Z Atasözü terazisi bozuk değil, ÖLÇEN ...

Antoloji (şiir, edebiyat, sanat) sitesinde birkaç gurupta rastladığım ve fazlasıyla rahatsız olduğum bir mesajın içeriğiyle ilgili görüş belirtmek istediğim için kaleme aldım bu yazıyı. Bu mesajların birisinde bir arkadaş, bazı atasözlerimizin yanlış duygu ve düşünceyi benimsetip yaydığını söylüyordu. Bir başkası da atasözlerimizin çelişkiler içerdiğini örneklerle anlatıyordu.

İyi de atasözlerinin çelişki içermesi, ya da yanlış fikirleri savunması seni ne ilgilendirir,ne rahatsız eder? Bırak isteyen istediği gibi anlasın, yorumlasın; bunu yapmanın bir sakıncası mı var? diyeceksiniz. Var efendim; çünkü biz dedelerimizin değer yargılarıyla yetiştik. Onların yanlış fikirler içermesi, bizim yanlış düşüncelere sahip olduğumuzu, kişilik ve karakterimizin düzgün olmadığını gösterir. Ayrıca insanlar konuşup yazarken fikirlerini kuvvetlendirmek ya da kanıtlamak için başkalarının görüşlerinden yararlanır. En çok da bu maksatla atasözlerine müracaat ederiz. Yani biz bu doğruları kaç milyon kişi ile kaç asırda oluşturduk… Doğrularımıza sahip çıkmayacak mıyız?

Atasözü milletlerin kültür hazinesidir. Bir toplumun - hatta insanlığın- ortak yaşamından doğmuş, ortak tecrübeleriyle kanıtlanmış; ortak aklının, kültürünün ve dilinin ürünüdür. Hatalı duygu ve düşünceler içermesi imkânsız diyebileceğimiz tek edebiyat verimidir. Elbet de duruma göre, kişiye göre doğrular değişir; ancak aklınıza en yatmayan atasözünün bile doğru olduğu yer ve durumlar vardır.

Kalıplaşmış, özlü, hoş ve etkili söylenmiş anonim sözlerdir. Denilebilir ki atasözünün ele aldığı bir fikri, duygu düşünce veya davranışı, kısaca anlayışı daha kısa, daha güzel, daha etki uyandıracak şekilde söylemek mümkün değildir. İşte bundan dolayıdır ki dikkat çeker, kıskanılır. Ve birileri kendi aklını ve söyleyiş ustalığını kanıtlamak için hepimizin ortak aklı ile alay etmeye kalkar.