Zamanı Akıtmak 23 Şiiri - Bayram Kaya

İzlenimsel olan sosyal olayların gelişmesi ve girişmesi, tek tüktü ve yavaştı. Bu yüzden girişme düzleminde olay azadı, bu nedenle de, zaman yavaş akıyordu. Yine izlenimsel olan doğal olaylar da, akıl almaz denli çok olmasına rağmen, tek tük fark ediliyordu. Bu yüzden doğal olayla da yavaştı ve yavaş akıyordu.

İzlenimsel olanlar, çoğu zaman bir ayırt edilen farkına varış değildir. Ama sonradan bir farkına varışa da, dönüşmedir. Bugün bile bizler, günde onlarca davranışsal, uzamsal ve bilgi edinmeli karşılaşmalar yaparız. Ama hemen hemen hepsi o anın kullanım yararı dışındadır. Bir bilinç edinip farkına vardığımız durum değildirler.

Uzun süreler boyunca, hiç hatırlamadığımız, bir karşılaşma öğrenmeler olup gitmektedir. Ne var ki bunlardan bazıları, gün gelir bir gün, bizim anlayıp fark ettiğimiz, birden bire bilir olup, bilinç ettiğimiz, durum olur, çıkıverirler. Bütün olup bitenlerden elenip ayıklanıp, seçilip ayrılmaya başlarlar. Her gün gözümüzün önünde olup biteni, aklımızda bulunanı, nasıl görmez olduğumuza da şaşarız.

İşte bu seçimleşme işi, ayırt etme işi, farkında olma işi; uzam, eylem, devinim alanlarını; parça minimize nokta alan girişmelerine bölmektir. Ki devinim uzam alanını, binlerce, milyonlarca, milyarlarca, trilyonlarca, katrilyon kere katrilyonlarca, eylem girişme alanına fark etmektir, bölmektir. Bir uzam alanda, ne kadar olay devinmesi girişirse, o uzamın zamanı, hızlanır.

Bir tek uzam devinimi ne kadar küçük ve ilişkisel alan olgular girişmesi seçilirleşmesine dönüşürse hız artar. Bir uzam devinimi içinde, devinim alanları ne kadar görülmezleşirse ve tek tük olaylara, hatta tek ilişkisel olaylara indirilirse, o alan da zaman akmaz gibidir. Ve zaman yavaş işler, bir türlü geçmek bilmez.

Söz gelimi bir taşıtla seyahatiniz esnasında, hızlanan taşıt, sizin gözlem seyredişiniz ufkunuza, belli bir birim zaman içinde sıkışmış pek çok uzam devinmeleri ekleyecektir. Birim zamanda olay ufkunuza, sıkışıkça giren birçok, ilişkin olay ufkunu seçimliliğiniz, olayları ayırt etme yetenek kapasiteniz, size hızlı bir zaman akışı olarak yansıyacaktır. Birim zamanda, birim devinim uzamında, olgu ve olayların seçimleşen sayısal çokluğunu ayırt edişiniz, zamanın hızlılığı ve yavaşlığı bağıntısıdır.

Birim uzamlar idrak alanınıza kendi ilişkisel süreç alanlarını, sıkışan uzam devinim alanlarını, katlayarak yükler. Sizin o bir sinüslük süredurum boyutunuz içinde, kocaman bir yolculuk uzayı süredurum boyutları iç içe geçmiştir. Sizin kendi iç zamanınızla, dış uzay yolculuk olaylarının aynı eksen bağıntılarını kuran, bilinçsel yorumlama yapan, bağıntıları anlamaya yönelik, zihinsel süreçleriniz olacaktır. Böylece ilişkileştirdiğiniz, enerji harcanma fazları, sizin yorulmanızdır.

Aynı taşıt içinde gözünüzü, kulağınızı bandaj ile kapatın. Yani çevre uzam devinim alanlarına mümkün olduğunca kapalı olun. Sadece yapılacakları bilir olmanız yeter. Ulaşma yerine varınca gözünüzü açın. (iç zamanınız akacaktır, sizden bağımsız dış zaman akacaktır) .

Mekân değişikliği size bir zamanın geçtiğini söyletecektir. Ama garip bir idraksizlik hissedersiniz. Bir takım zamanın geçtiği ile ilişkileşen boşluklar hissedersiniz. Zamanın geçtiğine ilişkin hiçbir ayırt edici hatırlamanız yoktur. Sadece içsel zihni faaliyetlerin düşünmesi enerji harcama ilişkileşmesi ile yol yordam, tutturmaya çalışırsınız. Zamanın hızlı ya da geçmesine ilişkin, diğer bileşen ilişkiler yoktur.

Hareket noktanızla, ulaşma noktanız arasındaki, mekân (uzam) devinim alanı, genel bir devinmenin tümel görünümüdürler. Bu iki nokta arasında, seçimleşecek olan kümeler ve alt ilişkilerine değin ayırt ediciliğiniz, bir uzy zaman görüngün lüktür.

Örneğin, yol boyunca; ağaçların seyrelip sıklaşmaları, toprak renginin farklılaşması ve araziye değin dalgalanan yapı engebesi bu kabildendir. Yine uzam alanındaki kayalıkların bulunması, uzam boyutta otluk alanların, çıplaklık oluşturan alanların bulunması ha keza bu kabildendir.

Uzam zaman alanda havanın açık veya gölgeli oluşu, yol boyu hizmet alanlarının, görülmaesi; görülen hayvanların dağılım sıklığı ya da seyrekliği, araç içi seyrediş konumlaşmaları vs hep değişken iliş kinlikle ayırt etmeler sıklaşmasıdır. Yol boyu gözlenen ilişkilenen olaylar, sizin süreçli, eksen kesiminiz, üzerinde bulunacaklar. Sizin eksen kesiminizle (yol boyu sürekliliği olanla) alt ilişkilerine değin küme olayları, aynı eksen kesimli eksenlerin (iç içeklik) olay sıkışmaları olacaklardır.

Sizin bu gözlem alanınızdaki; söz gelimi, üç saatlik yolculuk zamanınız boyunca görsel izlenimler edinmeniz deki olay akışının; hızı ve zamanı da, farklı olacaktır. Siz, aynı girişmeli yolculuk uzam devinimli olay ufku alanını; üç saat yerine bir saatlik süre içinde geçiniz. Bu kez izlenimsel olan, alt küme olaylarını ayırt etme ve olay ufku eksenine, bu izlenimlerinizi sıkıştırmanız için geçen zaman, hızlı ve daha farklı olacaktır.

Burada paradoks olan, sizin iki mekân arasını kat ederken kullandığınız taşıtınızın hız artırımındadır. Bu hız artımı, sizin olay sarım ekseninizi üçte bir boyuta düşürecektir. Bu aynı zamanda sizin azalan sarım ekseniniz üzerinde olacak iç içe olay eksenlerinin de daha ufak olarak parça olaylara dönmesidir. Yani dış gözlem olay sayısı aynı kalırken, sarım ekseni çevre iç hacmi daralıyor ama iç olaylardan da, şişiriliyor. Yüzey gerilimi artıyor. Bu zamanın daha da hızlı olmasıdır.

Sürecek