Zamanı Akıtmak 27 Şiiri - Bayram Kaya

Şimdinin üzerinde zorunlu olarak devinen yapılar, açıktır ki ilkteki harç ve gereçlerden gelişerek bugünü yapılaştırdıkları besbeli. Hiç bir yapı ilkteki gibi kalamaz. Ama ilkteki gerçekleniş koşulları da şimdinin üzerindeki, her bir zaman zemin koşullarını, sarmıştır. Olay ve olgular zaman ekseni çevresine sarılmıştır. Sosyal ve toplumsal yapılar İlkteki gibi kalamazlar. Çünkü yapı gittikçe daha kapsamlı ve işlevli olacaktan ötürü, hızlı olmak zorundadır. Eksen dönüşü, etrafına sardığı uzay zaman dönüşünün genişliğine göre, aynı zaman dilimi içinde, daha az yol alır.

Eksen etrafındaki uzay zamanın oluşması hareketleri, eksenden kaynaklanırken, çevrede oluşan uzay zaman hareketinin hızı, sanki eksene bağlı değilmiş gibi çok hızlı oluşur. Bu da parça hareketin bütün hareketten bağılca daha hızlı olması ilkesidir. Tıpkı vücut metabolizma süreçlerinizin kendi ömrümüzden çok daha hızlı gerçekleşir olması gibi.

Yine diskte çember üzerindeki nokta eksen çevresindeki nokta ile aynı zamanda devinirler. Ama diskin merkez uzağındaki çeberi daha hızlı döner. Yine, dünya gibi küre şekillede, ekvatorla kotup çevresinde bir nokta kendi eksenlerinde aynı sürede dönerler. Ekvator kutup çevresine göre hızlı döner daha çok olay yaşar ve daha çok yol alır. Ekvatorda hutuba göre zaman daha hızlı geçer. Nasıl ömrünüze göre hızlı olmayan bir metabolizma hareketi ömrünüzü ortaya koyamaz ise. Eksenden hızlı olmayan, sosyal ve toplumsal (uzay zaman) süreçlerde, toplumsal ömürleri ve ileri yön oluşturulma akışını ortaya koyamazlar. Eksem çevresindeki kat edilen yol eksenin ket ettiği çevresel yoldan çokken, her iki devinimler aynı süre içinde biter.

Geçmişin, süreçle girişip; devam eden bu yapısal oluşma ilişkisi, şimdi referanslı olmak zorundadırlar. Ve güncel düzey ve düzlemdirler. Sistem karmaşıklaştıkça hızı artmaktadır (olaylar çoklaşmaktadır) . Eksene göre bağıntılı olmak demek, eksenden bir turundan önce, eksen devinim süresi boyunca, çevresindeki olay ufkunda merkezden çevreye doğru keslerce iç devinmeler gerçekleştirmek zorundadır. Her tür zorunlu gelişmenin dokusuyla uyuşmak zorundadır. Eksen çevresi içi, toplumsal ve sosyal yarara göre; hem nesnel ve hem de nesnel öznelliklerle, oluşturulup; çekim alanı kılınırlar.

Bu durum toplum oluşun tavrı ve ayağa kalkışıdır. Halkın tavrı, halkın bildiği, ya da toplumsal amaca yakın olan halkın alışmalarını sürdürüp üretmeleridir. Toplumsal oluştan sonradırlar. Halk, inançlaşmaların ve sosyolojik soy kütüklü olan etnikçileşmelerin; örflerin teşvikinden ilham alışla, yerelci kültürlerin ya da yerelci ritüeller gibi edimlerin, yüklenicisidirler. Halk; yaşantılaşma olarak toplum sayesinde var kalır. Daima iç uzay zaman devinmeli devinimleri topluma göre kısmen yavaştır. Çünkü çok eksenlidirler, sürtüşür. Eksenlerinde zor değişir inançlar vardır.

Halk ve toplum iki ayrı eksenli bağıl dönüşlü oluşmalardır. Zaman zaman birbirine avara kasnak dönüşü hareketleri göndererek sistem düzeltmeleri yapmaları kaçınılmazdırlar.

Halk, toplumu sayesinde, kıtlık, açlık, salgın hastalık, kendisini savunamama gibi doğal eleğin ya da doğal seleksiyon yapan, doğanın, hışımcından; böylece bir nebze kurtulurlar. Halk, toplumun üretiş zenginliği etrafında kümeleşen özel, öznel, kişisel yaşayışlı, tüketiş birlikleridirler.

09.09.2009