arap baba Hz. Türbesi. Şeyhhayran mahallesinde müsennifati kiram Hayran veli Hz. Türbesi.
Oruç beyli köyünde Veli İrşadı, i Hz.leri. Oruç beyli köyünde Veli Ağlar Hz. leri. Oruç beyli köyünde Veli Ahmet Hz.leri. Kale ardı mahallesinde seyit sadet, ı kiram Zevi ihtiram çağırtkan Hz türbesi. Kale ardı mahallesinde Veli Ahmet Efendi Hz. Türbesi. Kale ardı mahallesinde Veli Şaban Hz. türbesi. Kale ardı mah.sinde veli Mehmet Naim Efendi Hz türbesi. Gökçe dere beldesinde Akkoyunlu Fahrettin kutluğa beyi türbesi. Cayır yolu beldesinde ak koyunlu sancaktar beyi uzun hasan türbesi. Cayır yolu beldesinde şair hacı Hoca Efendi türbesi. Akşar beldesinde Oslu Osman Hz. Türbesi. Kop köyünde veli Ahmet Hz. leri türbesi. Zahit mahallesinde Zahidi Ceylanı Hz. Türbesi. Zahit mahallesinde sultan fahri Hz. Türbesi. Zahit mahallesinde Veli Hasan Efendi Hz. leri Türbesi. Ozonsu Köyünde Şair Celali Veli Türbesi Gümüş su Köyünde (Kitap-Siz) Veli Mustafa Hz. leri Türbesi. Aker Zade Ahmet Efendi ile Kum basar Zade Fahreddin Efendi. Ozan su Köyünde Şair Celali Veli Türbesi. Gümüş su Köyünde (Kitap-Siz) Veli Mustafa Hz. leri Türbesi. Aker Zade Ahmet Efendi ile Kum basar Zade Fahreddin Efendi. Saruhan Köyünde Hasan Hüseyin Dile balta. Saruhan Köyünde güllü hatun. Merkez Ulu Camii yanında Horasan-ı, Meşaik-i İzamdan Haydar Han (Hakan-i) Hz. leri türbesi. Dede korkut Hz. Türbesi. Şehit Osman türbesi. Bey böğrek bamsi beğrek türbesi. Bayburt ilimizde türbe çoktur. Ama önemini bilen yoktur onlar. Eskide kaldı. Şimdiyse tek temellim bu türbeleri ayakta tutmak, şimdiki gençler bu türbelerin anlamını bilmiyorlar. Buna çok üzülüyorum hepsinin bir anlamı var. Benim memleketimin görünüşü önce ALLAH, a hın ve sonra onların sayesinde, güzel ve temiz görünüyor. Bence bütün zatların değerini bilmek gerek onlar ALLAH, dostları onlar kadar olamayız. hepisinin bir hayat hikâyesi var. Mesela Ahmedi zen canin bildiğim kadarını sizlere ifade edeyim. Halk arasında “Kümbet” diye isimlendirilen bu yapı ilimiz Cumhuriyet İlkokulu karşısındadır. Yapının Ahilerden Ahmet-i Zen caniye ait olduğu bilinmektedir. Ahmet-i Zen cani İlhanlı hükümdarı Olcayto Hüdâbende Han zamanında, Emir Mahmut tarafından yaptırılan Mahmudiye ve Celaled din Hoca Yakut tarafından yaptırılan Yakutiye Medresesinde çalışmış, ilim ve kültür hareketlerinde şöhret bulmuş bir şahıstır. Yapının H.1200 tarihli onarım kitabesi vardır. Sekiz kenarlı bir poligon durumunda olan kümbetin içinde kare şeklinde bir mezar odası mevcut olup, çatısı piramit şeklinde yapılmıştır. Türbenin 1315-1325 yılları arasında yapıldığı sanılmaktadır. Mesela bey böğrek in hayatını kısaca şöyle anlatıyım. Bayburt’un 2 km. doğusunda bulunan Erenli köyünün batısında, şehirden bakıldığında görülen bir tepe üzerindeki yapı Dede Korkut Hikâyelerinde geçen en önemli kişilerden biri olan Bey Böğrek’e aittir. Halk arasında ziyaret olarak da bilinen bu mezar ve sonradan ilave edilen dikdörtgen şeklinde bir taş binadan oluşmaktadır. İnsanlara birçok nasihatte bulunmuştur. Birde dede korkut un hayatı kısaca şöyle, anlatayım bildiğim kadarıyla. İfade edeyim. İlimizin güney doğusunda merkeze bağlı 39 km. mesafedeki Masat köyünün hemen çıkışında yapılış şekli ve mimari tarzı ile çok eskilere uzanan ve halk arasında Ali Baba diye geçen türbe Ali Baba (Büyük Baba) anlamında