Tarihin Tanımı 9 Şiiri - Nazmi Öner

55

PALEOLİTİK DÖNEM (M.Ö.50.000-12.000)

KABATAŞ DEVRİ

Zamanla insanlar
Doğada buldukları
Keskin taşları
Sivri taşları
Kemikleri ve sopaları
Alet olarak
Kullanmaya başladı.

İnsanlar alet olarak
Kullandıkları için
İşlenmemiş kaba taşları;
Tarihçiler de bu döneme
Dedi ki;
“Kaba Taş Çağı”

Dönemin öteki
Önemli özellikleri:
Buzul devride insanlar
Mağaralarda yaşıyorlardı.
Ve avcılık en önemli
En geçerli geçim kaynağıydı.
Önce suaygırı, mamut
Ve sonra da ren geyiği,
Buzulun devasa av hayvanları.

Çakmak taşından
Delici ve kesici araçları;
Yaptılar kemikten iğne
Mızrak ucu, süs eşyaları;
Ve onlara deriden
Elbise dikti kadınları.

56

Avlayamazdınız elbet
Bir başınıza
Buzul çağının
Devasa hayvanlarını.
Bu yüzden oluşturulan
Kırk-elli kişilik av takımları;
Klanın yaşamında
Uzmanlaşma sağladı.

Kemikleşmekse de uzmanlaşmak
İnsanlara artı değer
Ve boş zaman yarattı.
Dilde düşüncede
Ve araç geliştirmede
İlerletti avcı ve artist
Paleolitik insanı.

Bu dönemde
En önemli uğraş avdı.
Bütün araçlar
Av için tasarlandı
Yaşam tümüyle
Ava odaklandı.
Avın yakalanması
Taşınması, stoklanması
Avın en az kayıpla kapanması
Ve bunun sağlanması için
Gerekmekteydi hayvanın
Ruhuna ulaşılması.

57

Ve bu yüzdendir elbet
Sihirbazın büyü yapması;
Boyanıp, taranıp
Düşe yatması;
Hayvanın ruhuna ulaşıp
Onun olurunu alması;
Onunla gönüllü bir
Anlaşmaya varması.

Mağara halkının
Seferber edilip
Mağara duvarının düzeltilip
Büyük bir özen
Dikkat ve tevekkül ile
Hayvanın resminin yapılması.
Bu yüzdendir elbet
Hayvanların kolayca avlanması.

Aynı totemin
Soyundan gelen klan halkı
Kısacası sihirbaz
Artist ve avcıydı.

58

BİR AVLANMA SAHNESİ

Bilemiyorum bazen
Aklınıza sizin de
Şöyle bir soru geliryor mu?
Ör. bir mamut
Nasıl avlanıyordu
Nasıldı acaba işbölümü
Nasıl çalışırdı av takımları?
Ve bilmem siz de
Hiç merak ettiniz mi
Avda kullanılan silahları?

Oluyordu mutlaka yaralananı
Avcının da av olanı.
Ama sonuçta sürüklene sürüklene
Getirilince kapıya av
Kırmızı bir şerit gibi belirince
Mamutun kanı karların üstünde
Sevinç nidaları, tam tam sesleri
Ve ulumalar arasında
Bir tören düzenleniyordu sanırım
Şükran ve şükretme biçiminde.

Mamut taklit ediliyordu belkide
Görünüşü, davranışları ve sesiyle.
Katılırdı mutlaka törene hepsi de
Tüm klan, tüm coşku ve sevinciyle.

Ayrıca bu dönemde
Başlamıştı belki de
Dildeki gelişmeler de;
Basit konuşmalar düzeyinde.

59

Benim merakım bu karşılama
Ve bu coşku dolu
Kutlama töreninde;
Başkanın, sihirbazın ve avcıların
Yaşlıların, çocukların ve kadınların
Yeri ve işlevi nasıldı
Acaba protokolde?
Ve av, ortak bir payda mıydı
Acaba sevince?

Artık birkaç haftalık
Yiyecek hazırdır kapıda
Bozulacak diye
Gelmesin aklınıza.
Isı sıfırın altında
Her yer buzdolabı
Yaşıyorsunuz zaten buzul çağında.
Bir avladın mı
Devasa buzul hayvanını
Bozulmadan günlerce haftalarca
Karşıladığından klanın ihtiyacını
İnsanlar gelişim için düşünerek
Yeni araçlar tasarlayarak
Değerlendirdi boş zamanı.

Ateş yakmak
Çocuklara bakmak
Ve yemek pişirmek bundan sonrası.
Fakat ilgilendirmez bunlar avcıyı.

Avcı dışardan
Mağaraya odun taşıyacak.
Doğayı ve hayvanları gözleyecek.
İçerde silahları onarıp
Yenisini deneyecek
Yeni avlanma yöntemleri geliştirilecek.

60

İnsanlar yaşarken
Önceleri ormanda
Vadilerde sürüler halinde
Hayvanlar gibi;
Otlakta otlar gibi
Ekip yetitirmediği ürünü
Meyvayı toplar gibi;
Doğaya teslim
Başıboş, bilinçsiz halde;
Buzul devri:
Bir felaket gibi gelip çattı.
Ve insanlar çaresiz
Mağaralara kapandı.

Düşünmek ve çözmek
İçin sorunlarını
Kafa yordu, zaman kazandı.
Düşündü korunmayı doğadan
Düşündü üremeyi
Isınmayı, avlanmayı
Öğrendi hayvan postundan
Elbise yapmayı.
Taşları sopaları kemikleri
Araç olarak kullanmayı.

Öğrendi sihir
Ve büyü yapmayı
Resim sanatını, ateş yakmayı.
Sıkıntıları olsa da Buzulçağı
İnsanlığın gelişip, ilerlemesinde
Pek çok kazanımlar sağladı.
Ve avcılığa dayandığından yaşam
Avcı ön plandaydı.
Yani buzul çağı
Erkek egemen bir dünyayıdı.

61

Okuma parçası:5

PALEOLİTİK KADINA

Üremek, nesli sürdürmek
En önemli davayısa
Çocuğunu nasıl doğurmuştur acaba
Kabataş devri kadını mağarada?
Mağara dediğin
Daracık bir oda;
Çoluk çocuk, ana baba
Dahası hısım akraba
Neredeyse bir klanın
Tümünü barındırmakta.

Bağışlayın merakımı ama
Mağara sakinleri
Doğum anında
Ne yapmakta
Ve nasıl davranmakta?
Doğum herkesin
Gözleri önünde mi olmakta?
Yoksa çoğunluk
Bir hayvanın yavrulaması gibi
Doğuma kayıtsız mı kalmakta?
Ayıp yoktu kimbilir
Belki de o zamanlar daha.
Cinsellik de sıradan ve doğal
Bir olay sayılmakta;
Ve tabu değildi belki de
Dışardan ve toplu evliliğin
Uygulandığı klanda.