Tarihin Tanımı 7 Şiiri - Nazmi Öner

41

KARANLIK ÇAĞLAR

TOPLAYICILIK DEVRİ

M.Ö. Elli binlerden geriye
Yani son buzul çağından önce
Uzat uzatabildiğince…
Dört yüz bin yıl
Ya da
Beş yüz bin yıl öncesine.

İnsanlar ormanda
Toplayarak yaşıyor
Bitki kökünü, meyvaları
Ve hayvan ölüsünü.

Ve insanlar
Yaşarken sürüler halinde
En önemli sorunları
Savunma ve üreme.

42

Haydi diyelim ki; savunma
Tabana kuvvet
Kaçıp kurtulma.
Saklanma, taş atma
Ağaca tırmanma
Ya da olabilir sopa kullanma.

Ayrıca av olmak da
Olağan sayılmalı toplayıcılıkta.
Kayadan yuvarlanmak
Vahşi bir hayvan
Tarafından parçalanmak
Sıcaktan yanmak
Ve soğuktan donmak da.

Ve işte tam da bu noktada
Beynimde pek çok
Soru belirmekte.
Bu denli olumsuz
Zorlu bir ortamda;
Nasıl ürer
Nasıl çoğalır insan?
Nesilin devamı
Nasıl sürmekte?

Ve nasıl gerçekleşir
Cinsel birleşme?
Yaşamın sürekliliğini
Nasıl tutar insan elinde
Olabilir mi dersiniz,
Hayvanlar gibi çiftleşme?

43

Ayrıca düşündürmekte beni hala
Doğum nasıl olur ormanda?
Olabilir mi koyunun
Kuzulaması biçiminde
Ve çocuk bu koşullarda
Nasıl büyümekte?

Doğan yavruya
Kim ve nasıl bakmıştır?
Çünkü çocuk doğunca
Başlamaz hemen
Kuzu gibi yürümeye.
Sekiz-on yılda gelir
İhtiyaçlarını görecek hale.

Babalık kavramı
Var mıydı acaba?
Savunma ve beslenmeye
Ne biçimde ve ne oranda
Katılıyordu baba?
Eğer böyle bir kavram varsa.

Meyvaları toplarken anne
Toplarken hayvan ölülerini
Sökerken bitki köklerini
Kim vardı yanında?
Ve kiminle saklardı acaba
Toplananlarını birlikte
Ormanın gizli yerlerine?

Tarih yok
Yazı yok bu devirde…
Herşay karanlık
Herşey bir bilmece.
Karanlık çağlar sözü gerçekten
Çok uygun düşüyor gerçeğe.

44

OKUMA PARÇASI:4

TARİHTE ARAŞTIRMA

BADEMAĞACI

Derseniz ki
Nasıl bitti
M.Ö. 5500’lerde;
Nasıl sona erdi
Bademağacı’nda yaşam;
Bıçakla keser gibi birdenbire?
İnsanın aklına
Pek çok neden gelse de
Hazır bir yanıt bulmak
Olanaksızdır tarihte.

Göstermeyebilir bulunsa bile
Her zaman ve her yerde
Hazır bilgi:
Göstermeyebilir
Her zaman mutlak gerçeği.
Hatta kullanamazsınız
Bazan yazılı belgeyi.
Öyle ya, yazılı bile olsa
Gerçek olduğu nereden belli?

Doğrulamıyorsa eğer
Belgeler, bilgiler, kanıtlar;
Doğrulamıyorsa
Sebeb sonuç ilişkisini;
O zaman durup
Düşünmemiz gerek şimdi.
Düşünmeliyiz Bademağacı için
Eldeki tüm olasılıkları.
Ve bulgular, oluşturmalı
Halka halka bir zinciri.

S45

Yapalım isterseniz şimdi
Bir fikir cimnstiği.
Düşünelim hep birlikte
Tarihte olaylar
Nasıl yorumlanmakta
Sebeb sonuç ilişkisi
Nasıl işlemekte.
Ve olaylar tarihe
Nasıl yerleştirilmekte?

Örneğin Bademağacı’nda
Yangın olsa, deprem olsa
Görülürdü izleri.
Ayrıca feleket sonrası
Şehir yenilenirdi.
Desek ki
Başka bir kavim geldi
Yendi, ve ele geçirdi
Bademağacını.
Öyleyse neden yerleşmedi?
Neden bırakıp gitti?

Öyle ya;
Niye bırakıp gitsin
Hazır kurulu şehri?
Bilinmez belki de
Bir salgın hastalık geldi
Kırıp geçirdi herkesi
Ve sağ kalanlar da
Şehri terketti.
Kimbilir, belki
Yabancılar da duyup efsanyi
Uğursuz ve lanetli sayıp
Şehre yerleşmeyi düşünmedi.

46

Görüyorsunuz tarih
Varmak için bir sonuca
Başvurur her türlü ipucuna.
Belgeler, bulgular kanıtlıyorsa
Ve uygun düşüyorsa
Sebeb sonuca
Koyar onu ait olduğu boşluğa

Ama uymuyor
Ve veriler uygun düşmüyorsa;
Genel tarihsel gidişe
Ya da ters düşüyorsa;
Olay duracak orada
Bekleyecek doğrularıyla.
Ve açık tutulacak
Eksikler tamamlanıp
Her şey yerli yerine oturasıya.

Tarihi ve hatta tüm bilgileri
Mutlak doğru
Kesin doğru saymayın.
Düşünün ve bir de
Kendiniz gözden geçirin.
Ve sebeb sonuç ilişkisinden
Asla şaşmayın.

İhtiyatla yaklaşın
Çünkü doğruluğu şüphelidir.
Hatta,“ Tarihte
Kesinlikle bilinen bir şey yoktur“
Dese de Lessing
Bilinenler de az değildir.

47

Tarih gözlem bilimi değil
Kanun bilimi
Pozitif bilim değil
Sosyal bir bilimdir.
Ve belgeleri işleyen
Muhakeme bilimidir.

Bu yüzden yarar sağlamaz
Anlatım bir başına.
Dinleyen, veren, alan
Ezberleyen, ezberleten
Varamaz çoğu zaman
Gerçek bir sonuca
Akıl süzgecinden geçirmeden.

Çünkü tarihte bazen
Olaylar görmezden gelinir
Bazen de şişirilir.
Bazen çıkarlar
Öyle gerektirmiştir.
Yararlı olan bulguların
Belgelerin araştırılması
Ve yerli yerine konulmasıdır.
Elde edilen sonuçların
Başka sonuçlarla karşılaştırılması
Belgelerin bileşiminden
Bilimsel sonuçlar çıkarılmasıdır.

Ve ders almayana
Tarih tekerrürdür açıkcası
Döner döner yaşadığı aynı gündür
Ama farkında mı?