--------------------------------- Hakk ' ...

Mevlevilikte bir tarikat uygulaması olarak ilk kez Mevlana tarafından benimsenen Sema, oğlu Sultan Veled tarafından düzen ve kurallara bağlanarak son şeklini aldı.Mevlevi kelimesi, Mevlana ' ya nisbeti ifade etmekle beraber, Kur ' an-ı kerim 'deki ' Nereye dönersen Allah ' ın likasını(yüzünü) görürsün' anlamında olan (tevellü) kelimesiyle ilgili olduğu söylenir.Sema töreni için hazırlanan dervişler,tennurenin üzerine geniş bir hırka (destegül) giyer,başlarına sikke denilen konik,silindir biçiminde başlık koyar,semahane de divan durarak şeyhi beklerler.Sikke mezar taşına,sırtındaki hırka mezarına,tennuresi de kefenine işarettir.Semazenler dünyadan soyunmuş,gayb aleminin aşk pervaneleridir. Şiyhin sırtında hırka,başında destar denilen yeşil yada siyah sarık sarılı sikke vardır.Şeyh geldikten sonra namaz kılınır ve Mesnevi ' den bir ders okunur.Makam postuna oturan şeyh dua eder.Mutrib (saz) heyeti yerindeki dervişlerden biri ayağa kalkarak Divan-ı Kebir 'den bir naat okur.Neyzen başının ney taksiminden ve o gün için belirlenen makamda bir peşrev çalındıktan sonra şeyh ve semazenler ayağa kalkar Salat okuyarak,sema yerinde ağır adımlarla üç tur dolaşırlar.ardından mutribler yine Divan-ı Kebir 'den bestelenmiş Ayin-i Şerif'i çalar,ayinhanlar da okurlar.Bundan sonra Sultan Veled Devri denilen (Devr-i Veled-i) başlar. Musikinin temposuyla adab ve erkån üzere birer birer şeyhin huzuruna gelerek karşılıklı görüşmek,yani baş kesmekle veya cemal cemale niyaz etmekle; mutlak varlığın kemal zuhurunu takdis etmektedir.Semahanenin sağı görünen,bilinen alemdir,solu da görünmeyen,bilinmeyen mana alemi.Semazenler mana aleminin mana erleridir.Devr-i Veled-i; ölümden sonra dirilmeye,şeyhin rehberliği ve irşadiyle ebedi hayata yönelmeye işarettir.Tasavvuf'ta (ilmel yakin) yani Hakk'ı ilimle bilmeyi,ikinci devir (aynel yakin) yani görmeyi,üçüncüsü de (Hakk'el yakin) yani Hakk' la bir olmayı gösterir.Şeyh birinci devre tamamlanırken kıdemce en geri ve engeç nev - niyaz denilen semazenle arşı karşıyadır.Birbirine baş keser ve böylece tevazuu en açık şekilde ifade ederler.Bu karşılıklı görüşme ayrıca birbirinin gönül kıblesine secdeye varıştır.Üçüncü devir sonunda şeyh postuna geçer,semazenler yerlerini alırlar.Devr-i Veled-i'den sonra ayin başlar.Semazenler usulünce hırkalarını çıkarır,yani dünyevi gailelerden soyunur,mezarlarından sıyrılırlar.Bu sırada şeyh postun önüne doğru yürür,baş keser ve herkes ona uyar.Semazenbaşı ilerleyerek şeyhin sağ elini öper,şeyh de onun sikkesini.Bu sema'a destur yani izin almaktır.Bundan sonra birer birer semazenler şeyhle görüşür ve sema'a konak açarlar.Sema ederken kol açan semazenin sağ eli dua eder gibi yukarıya,sol eli aşağıya açıktır.Bu (Hakk'tan alır, halka saçarız,hiç bir şeyi kendimize mal etmeyiz.Görünüşte var olan,vasıtalık eden bir suretten başka bir şey değiliz) anlamına gelmektedir. Bir başka ifadeyle de; (Göğe ağarız,yere yağarız,varlığımız Hakk'ın rahmetinde yok olmuştur) demektir.Semazenler hem kendi etrafında döner,hemde meydanı devrederler.Meleklerin,gezegenlerin,yıldızların ve dünyanın; güneşin cazibesiyle hem kendi,hem de güneşin etrafında devrettikleri gibi.Sema bütün alemlerin güneşi Allah ' ın huzurunda bir devr-i alemdir.Esasen sema gerçek varlığa ulaştıran,insanı kendinden geçiren bir cezbe vasıtası,kendinden geçen kişinin can sarhoşluğudur.Mevlana ' mızın ifadesiyle (Aşka kavuşmak,buluşmak sultanlığı için perdeleri kaldırıp,içeriye girmek devleti için can elbisesidir) Sema 'nın birinci devresi alemleri seyretmedir,Hakk 'ın büyüklüğünü ve yüceliğini idraktir.Bundan sonrası selam olarak tecelli eder.Birinci selamda aşıklar şüphelerden kurtulur,Allah ' ın birliğine iman eder.İkinci selam Vahdet ' i Allah birliğini görüş haline getirmedir.Üçüncüsünde aşıklar görüşlerini biliş ve oluş mertebesine ulaştırırlar.Bu devrede aşıklar, kendilerini mutlak varlığın kemal durağında yitirmiş,yok olmuşlardır. Son dördüncü devrede Vahdet durağında ayak direyerek kendi merkezleri çevresinde devrederler. Semazenbaşı Sema ' ı idare eder,semazenler onun ayak ve baş işaretlerine göre durumlarına ayarlarlar.Sema ' ın üçüncü selamında şeyh de sema'a girer.Hatt-ı istivanın ortasında sema eden şeyh şüphesiz burada Mevlana 'yı temsil etmektedir. Şeyh semadan sonra yavaş yavaş ilerler posta varmasıyla sema da sona erer.Sema bitiminde oturularak hırka giyilir.Bir Aşr-ı Şerif okunur,ardından duacı dede dua eder.Daha sonra ayağa kalkılır ve şeyh Gülbank okur.Dervişler bir ağızdan yüksek sesle ' Hu ' çekerler.Şeyh ise sesli olarak(cehri) kendilerine selam verir; bu selama aşçı dede karşılık verir.Şeyh postunda niyaz eder, dervişler de bu niyaza katılırlar.Tören şeyhin semahaneden ayrılmasıyla son bulur.