kullanılan ve bütün Türk dünyasını yakından ilgilendiren, Dede Korkut’a ait olduğu söylenen türbedir. Türbenin üzerinde eski Türkçe 718 rakamı görülmektedir. Yapılış şekli ve kullanılan malzeme bakımından adı geçen kişiye aittir. Olabilecek karakterdedir. Anıt türbe Orhan Şair Gök yay’ın 1986 basımı Dede Korkut Hikâyeleri Kitabında resimli olarak yer almaktadır. Sünürlü kutlu beyin hayatı kısaca şöyle yazmak istiyorum. Ak koyunlu devletinin kurucularından Turalı Beyoğlu Kutlu Bey’e ait olan bu türbe kendisi tarafından yaptırılan caminin 30 M. doğusunda bulunmaktadır. Türbede kendisinin ve ailesinin mezarları bulunmaktadır. Türbenin özellikle Şah Tahmasp’ın bu bölgeye yaptığı tahribatlar nedeni ile bir bölümü yıkılması kitabelerin tahrip oluşu sebebi ile yapılış tarihi hakkında bir bilgi mevcut değildir. Ancak Kutlu Bey’in 1389 yılında öldüğü bilindiğine göre türbenin bu yılda yapıldığı sanılmaktadır. Yine bu türbede bulunan bir başka kitabe 1659/1660 M. (H. 1070) yılında onarım gördüğü sanılmaktadır. Çok fazla bilgim yok bu kadarını biliyorum. Ayrıca ben memleketimin bazı sırlarını cözmek isterim niye diye sorarsanız. Çünkü Bayburt ta yaşayan gençlerimiz pek merak etmezler acaba Bayburt nasıl bir memleket tir tir. Bende kısaca yazmak istiyorum gelki Bayburtlu yazarlarımız araştırmışlar çok da memnun kaldım. En güzelini yapmışlar yazarlarımızın elleri der görmesin kalemleri daim olsun diyorum. Her beldenin bilinmeyenlerinin ve sırlarının olduğunu büyüklerimizden duymuş veya dinlemişizdir. Bayburt Tarih ve Kültür Şehri olmasının yanı sıra tarihe mal olan, manevi değer sahibi kişilerinde yaşadığı bir belde olduğunu unutmamak gerekir. Birçoğunun ismi ve tarihi bilgileri günümüzde bilinse de, ziyaret şeklinde olup ta ismi hala bilinmeyen geçmişe ait mezar ve türbelerin olduğunu kabul etmek gerekir. Ben bunlardan birisini şöyle yazıyım, mesala zatlarımızın bir tanesi hayattayken ne yaparmış. Çocuklarımızın huysuz olanların huyunu kesermiş nasıl diyecekseniz şöyle. Boynuna kem takar huysuz olanların huyunu kesermiş onun duası da varmış. Boşuna kem takmazmış ama söylentilere göre gerçekten işe yararmış. Şimdiyse böyle bir şey artık yok onlar geride kaldı. Şu anda bu yatır. Tuzcu zade mahallesi imaret tepesi civarında bulunan ve eskiden günümüze kadar gelen ve “Huy kesen” ismiyle bilinen ziyaret yerinin içerisinde birkaç tane mezar bulunuyor. Mahalleli eskiden yaramaz ve huysuz olan çocuklarının boynuna “kem” takar ve Cuma günleri sela ezanlarından önce üç kez türbenin etrafında dolandırırlarmış. Söylentilere görede çocukların huysuzlukları düzelirmiş. Tabii ki birçok zatımızın kendine has güzellikleri varmış. Bunları anlatmakla olmuyor. Yaşayıp göreceksin ki onların değerini bilesin. Ayrıca Bayburt ta ki bu güzellikleri korumak gerek onlara saygı duymamız lazım. Benim belediye başkanımızdan sayın hacı Ali Polat hocamızdan bu türbelere iyi ve güzel bir şekilde korumalarını istiyorum. Bunlara zara gelmesini istemeyiz. Bizlerden sonra çocuklarımızın da bunları bilmesi gerek. Bir deyimle kapatmak istiyorum. Hani ne derler sen değer bilmessen bırak karşında ki değerini bilsin. Bizlerse gelecek nesilere bırakalım ki bizim türbelerimizin onlar için ne kadar değerli olduğunu anlasınlar. Bu bilgileri bana veren abimize çok teşekkür ederim.
Zehra Okur