Üstel Bakışla Bir Uygarlık 16

İdeolojilerin inançla araçlaşmış olan politik kısmı, halkın yapılanışını çok çok etkilemektedir. Ha keza toplum yapısını da seçme seçilme siyasetleriyle değiştirip etkilemektedirler. Ne de olsa toplumun üst yapı oluşturma envanteridirler. İdeolojiler, biz ve öteki ayrıştırmasının da, müsamaha edileceğini de, öngörürler.

Bizleşmek olumlu bir kavram iken, ötekileştirmeyi de karşısına koyan bir süreç olacağından ideolojinin bu ikili karekterine de hükmeder olacak, iyi planlamanızı da, ortaya koydurur.İdeolojilerin en temel, olumlu ya da olumsuz yanlarından biri de, sizi; yönletir oluşudur. Yön hedefi vardır. Amacı gösterir olan, pusulaya göre, sizi davrandırır olmasıdır.

Görüldüğü gibi ideoloji, çok etkili, olumlu olumsuz bir varlaştırandır. Mayalayan, bir somutluk kazandıran, aitleştiren, biz ve öteki kılan, yönelten, sorgulama yaptıran ve şüphe etmeyi yasaklayan ama bir yönelişe gider olmanın başarıdan başarıya götürüşüdür de. İdeolojisiz Hiçbir şey olmaz. Çapanoğlu ve mafya gibisinden yapılanıcıda bir ideoloji ve inançlaşmanın olumsuz ürünüdürler. İslam imparatorluğu da, Osmanlı da, Türkiye Cumhuriyeti de, bir inançlaşma ideolojisinin iyi ürünüdürler. İdeoloji- inançlar; insanların, halkın, toplumun, trafik düzenini ve yapabilirliklerini güvenli kılan, bir tür yazılım davranış yönelticilerinin etkin bir kısmını sağlarlar.

M.S. 6. yüzyılda orta doğu konjonktürü feodal ideolojilidir. Yani her tür ideolojinin gelip dayandığı ve düğümlendiği nokta, köle ve köle emeği ilişkilenmmesinin paylaşımı üzerine çıkış yolu bulup, kurumlanıp, kurallaşmıştır. Tüm doğru ve eğri olan ahlaki kavramlar köle emeğinden pay alma üzerine oturtulmuştur. Ve dini inançlarda zorunlu olarak feodal ideolojinin dinsel yapılaştığı bir siyasi politik durumdur. Bunu en somutu Hıristiyan dini ve Sasani dini olan mazdeki inanç yapıları, teokrasi olarak çoktan devlet ve imparatorlukların ideolojisi olmuşlardı.

O zamanlarda da, günümüzde de, çeşitli sınıflar ve toplumsal tabakalar, çıkarlarını dinsel inançlarla formüle(ideolojize) ediyorlardı. Daha önceden de belirtildiği gibi inançlar çeşitli yaşam ilişkilerini halka benimseten, halkı o yaşam ilişkisine göre aitleştiren meşruiyetlik olan, bir formüle ideolojidirler. O düzlemdeki sınıf çıkarlarının sağlanmasını da formüle eden iyi bir uygulayıştırlar.

Günceliniz köle emeğine dayalı ise dinlerle köle emeğine meşrulaşır. Günceliniz feodalizm ise, dinler feodal ahlakı meşru kılar açık köleliği olumsuzlar. Sistem kapitalizmse, kârı över, yatırımı över, emekçiye sabır ve itidali telkin eder. Bu da o düzlemin dalgalanmasını aza indirmenin olağan ve demokrasi içinde güncellendikçe iyi bir gayretidir.

Bedevi yapının bir kısmı Mekke'de yerleşik hayata geçerek kervan ticareti yapan bir toplumsal yapıyı çoktan ortaya koymuştu. Bu toplumsal yapı bedevi kabile ilişki ittifak ve aidileşeme ideolojisinden kopuşun çözülmesini de gündeme getirmişti. Kişiyi bir grup aidi yapan, halk içindeki kutsal totem sıfatları, zorunlu bir birleşme ile tekilci bir aitleştirme işine başlamıştı. Arapistan içinde, tekçi anlayışlı yapı; diğer totem sıfatlarla birleşmesini yapmaya ve kısmen tekleşen Tanrı sıralamasına çoktan girmiş oluyordu.

Arap yarımadasının ayrı ayrı olan etnikçi kabile ilişkisi, o dönemin çok tanrılı anlayışına denk düşüyordu. Tekli yapı algılaması çoktan ortaya çıkmıştı. Ancak bunun nesnel ve sosyal şartlarını olgulayacak kıvılcımın başlatılması gerkiyordu. Ve pek çok kıvılcımlayıcılar da devreye girmişti. Bu durumun bir çok kadın ve erkek belletenleri ortaya çıkmıştı. Bu çok tanrılı yapı içinde her kabilenin kendi aitileştirmesini baş Tanrı kılıcı gayretlerine giriliyordu.

Bu yüzden uzlaşma olmuyordu. Bu çoklaşan yapı içi Tanrı anlayışı, kendi içinin zorunlu bir yansıması olarak, tekleşen bir sıralama Tanrı anlayışına belletenler aracılığı ile durumlar tesbiti olaraktan, çoktan yönenilmişti. Arap aşiret yapısı da, zaten bunların bir arada bir derede kalışçı tavırlarını gösteren yaşam içindeydiler. Arap aşiretleri ve Arap dünyasının dış konjonktörü de Arap’ı öngören çözülme ve birleşme içine süreçleştirmişti.

Tekleşen Hübel, Lat, Menat gibi yeni birleşen aidileştirme anlayışları, kabileler ittifaklık bütününü yansıtan bir birleşme olduğu gibi, bu; aynı zamanda da, birleşen büyük grup yapıların iç rekabetini de gösteren gruplaşma çekişmesidir de. Bu çekişme bir tek yönü gösteriyordu. Bir merkezi otoritenin aciliyetini gösteriyordu. Merkezi otoritenin meşruiyetleştiren, aidileştiren otoritenin bağlayıcılığını sağlamayı gösteriyordu.

Bu yeni oluşma, hangi kabilenin; eş deyişle hangi kabile toteminin kutsal kılınıp aitleştiren figür Tanrı tekliğinde birleştirilecekti? Şartlar iyice olgunlaşmış, adeta şöyle bir fiske vuruşu; gerekli kılıyordu. Bu da şartları en iyi okuyup, duruma göre en iyi kararı alanın etrafında şöyle yada böyle duygusal seçimlenmesiyle olacaktı. Ses doğru çıkıyordu ama seçimleşme rengi başka idi.

Arab'ın çoban hünerli yapısı ve çapul hünerli yapısı yanında, kısmen tekleşmiş yerleşik grup kabile yapısı da vardı. Bunlar, Hicaz, Taif, Mekke, Medine gibi yerlerdeki tarım vadileri içinde, yerleşik yapılarıyla da, aynı çözülme ve yeni bir merkezi otoriter bir yapının, yapılaşmasına gereksinme duyuyordu. Merkezi otoritede meşrulaşır olabilmenin uygun zemin ve çelişkilerini hanidir taşımaktadır. Ortam okunup ele alınacak, önder bir büyüleyici özellikli kişilik aranmaktadır. Şartlar gereksinimi ne edip edip bir şekilde dolduracaktı. Toplum gibi, sosyoloji de, boşluk kaldırmazdı.

Sürecek