Tegabün Suresi Şiiri - Osman Erdoğmuş

TEGABÜN SURESİ

Adı hem kayıp hem kazanç manasına geliyor. Adını 9, ayetinden almıştır. Kur’an’da ilk defa ve tek olarak burada kullanılır. İçeriğine bakılırsa hicretten hemen sonra inmesi muhtemeldir. Medenidir. Konusu: Çiçeği burnunda İslam toplumunun ahlaki durumunu inşa ediyor. Önce Allah tasavvurunu inşa ediyor (1-4). Ardından inkârcılardan söz ediyor (4-7). Vahye davet ediyor (8). 11, ayetin ana fikri iman ve güvendir. 15, ayette mallarınız ve çocuklarınız sizin fitnenizdir. Sure karz-ı hasen ve infak çağrısıyla son buluyor.
1. Ey insan, kâinat ilahisine sen de katıl. Neden O’nun kudretine, azametine, rahmetine şu koskoca kâinat şahittir. Ya sen şahit olmazsan olur mu?
2. BASİR ismi SEMİ’ olmadan gelirse ilahi bilginin sınırsız kapsayıcılığına delalet eder.
3. BİL HAK: anlamlılık ve amaçlılık yasasını ifade eder. Batılın zıddıdır. Yerleri, gökleri senin için yarattı ey insan. Yerleri ve gökleri sana hizmet için yaratsın da; seni amaçsız ve gayesiz mi yaratsın?
4. 5. Günaha gömülen her toplum hem dünyasını mahveder hem ahiretini.
6. EBEŞERÜN YEHDÜNENA: bize bir beşer mi rehberlik edecek diyorlardı. İnsan soyundan umudu kesmişlerdi. Melek peygamber tasavvurları vardı. İnsan insana rehber olamaz ki, diyorlar. Ayet bu anlayışı yeriyor. İnsana Allah güvendi, size ne oluyor diyor.---İnsandan umut kesen, Allah yokmuş gibi konuşuyor. VESTEĞNA: kendi kendine yettiğini zannetmek. İnsan kendi kendine yettiğini zannettiği anda mutlaka azar.
7. Kur’an ahlakı eylem ahlakıdır.
8. Vahiy kalbin ışığıdır. Vahiy nur olarak geçiyor burada. Işıksız göz kör olur, ne kadar iyi görürse görsün. Vahiy ışığı olmadan yürek gözü görmez, kör olur.
9. TEGABÜN: aldanma, değerinden düşük görme manalarına gelir. Kar-zarar günü.---Her aldatma özünde bir aldanmadır. Dünyada aldattığını zannedenler, ahirette aldandıklarını ayan beyan göreceklerini ifade ediyor. Ayet= kurtuluşun tarifini mi istiyorsun ey insan, işte büyük kurtuluş bu.
10. 11. Bİ İZNİLLAH: İbaresi İslam’ın kültür kodlarından biridir. Tıpkı Bismillah, Maşallah, La Havle gibi. Karşılığı EMR’dir. Emreden emreder, emredilen yapar. İZN ile emreden izin verir, emredilen ister yapar, ister yapmaz. Muhayyerlik vardır. İnsanın kötüyü tercih etmesi; iradesiyle musibet için Allah’tan izin istemesi anlamına gelir.---Allah, kulun kalbine rehberlik eder. Bu da acıyı bal etmektir. Efendimiz gibi “Ben senden razıyım” der.
12. Hakikati net bir biçimde tebliğ etmekten başka ona bir şey düşmüyor. Yani o jandarma değil ki size güç kullansın. Tevhit ve nübüvvet, imanın iki temel unsuru dile getiriliyor. (Hz. Yunus Peygamberin hicreti)
13. 14. Burada üç kavram geçiyor. İNTEĞFİRU: Azarlasa da suçun cezasından vazgeçiyor. Vazgeçmeye af diyoruz biz. VE TESFEHU: Azardan ve cezadan, ikisinden de vaz geçmek. TEĞFİRU: Gufranından, mağfiretinden söz ediyoruz. Affetmek, suçluya affettiğini bile hissettirmemek. Hiç işlememiş gibi. Zımmen, imanınızdan dolayı size düşmanlık ediyorlarsa size olan tarafını siz bağışlayın. Ama imanınıza düşman iseler, onu da imanınızın sahibine bırakın.
15. 16. Allah için vermek, vermek değil almaktır.
17. Allah borç istedi diye, Yahudiler gibi mi düşüneceğiz? Allah’ın borca ihtiyacı mı var? Allah vermek için, çoğaltmanız için ister. İnfak ederek, sadaka vererek, zaten o vermişti, sana ait ne var ki? Sizi de yaratan, elindekileri de yaratan o değil mi?