Zariyat Suresi Şiiri - Osman Erdoğmuş

ZARİYAT SURESİ

Mekkidir. Adını birinci sureden alır. Sure bu isimle meşhur olmuştur. Başka bir isim almamış. Nüzul sıralamasında 66, sırada, Ahkaf ve Gaşiye surelerinin arasına yerleştirilmiştir. 10, yılın sonu veya 11, yılın ilk yarısında nazil olmuştur. Konusu: baştan sona yaratılmışlığın amaçlılığı ve anlamlılığı, ahiretin mutlaka dünyanın öbür yüzü olduğunu, hesaptan ve Allah’tan kaçınılamayacağının ve hesap verileceğini anlatır.

1. Baştaki “vav” kasem, yenin “vav”ı. Cevabı olmayan yemin “vav”ları. Ya düşün diye ya da değerini bil diye çevrilmeli. Burada düşün, tozu-dumana katarak saçıp, savuranı. Rüzgâr-yağmur-bulut üçlüsünün muhteşem müdahalelerden geçerek yeryüzüne inişinin süreci anlatılmakta ilk dört ayette.
2. Ağır bir yük taşıyanı.
3. 4. Bu dört ayet birlikte okunmalı.
5. 6. 7. Simetrik ve asimetrik yollar. Çöl ve denizdeki dalgalar, galaksiler, gök cisimleri akıp gitmekte.
8. Allah uzayı nasıl farklı yaratmışsa sizi de farklı kılmıştır. Farklılığı yok edemezsiniz. Allah uzaya irade vermedi ama size verdi. Siz o irade ile Allah’ı bulabilirsiniz.
9. Ama savrulan kendine savrulur ya da sapan sapıktır. Allah’ı dinlemeyen insan heva ve hevesine uymuş olur.
10. Ahiret konusunda spekülasyon yapanlar, ileri geri konuşanlar kahrolsun.
11. SAHUN: kendilerini unutanlar. Kendilerinin uzağına düşenler.
12. Sanki hesaba çekilmeyeceklermiş gibi, ahiret yokmuş gibi davrananlar.
13. İnsan madenini Allah saflaştıracak. Dünyada insan saflaştı saflaştı. Orda bilmem kaç derece ateşte ayrıştıracak. Sen bu dünyadan cevher olarak gitmeye bak. Cüruf olarak gidersen orada ateşe atarlar yoksa.
14. Dünyada madem potaya girmediniz, hadi bakalım şimdi girin ateşe.
15. MUTTAKİ: Takva sahibi olmak, aslında duruş sahibi olmak. Esas duruş. Burada isim olarak gelmesi, ahlak haline gelmesi içindir. Muttaki, dikkatini bir ömre yayandır. Allah ne der? Sorusuna bir ömür cevap aramakla geçirendir.
16. Rabbinden razı olmak demek. MUHSİNİN: Allah’ı görüyor gibi yaşamak. Allah’ı görüyor gibi yaşayan muttaki olur.
17. Uykunun kendilerini esir ve teslim almadan, kendileri uykuyu denetim altına alırlar.
18. Böyle yaşadılar da cenneti hak ettiler. ESHAR, sihir kökündendir. Sabah namazı vakti, insanın uykusunun en ağır olduğu an. Adeta insanın büyülenmiş gibi hücrelerinin ölü durumuna geçtiği an. Allah namaza kaldırdığı an, uykunun büyüsünü boz diyor bize. Uyku insana nimet olarak verilmiştir. Esiri olunmamalıdır.
19. Mahrum, insan olması şart değil. Hayvanlarda dâhildir.
20. 21. İnsandaki enfüsi ve afaki ayetler. Okumak gerek.
22. Saadetinizde felaketinizde gökten iner. Rızık ve belada gökten iner. Gökten vahiy iner, cennetiniz olur. Ad ve semud kavmi gibi afette inebilir.
23. İlginç bir benzetme. Ahiret, yaşama sürecinin sonucudur. Konuşma ise düşünce sürecinin sonucudur. Hayattaki nesnelerin zihnimizde gölgeleri var. Bu nesnelerin asıl hakikati cennette yani ahirettedir. Yağmur bu hayatı, vahiy öbür hayatı yeşertir. Konuşmamız, mantıksal sürecimizin sonucu, insan olduğumuzun ispatıdır. Yeniden diriliş de manevi, iman sürecimizn ispatı. İmanımız orda şahidini bulacaktır.
24. Bu kıssa daha önce daha teferruatlı anlatılmıştı. Burada sadece bela süreci anlatılıyor.
25. 26. Burada (FECAE) hızlılık ifade ediyor. İkramda hızlılık cömerliğin kemalindendir.
27. 28. Çift kutupluluğun hayattaki yansıması. Melekler bir topluluğu helake gelmişken bir taraftan da müjde veriyor.
29. 30. 31. 32. 33. 34. Müsevveme: işaretlenmiş güdümlü füze. Yeri ve zamanı belirlenmiş bela.
35. 36. 37. Kavli yani tarihi mesaj bu ayetler. Bu belanın insanlık dilinde anlaşılması 1965 yılındaki kazılarda 20 bin kişilik mezar bulundu. Mezar var, şehir yok. Demek ki şehir helake uğramış.
38. 39. Mucizeleri büyü ile karıştırdılar, mucizeyi büyüye indirgediler.
40. 41. 42. 43. Kerpiçten yaptıkları medeniyeti bu sefer taşlara çevirdiler. Ama beladan kurtulamadılar.
44. 45. 46. Lut kavmi pişmiş toprak ile Nuh kavmi su ile Ad kavmi rüzgârla yani hava ile Semud kavmi ateş ile helak oldu. Ateş, toprak, su, hava maddenin dört yapısı. Bunları inkâr ederseniz helakiniz de bunlarla olur.
47. 48. 49. ZEVCEYN: üç şeye delalet eder. 1. Zıtlara. 2. Çiftlere, eşlere. 3. Çeşitliliğe. Zımmen, Allah dışındaki her şey anlamına gelir. Düşünme faaliyeti ancak zıtlarla mümkün. Zıtlar olmasaydı düşünemezdik. Allah’ın mahiyetini idrak edemememiz zıddı olmadığı içindir. Eşi ve benzeri olmadığı için.
50. 51. 52. Peygamberliğini inkâr edemediler, deli dediler. Mucizeleri anlamadılar, sihirbaz dediler.
53. 54. “Onlardan yüz çeviri” gündemini düşmanların belirlemesin. Sen kendi gündemini izle, onlara aldırma.
55. Kâfirlere faydası olmasa da müminlere faydası var. Hidayetin kimi, ne zaman bulacağı belli olmaz. 40 kez söylersin de belki 41, kez olur.
56. Bu ayet, insanın yaratılış biçimini ele veren, açıklayan ayetlerden biri. Görülen ve görülmeyen bilinçli varlıklar kendi iradeleriyle bana kulluk etsinler diye yarattım. Kulluk bilinç ister, bilinçsiz ibadet olmaz. İnsan mutlaka kul olacağı bir kapı arar. Ama Allah’a kul olmak zorunda değil. Makama, mevkiye, nefsine, taşlara kul olabilir. İnsana irade verdikten sonra başkalarına kul olması yasaklanmıştır.
57. Bu kulluktan yararlanacak olan Allah değil, kuldur.
58. 59. 60